3582328415

Badania nad działką mieszczańską. Infrastruktura i budownictwo drewniane w średniowiecznym

mieście.

Referat został opracowany na podstawie artykułów Cezarego Busko i Jerzego Piekałskiego, umieszczane są one w„Archaeologia Historica Polana". Dotyczą one badań nad działką mieszczańska, budownictwem, ulicami i infrastrukturą w późnośredniowiecznym Wrocławiu.

Poznanie budownictwa było znane dzięki pracy architektowi archeologów, rekonstrukcji dokonali S.Godłowski 1956 i J.Pudełko 1964. Natomiast architekci badali wnętrze kamienic. Ze źródeł historycznych możemy się dowiedzieć, że miasto powstało na prawie magdeburskim¹, która stanowiła wzór prawnoorganizacyjny dla zachodnioniemieckich miast.

W użyciu były jej dwie redakcje: podstawowa, tzw Wułgata, przyjmowana w Niemczech oraz XIV-wieczna Konrada z Opola, upowszechniona na ziemiach polskich, litewskich i ukraińskich. Drugą z nich na potrzeby polskie tłumaczył na język łaciński kanclerz J. Łaski (Commune incliti Poloniae Regni privilegium, 1506) oraz krakowski pisarz miejski M. Jaskier (Ius municipalis Magdeburgensis łiber vulgo Weichbild nuncupatus, 1535), zbiór ten od XVI w. stał się podstawą lokacji miejskich i wiejskich) wpierwszej połowie 13 w. Podział ulic na parcele² dokonał się kilkoma etapami, łub drogą systematyczną podział zniszczonej fosy miejskiej na działki. Najstarsze domy powstały przy Rynku i w okolicach jego w 13 w (według O.Czemera). Tworzyły zwarte pierzeje Rynku, są najlepiej widziane w jego zachodniej części. Relikt³ odkryto w kilku wykopaliskach na terenie Starego Miasta przy ul. Igielnej 8, Więziennej 10-11, Nożowskiej 13, Drewnianej, Kuźniczej 41, Malarskiej 27/29 , razem wyszło 19 obiektów odnalezionych .

Budownictwo drewniane

Domy pełniły one funkcje mieszkalna w późnym średniowieczy ale też w nich znajdowały się różne sklepy,ludzie nie tylko w nich spali ale też handlowali, wytwarzali i przechowywali swoi dobytek W Wrocławiu wyróżniamy kilka zabudowań budynku:

Budynki o konstrukcji zrębowej odkryto tylko przy ul. Więziennej 11. Były to obiekty naziemne o długości ścian dochodzących do 3,6 m. Budowane były z okrąglaków lub elementów określanych jako grube deski lub też spłaszczone belki. Wnętrza domówwyłożone były gliną lub piaskiem, przykryte warstwą użytkową.

Występowały też budynki a konstrukcji plecionkowej pochodzą z ulicy Więziennej 10-11. Były to prostokątne obiekty naziemne o zaokrąglonych narożach. Długość ścian to 3,5 m. Do budowy używano kołków o średnicy kilki cm i gałązek osnowy o grubości 0,5- 15 cm, była to lekka konstrukcja. Bardzo rzadko konstrukcję wzmacniano w narożach grubszymi słupami. Wnętrza podobnie jak w budynkach zrębowych.

Budynki o konstrukcji szkieletowej obecne były na wszystkich wymienionych działkach mieszczańskich. Cechą charakterystyczną tych budowli jest występowanie pionowych elementów nośnych na poziomych belkach przyciesiowych stabilizujących podłoże. Spośród 13 analizowanych obiektów 4 posiadały piwnice. Pozostałych 9 pozbawione były piwnic, ale niekiedy ich wnętrza zagłębione były do 0.5m, Były to prostokątne budynki o zróżnicowanych wielkościach. Przebadany w całości budynek przy ul. Igielnej 8 obiekt 16 datowany na rok 1236 miał ściany o długości 4,98 i 6 m (dłuższa ściana znajdowała się przy ulicy).Wielkość domów szkieletowych z tylnych stref działek nie została dostatecznie rozpoznana lecz odkrycia z ul. Nożowniczej 13 i Więziennej 11 świadczą o tym, że były one mniejsze. Konstrukcje nośne

1

   Było XII-wieczną kompilacją Das sachsinische Weichbild (traktatu o ustroju sądowym) i Das Magdeburger Schóffenrecht (traktatu o prawie ławniczym)

2

   Parcela, niewielka wydzielona część terenu, stanowiąca odrębną nieruchomość oznaczoną w rejestrze oraz na planie sytuacyjnym pod określonym numerem hipotecznym, przeznaczona do częściowego lub całkowitego zabudowania, bądź też do innego użytkowania, np. rolnego. Może być jednym z elementów reformy rolnej.

3

   Relikt topograficzny - związany ze starymi elementami rzeźby terenu, które obecnie zanikają wwyniku procesów geomorfologicznych (peneplena), np, oderwane stanowisko jodły Abies alba w Puszczy Białowieskiej.

Relikt edaficzny - występujący na typach gleb, które dawniej były szerzej rozprzestrzenione i obecnie występuj ą w niewielu miejscach, np. słonorośla i rośliny wydmowe występuj ące w głębi lądu, świadczące o wycofaniu się morza (relikty literalne).