1636661576

OMÓWIENIE ZAWARTOŚCI PAKIETU

Teka edukacyjna, którą oddajemy w Państwa ręce, jest poświęcona zbrodni katyńskiej. Mord popełniony przez Sowietów w 1940 r. na ponad 4 tys. polskich oficerów, których groby Niemcy odkryli w 1943 r. w lesie niedaleko Smoleńska, stał się symbolem kaźni prawie 22 tys. obywateli polskich - jeńców wojennych, w większości oficerów i policjantów, więźniów NKWD - nie tylko w Katyniu, Kalininie (dzisiejszym Twerze) i Charkowie, ale także w wielu nieujawnionych przez władze ZSRS i Rosji miejscach.

Po ogłoszeniu przez Niemców 13 kwietnia 1943 r. informacji o wymordowaniu na rozkaz Stalina żołnierzy wziętych do niewoli w 1939 r. nie tylko ZSRS znalazł się w trudnej sytuacji - ta prawda była niewygodna także dla zachodnich aliantów Rządu RP na Uchodźstwie. Państwom sojuszniczym zależało na zachowaniu, nawet za cenę milczenia, dobrych stosunków ze Związkiem Sowieckim, ważnym członkiem koalicji antyniemieckiej. Kłamstwo katyńskie stało się zatem w czasie wojny elementem polityki międzynarodowej, a także jednym z fundamentów systemu komunistycznego, instalowanego przez Moskwę w Polsce.

Pod rządami komunistów w PRL systemem edukacyjnym rządziła zasada fałszowania historii - zwłaszcza historii Europy Środkowo-Wschodniej - i przemilczania zbrodni sowieckich. Przebudzenie narodowe w sierpniu 1980 r. przyniosło z sobą powszechne żądania prawdy. W środowiskach związanych z „Solidarnością” i niezależnym ruchem studenckim publikowano setki wydawnictw przywracających pamięć o Katyniu. W latach osiemdziesiątych mord na jeńcach stał się przedmiotem samokształcenia społeczeństwa, a w programach szkolnych znalazło się miejsce na wzmianki o rozstrzelaniu jeńców wojennych. Problematykę tę można było wprowadzić szeroko do szkół dopiero po oficjalnym potwierdzeniu przez prezydenta Michaiła Gorbaczowa winy ZSRS. Zaczęto publikować scenariusze lekcji, rocznicowych akademii i apeli szkolnych oraz projekty inscenizacji.

Wciąż jednak istnieje dysproporcja między ogromem materiałów edukacyjnych o okupacji niemieckiej oraz zbrodniach III Rzeszy a nikłą liczbą materiałów dotyczących okupacji sowieckiej.

Opisany tu stan rzeczy oraz podejmowane przez Rosję próby relatywizowania ludobójstwa, jak również przypadająca na 2010 r. siedemdziesiąta rocznica mordu nakładają na Instytut Pamięci Narodowej obowiązek upamiętnienia tej tragedii i wzbogacenia materiałów oraz pomocy edukacyjnych jej dotyczących.

Intencją autorów było udostępnienie nauczycielom i uczniom szerokiego wyboru materiałów źródłowych i ikonograficznych oraz pomocy naukowych. W publikowanych do tej pory wydawnictwach uderza brak dostatecznej informacji o kłamstwie katyńskim. Autorzy starają się zapełnić tę lukę, zamieszczając w niniejszej pozycji świadectwa walki o pamięć i prawdę. Materiał, opracowany zgodnie z nową podstawą programową nauczania historii, skierowany jest głównie do uczniów i nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych, lecz może być także wykorzystany na poziomie gimnazjalnym. Teka ma pełnić funkcję pomocy w nauczaniu historii oraz w prowadzeniu lekcji wiedzy o społeczeństwie i języka polskiego. Na jej podstawie nauczyciel może także przygotować lekcję wychowawczą poświęconą rocznicy katyńskiej. Zamieszczone tu scenariusze lekcji i ćwiczenia pozwalają na poszerzenie programów autorskich. Różnorodne źródła oraz materiały ikonograficzne mogą być dowolnie wykorzystane - na przykład w formie prezentacji multimedialnych.

Teka składa się z trzech części: materiałów dla nauczyciela, materiałów dla ucznia i kart. Do całości jest dołączona płyta CD.

Materiały dla nauczyciela zawierają cztery przykładowe scenariusze lekcji o zbrodni katyńskiej, ćwiczenia z wykorzystaniem źródła, projekt edukacyjny wyprawy na cmentarze katyńskie, propozycje tematów esejów i bibliografię.

Dwa pierwsze scenariusze przeznaczone są głównie do przygotowania lekcji historii, trzeci - lekcji historii oraz wiedzy o społeczeństwie, czwarty - lekcji języka polskiego. Autorzy wyszli z założenia, że scenariusze te dają możliwość twórczego wykorzystania materiałów przez nauczycieli i wychowawców, którzy oceniając możliwości uczniów, mogą albo posługiwać się całością, albo wybrać odpowiadające im części, albo wreszcie potraktować je jako inspirację i przebudować zaproponowane przez autorów wersje, np. przez posłużenie się innymi źródłami, fragmentami filmu Andrzeja Wajdy czy utworami literackimi.

Tematyka zbrodni katyńskiej i kłamstwa katyńskiego stanowi istotny element nie tylko edukacji historycznej, ale również patriotycznej, nauczyciele mogą więc wygospodarować dla jej omówienia więcej czasu, na przykład

4