1300739176

Jednak Ludwig von Mises zauważył, że ludzie nie zgłaszają dzisiejszego popytu na pieniądz na podstawie dzisiejszej siły nabywczej pieniądza (której jeszcze nie znają) - lecz wiedzy o tym, jaką wartość pieniądz miał wczoraj (którą to wartość każdy szacuje na podstawie swojego doświadczenia). Zależność ta jest prawdziwa dla każdego momentu w przeszłości -i można w ten sposób cofać się aż do dnia, w którym została zawarta pierwsza transakcja z zastosowaniem danego środka wymiany. Rozwiązanie to - oparte na retrospektywnym ujęciu teorii Carla Mengera o ewolucyjnym powstawaniu instytucji pieniądza - nazywane jest teorematem regresji.

Ludwig von Mises - dzięki rozwiązaniu owego paradoksu wartości pieniądza - po raz pierwszy w historii myśli ekonomicznej zbudował pomost pomiędzy rozważaniami w skali mikro i makro. Do tej pory było to niemożliwe, gdyż nie można było do sfery pieniądza zastosować teorii wartości opartej na użyteczności krańcowej - wobec czego posługiwano się takimi nierealistycznymi, agregatowymi kategoriami, jak np. ogólny poziom cen. Dopiero Mises umożliwił analizę sfery pieniężnej w całej złożoności, co pozwoliło mu na zbudowanie austriackiej, subiektywistycznej teorii pieniądza.

Ów uczony w swej pracy zbudował również solidny fundament pod - rozwiniętą później przez Friedricha Augusta von Hayeka - austriacką teorię cyklu koniunkturalnego, nazywaną również modelem Misesa-Hayeka. Połączył teorie monetarne szkoły walutowej z subiekty wistyczną teorią kapitału Eugena von Bóhm-Bawerka, co pozwoliło mu na dostrzeżenie fatalnych skutków emisji pustego (fiducjamego, papierowego) pieniądza oraz jego bankowej kreacji.

Ze zjawiskiem emisji pieniądza fiducjamego (a więc nie przedstawiającego dla ludzi żadnej wartości, poza narzuconą przez rząd) mamy do czynienia wtedy, gdy produkcja dobra, jakim jest pieniądz, została zmonopolizowana przez państwo - a ludzie zostali zmuszeni do posługiwania się nim (stał się tzw. prawnym środkiem płatniczym). Kreacja pieniądza polega natomiast na udzielaniu przez bank kredytu z pieniędzy, które nie są jego własnością -lecz zostały mu powierzone na przechowanie (w depozyt). Powoduje to, że ten sam pieniądz jest w posiadaniu dwóch ludzi w tym samym czasie: właściciel depozytu uważa, że w każdej chwili może skorzystać ze swoich środków (przez co wlicza je do swojego salda gotówkowego) - natomiast kredytobiorca faktycznie dysponuje tym pieniądzem. Nazywamy to systemem rezerwy cząstkowej - w którym bank może swobodnie korzystać z części pieniądza powierzonego mu w depozyt, tworząc kredyt ex nihilo. Kreacja pieniądza jest znacznie ułatwiona, jeżeli w systemie bankowym funkcjonuje bank centralny, który steruje ekspansją kredytową oraz wspiera banki w razie problemów finansowych.

71