3545336431

STAN BADAŃ NAD BUDOWNICTWEM DREWNIANYM LUBELSZCZYZNY

Badania nad budownictwem drewnianym Lubelszczyzny można podzielić na trzy okresy:

1.    do roku 1917;

2.    okres międzywojenny (1918—1939);

3.    od 1944 r. do roku 1974.

OKRES I (DO 1917 r.)

Początki zainteresowań budownictwem drewnianym Lubelszczyzny sięgają połowy XIX wieku i mimo, że są to badania amatorskie, przypadkowe lub tylko wzmianki przy okazji badań innych dziedzin kultury ludowej, dają materiał ogromnie cenny, dotyczący bowiem obiektów zazwyczaj dawno już nie istniejących.

Zachowało się jednak kilka rysunków budynków drewnianych z okresu nieco wcześniejszego. Niewątpliwie najstarszy jest rysunek domu drewnianego na przedmieściu Zamościa, zamieszczony na widoku miasta z 1704 r., który znajduje się w Krigsarkivet w Sztokholmie⁹. O sto lat późniejszy jest widok chałupy na rycinie J. P. Norblina „Chłopka lubelska" w Costumes polonais 1804 ¹⁰ i wreszcie miejska zabudowa drewniana na rysunku Seweryna Urmowskiego „Zamek lubelski" z 1814 r.

Należy tu przypomnieć, że w latach 1803—1804 wychodził w Zamościu „Dziennik Ekonomiczny Zamoyski", redagowany przez Wojciecha Gutkowskiego¹¹. Na wydanych osiemnaście numerów w szesnastu W. Gutkowski publikuje w odcinkach artykuł Budownictwo wieyskie, w ośmiu opisuje różnego rodzaju młyny, w dwóch — wiatraki. Nie są to wprawdzie opisy obiektów istniejących, lecz artykuły teoretyczne, pouczające jak należy poprawnie budować. Wywarły one niewątpliwie wpływ na rozwój budownictwa drewnianego, przynajmniej w zakresie budownictwa realizowanego przez dwory.

Wreszcie o chatach chłopskich z Rybczewic wspomina Klementyna z Tańskich Hoffmanowa w swoich listach z podróży* nie podając wszakże bliższego opisu tych chałup ¹².

9