1636661605

najednostkowe zdarzenia, bądź ich ciągi.

Historia jest wobec powyższego stale obecna na lekcjach języka polskiego.

Wprawdzie program nauczania języka polskiego nie proponuje uporządkowania literatury według epok, jednak wielu polonistów czyni to w miarę możliwości, by absolwent gimnazjum był dobrze przygotowany do kontynuowania nauki w szkole średniej.

I tak informacje historyczne dotyczące epok kulturowych pojawiają się na lekcjach języka polskiego przy omawianiu utworów programowych.

Oczywiście trudno mówić tu o systematyce w tej dziedzinie. Przy omawianiu, np. twórczości Jana Kochanowskiego uczniowie poznają epokę renesansu. Jest to wiedza niezbędna do zrozumienia literatury, a więc filozofia humanistyczna, wzorowanie się artystów na antyku, sztuka włoskiego renesansu (występuje równocześnie korelacja ze sztuką ).Nie sposób nie wspomnieć o rozwoju nauki i techniki renesansowej - Mikołaju Koperniku i Janie Gutenbergu, którego wynalazek miał fundamentalne znaczenie dla rozwoju książki i popularyzacji literatury.

Omawiając wiersze Jana Andrzeja Morsztyna wspominamy o kulturze baroku, charakterystycznej dla tej epoki architekturze i tendencjach w malarstwie, jakże zbieżnych z modami w literaturze.

Twórczość literacką XIX wieku należy osadzić w realiach zaborów - uczniowie łatwiej zrozumieją wówczas dążenia twórców romantyzmu i pozytywizmu oraz wymowę ich utworów.

Równie niezbędna jest obecność historii przy omawianiu powieści historycznych. W pierwszej kolejności następuje bowiem konkretyzacja świata przedstawionego w utworze literackim, gdzie elementy historyczne: wydarzenia, postaci, obyczaje, tryb, warunki życia, strój ludzi są tłem, podstawowymi elementami fabuły utworu. Następuje tu również zdefiniowanie gatunku, wskazanie związku literatury z historią. Ścisły związek z historią mają różnorodne ćwiczenia stylistyczne polecane uczniom przy okazji omawiania powieści historycznej, np.: przy analizie “Krzyżaków” H. Sienkiewicza dokonuje się charakterystyki porównawczej rycerstwa polskiego i krzyżackiego (oczywiście uświadamiając młodzieży przychylność autora Polakom i możliwość dowolnej interpretacji historii w dziele literackim), opis obyczajów charakterystycznych dla danej epoki, opis przebiegu bitwy pod Grunwaldem, opis sytuacji, np.: wręczenie mieczy królowi polskiemu.

Przy omawianiu poezji współczesnej nie sposób nie zapoznać uczniów z elementami historii najnowszej, która na lekcjach historii pojawia się w drugiej połowie klasy III. Jakże bowiem inaczej interpretować, np.: wiersz Stanisława Barańczaka “Pan tu nie stał”, Zbigniewa Herberta “Sprawozdanie z raju”, Czesława Miłosza “Który skrzywdziłeś”?

Ćwiczenia w podręczniku kierujące działaniami w trakcie analizy wymienianych utworów zawierają fragmenty opracowań historycznych, fotografie ilustrujące rzeczywistość opisywaną w utworach lub odsyłają do konkretnych wydarzeń z życia twórców. Występuje tu korelacja z historią i konieczność wykorzystania tej nauki na lekcjach języka polskiego.

Przy analizie wierszy struktura podręcznika proponuje też korelację ze sztuką. Większość