Zał. Nr& .
WOJEWÓDZKI OŚRODEK MEDYCYNY PRACY CENTRUM
PROFILAKTYCZNO - LECZNICZE W LUBLINIE, ul. Nałęczowska 27,
ODDZIAA
Zamość, ul. Zagłoby 8
PROGRAM ZDROWOTNY W ZAKRESIE WCZESNEGO
WYKRYWANIA RAKA PIERSI DLA KOBIET PRACUJ
CYCH
Lublin 2008
SPIS TREŚCI
1. Etapy wdrażania programu promocji zdrowia
2. Uzasadnienie wyboru programu
3. Cel główny programu
4. Cele szczegółowe programu
5. Podmiot programu
6. Czas realizacji programu
7. Główny koordynator i zespół realizujący program
8. Harmonogram działań
9. Pozyskanie środowisk poza WOMP CP-L
10. Organizacja badań
11. Monitorowanie programu
12. Analiza i ocena końcowa programu
PROGRAM ZDROWOTNY W ZAKRESIE WCZESNEGO WYKRYWANIA
RAKA PIERSI DLA KOBIET PRACUJ
CYCH
1. Uzasadnienie wyboru problematyki programu.
2. Cel główny programu.
3. Cele szczegółowe.
4. Podmiot programu.
5. Czas realizacji programu.
6. Wyłonienie głównego koordynatora programu i zespołu.
2/12
7. Harmonogram działań.
8. Pozyskanie do współpracy środowisk poza WOMP CP- L.
9. Organizacja badań.
10. Wdrożenie programu.
11. Monitorowanie osiąganych wyników
12. Analiza i ocena końcowa skuteczności programu
UZASADNIENIE WYBORU PROBLEMATYKI PROGRAMU
Rak piersi jest jednym z najczęstszych i najgroz
niejszych nowotworów złośliwych u kobiet. W Polsce rak piersi
stanowiąc około 12% wszystkich zachorowań na nowotwory ciągle lokuje się na pierwszym miejscu wśród zachorowań
na nowotwory w populacji żeńskiej i utrzymuje się również na pierwszym miejscu jako przyczyna zgonów. Częstość
zachorowań na nowotwory złośliwe piersi gwałtownie wzrasta po 35 roku życia. Rak sutka u kobiet przed 30 r.ż.
występuje rzadko.
W 2005 roku w Polsce nowotwory złośliwe stanowiły drugą co do częstości przyczynę wszystkich zgonów w
Polsce  ok. 25%. W województwie lubelskim w tym samym roku nowotwory również były drugą przyczyną zgonów i
stanowiły 20,9% ogółu zgonów. Umieralność na najczęściej występujące nowotwory złośliwe wyniosła 4648 osób, w
tym liczbę 1898 stanowiły kobiety. Najczęstszymi przyczynami zgonów były nowotwory złośliwe:
- piersi  243 zgonów kobiet,
- jelita grubego  184 kobiet,
- oskrzeli i płuc  176 kobiet,
- jajnika  136 kobiet,
- szyjki macicy  76 kobiet,
- trzonu macicy  41 kobiet.
Powyższe dane przedstawia tabela nr 1.
Tabela nr 1. Umieralność na nowotwory złośliwe w województwie lubelskim w 2005r.
Wskaz
nik
Nowotwór złośliwy Liczba zmarłych na 100 tys.
ludności
Ogółem mężczyz
ni + kobiety 4648 212,2
Mężczyz
ni razem 2750 258,5
w tym:
1. Oskrzela i płuca 888 83,5
2. Jelito grube 246 23,1
3. Gruczoł krokowy 214 20,1
4. Bez określenia umiejscowienia 205 19,3
5. Żołądek 144 13,5
6. Pęcherz moczowy 114 10,7
7. Trzustka 97 9,1
8. Białaczki 93 8,7
9. Nerka 86 8,1
10. Krtań 81 7,6
11. Mózg 68 6,4
3/12
12. Chłoniaki 44 4,1
13. Przełyk 3,9
42
14. Wątroba 41 3,9
15. Skóra 26 2,4
Kobiety razem 1898 168,5
w tym:
1. Sutek 243 21,6
2. Jelito grube 184 16,3
3. Bez określenia jego umiejscowienia 178 15,8
4. Oskrzela i płuca 176 15,6
5. Jajnik 136 12,1
6. Trzustka 94 8,3
7. Żołądek 86 7,6
8. Białaczki 79 7,0
9. Szyjka macicy 76 6,7
10. Mózg 63 5,6
11. Nerki 48 4,3
12. Pęcherzyk żółciowy 45 4,0
13. Trzon macicy 41 3,6
14. Wątroba 38 3,4
15. Chłoniaki 31 2,8
y
ródło: Informator Statystyczny Ochrony Zdrowia 2006r.
Rak jest w dużym procencie uleczalny - warunkiem jednak jest rozpoznanie choroby we wczesnym stadium.
Wiedza o przyczynach raka piersi może znacznie zwiększyć szansę uniknięcia tej choroby przez podejmowanie
odpowiednich decyzji. Nie wszyscy ludzie w jednakowy sposób są zagrożeni zachorowaniem. Na większą lub mniejszą
podatność na tę chorobę ma wpływ wiele czynników. Poniższa tabela zawiera główne czynniki ryzyka zachorowania na
raka piersi.
Tabela nr 2. Czynniki ryzyka zachorowania na raka piersi.
Wielkość ryzyka Rodzaj ryzyka
1-2 razy większe - miasto jako miejsce zamieszkania
- wczesny wiek pierwszej miesiączki
- póz
ny wiek menopauzy
2-3 razy większe - wysoki stan socjoekonomiczny
- wiek pierwszego porodu po 30 r.ż.
- otyłość 30% i więcej powyżej normy
- łagodne zmiany w sutku
- niezachodzenie w ciążę
3-4 razy większe - dwa raki sutka u najbliższych krewnych
- napromieniowanie na okolicę sutka z innych powodów niż
nowotwór sutka
ponad 5 razy większe - trzy raki sutka u najbliższych krewnych
- rak drugiego sutka lub dwa raki sutka u krewnych pierwszego stopnia, które
zachorowały przed 50 r.ż.
Ponad 20 razy większe - wiek powyżej 50 r.ż. w porównaniu do wieku 35-39 lat
- obecność charakterystycznych mutacji BRCA-1
- rak drugiego sutka
y
ródło: Medycyna Ogólna, Klinika Medycyny Rodzinnej SPSK im. W. Orłowskiego w Warszawie  lek. med. B.
Kowalczyk
Zalecenia profilaktyczne Polskiego Komitetu Zwalczania Raka :
4/12
Wiek Zalecenie
20-25 Samokontrola piersi 1 raz w miesiącu
Badanie piersi przez lekarza 1 raz w roku
35-39
Przynajmniej jedna mammografia w ciągu 5 lat
40-49 Mammografia co 2 lata
Badanie piersi przez lekarza 1-2 razy w roku
powyżej 50
Mammografia 1 raz w roku
Świadomość kobiet co do konieczności kontrolowania piersi zarówno przez tzw. samokontrolę jak i poprzez
badania specjalistyczne (mammografia) są nieodzownym warunkiem zmniejszenia zachorowalności na nowotwory piersi.
Systematyczna samokontrola (samobadanie) piersi umożliwia wcześniejsze wykrycie raka, a więc wtedy gdy jest on
uleczalny. Oceniono, że dzięki samobadaniu i wczesnemu zgłoszeniu się do lekarza można uratować od przedwczesnej
śmierci 800-1000 kobiet w Polsce.
CEL GA
ÓWNY PROGRAMU:
Zwiększenie wczesnego wykrywania raka piersi w populacji kobiet pracujących z terenu
województwa lubelskiego
CELE SZCZEGÓA
OWE PROGRAMU:
zwiększenie świadomości kobiet na temat występowania raka piersi,
podnoszenie poziomu wiedzy na temat objawów i wczesnego wykrywania raka piersi,
zwiększenie motywacji do udziału w programie,
nauka samobadania piersi,
zwiększenie liczby wykrywanych przypadków nowotworów piersi we wczesnym stadium
choroby, w którym włączenie leczenia może spowodować całkowite wyleczenie lub
zahamować jej rozwój,
zmniejszenie kosztów leczenia poprzez zmniejszenie liczby osób w zaawansowanym
stadium choroby, wymagających specjalistycznego leczenia i hospitalizacji,
zmniejszenie śmiertelności z powodu nowotworu piersi,
wykrycie w trakcie badań i objęcie szczególną opieką kobiet z grup ryzyka.
PODMIOT PROGRAMU
Populacja kobiet pracujących z terenu Lublina i województwa lubelskiego w wieku 40  69 lat 
1100 osób w 2008 roku.
CZAS REALIZACJI PROGRAMU
Przewidywany czas realizacji programu  1 rok
Planowany termin rozpoczęcia  natychmiast po podpisaniu umowy.
5/12
GA
ÓWNY KOORDYNATOR
lek. med. specjalista radiolog Maria Blechar
Zespół realizujący program:
lek. med. specjaliści radiologii
lekarze medycyny
położne
specjalista ds. informatyki
mgr pielęgniarstwa
HARMONOGRAM DZIAA
AC

% zawiadomienie o realizacji programu,
% wyłonienie głównego koordynatora i utworzenie zespołu
% szkolenie dla personelu realizującego program,
% badanie kliniczne, wywiad i edukacja zdrowotna,
% wypełnienie ankiety przez pacjentkę,
% wykonanie mammografii 2x2 i opis,
% przy istniejących wskazaniach wykonanie badania USG piersi,
% kierowanie osób z nieprawidłowym wynikiem do dalszej diagnostyki i leczenia,
% prowadzenie ewidencji pacjentów biorących udział w programie,
% analiza danych zebranych w trakcie realizacji programu, opracowanie merytoryczne i
graficzne uzyskanych wyników oraz ewaluacja programu.
Metody działań:
Osoby
Formy, metody
Lp. Zadania do realizacji odpowiedzialne
i techniki
za realizację
1. Zainteresowanie udziałem
" rozesłanie indywidualnych " mgr
w programie kobiet
zaproszeń pielęgniarstwa
pracujących z terenu
" rozesłanie zaproszeń do
województwa
zakładów pracy
" ogłoszenie na stronie
internetowej WOMP CP-L
" ogłoszenie w gazetach
lokalnych
" ogłoszenie w telefonicznej
6/12
informacji medycznej
" zawiadomienia na terenie
Ośrodka
" ogłoszenia w lokalnych
mediach
2. Popularyzacja wiedzy na
" wykłady " lekarz medycyny
temat profilaktyki chorób
" instruktaże indywidualne
" położna
nowotworowych u kobiet
" pogadanki
3. Nauka samobadania piersi - instruktaże
" lekarz medycyny
- kolportaż (ulotek, broszur)
" położna
4. Prowadzenie dokumentacji - dokładny wywiad
" lekarz medycyny
do programu epidemiologiczny,
- ankieta
5. Profilaktyczne badanie Badanie fizykalne piersi
" lekarz medycyny
piersi
6. Badanie mammograficzne i Przy wykorzystaniu
" technik radiolog
opis specjalistycznej aparatury.
" lek. med. 
specjalista
radiolog
7. Badanie USG według Przy wykorzystaniu
" lek. med. 
wskazań specjalistycznej aparatury
specjalista
radiolog
8. W przypadku stwierdzenia Podanie adresu, telefonu placówki
" lek. med. 
zmian patologicznych
specjalista
wskazanie placówek służby
radiolog
zdrowia do dalszej
diagnostyki i ewentualnego
leczenia
POZYSKANIE ŚRODOWISKA POZA WOMP CP-L
Fundacja wczesnego wykrywania raka piersi.
Stowarzyszenie Kobiet   Amazonki .
Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej  współpraca z Regionalnym Rejestrem
Nowotworów.
ORGANIZACJA BADAC
PROFILAKTYCZNYCH
7/12
Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy
Centrum Profilaktyczno - Lecznicze
w Lublinie
Rozesłanie zaproszeń Ogłoszenie w lokalnej prasie, na stronie Informacja w Gabinetach
indywidualnych oraz do internetowej WOMP CP-L oraz w badań profilaktycznych
zakładów pracy telefonicznej informacji medycznej
Kobiety spełniające wymogi
programu profilaktyki raka
piersi
Lekarz POZ
" wywiad
" badanie kliniczne
Rejestracja RTG
" ankieta
Mammografia
" zdjęcie rtg 2 x 2
" opis
Wynik prawidłowy
Wynik nieprawidłowy
Bez Z czynnikami Dalsza diagnostyka: Wsparcie
Współpraca ze
czynników ryzyka: informacyjne środowiskami poza
" USG w WOMP
ryzyka:
CP-L WOMP CP-L
ponowne
" kierowanie do
ponowne badanie za 12
Poradni Patologii
badanie za 24 miesięcy
Sutka
miesiące
Godziny przyjęć dla pacjentów uczestniczących w programie zdrowotnym:
Czas pracy (dni i godziny)
8/12
Miejsce
udzielania poniedziałek wtorek środa czwartek piątek sobota
świadczeń
WOMP CP-L
900  1600 900  1600 900  1600 900  1600 900  1600 Ź%
w Lublinie
ul. Nałęczowska 27
WOMP CP-L
800  1300 800  1300 800  1300 800  1300 800  1300 Ź%
Oddział Zamość
ul. Zagłoby 8
MONITOROWANIE PROGRAMU POD WZGL
DEM
" ilości uczestników,
" wieku oraz miejsca zamieszkania,
" liczby czynników ryzyka,
" liczby rozpoznanych nowotworów,
" liczby stanów patologicznych skierowanych do dalszej diagnostyki
i/lub leczenia.
Dokumentowanie poszczególnych etapów programu. Analiza cząstkowa.
ANALIZA I OCENA KOC
COWA PO ZAKOC
CZENIU PROGRAMU
Po zakończeniu programu pracownik DzONiSZ dokona szczegółowej analizy dokumentacji programu, na
podstawie której zostanie opracowana i wdrożona ewaluacja programu. Następnie zostanie sporządzone sprawozdanie
merytoryczne.
Program opracowały:
mgr Iwona Kochaniec
& & & & & & & & & ..
mgr Barbara Salamon
& & & & & & & & & .
9/12
Plan finansowo  rzeczowy programu zdrowotnego w zakresie wczesnego
wykrywania raka piersi dla kobiet pracujących na rok 2008
W roku 2008 Wojewódzki Ośrodek Medycyny pracy w Lublinie wraz z Oddziałem w Zamościu deklaruje
objęcie programem zdrowotnym w zakresie wczesnego wykrywania raka piersi 1100 pracujących kobiet z terenu
województwa lubelskiego, w wieku 49  69 lat
Koszt jednostkowy 75,00 zł
Koszt całkowity 75,00 zł x 1100 kobiet = 82500,00 zł
Koszty bieżące:
Lp. ZADANIE PLANOWANY KOSZT
CAA
OŚCIOWY
Merytoryczne przygotowanie programu 1215,00 zł
1.
Zaproszenie do udziału w programie 5980,00 zł
2.
- merytoryczne przygotowanie zaproszenia, zaproszenia
listowne, reklama
Wykonanie badania przedmiotowego i ankiety przez lekarza 20245,00 zł
3.
medycyny
- rejestracja, wywiad, badanie lekarskie, ankieta
Wykonanie badania mammograficznego 2x2 zdjęcia 30195,00 zł
4.
Ocena wyniku badania 7920 zł
5.
Wykonanie badani USG piersi u ok. 30% uczestniczek 4740 zł
6.
programu
Odbiór wyników i poinformowanie osoby badanej 1230 zł
7.
Zebranie danych, analiza dokumentacji i opracowanie 3810,00 zł
8.
merytoryczne
Narzut kosztów ogólnych 7165,00 zł
9.
razem 82500,00 zł
CAA
KOWITY KOSZT PROGRAMU
Suma kosztów osobowych i rzeczowych
ze wszystkich etapów programu wynosi: & & & & & & & & & & & & .& . 75335,00
Narzut kosztów ogólnych (koszty pośrednie nie
uwzględnione w kosztach bezpośrednich i koszty zarządu) wynosi: & & .& .7165,00
Razem: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 82500,00
ZAA

CZNIKI
10/12
Załącznik nr 1
ZAPROSZENIE DO UDZIAA
U W PROGRAMIE
Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Centrum Profilaktyczno  Lecznicze w Lublinie oraz
Oddział w Zamościu zapraszają kobiety zatrudnione w Państwa zakładzie pracy na
BEZPA
ATNE BADANIA MAMMOGRAFICZNE
Informujemy, że badanie mammograficzne powinno być wykonane od 1 do 10 dnia cyklu
miesięcznego licząc od pierwszego dnia miesiączki.
Proszę wybrać odpowiedni termin badania i potwierdzić indywidualnie pod numerem telefonu: 081
533-00-34 w. 116 w godz: 7.30-16.00 (Lublin)
084 639-34-08 (Zamość)
Na badanie należy zgłosić się do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy Centrum
Profilaktyczno  Leczniczego w Lublinie ul. Nałęczowska 27, I piętro, Rejestracja RTG
W Zamościu - WOMP CP-L O/w Zamościu, ul. Zagłoby 8, Rejestracja RTG
Załącznik nr 2
PROGRAM BADAC
PRZESIEWOWYCH DLA WCZESNEGO WYKRYWANIA RAKA PIERSI
DLA KOBIET PRACUJ
CYCH  2008 R.
1. Imię i nazwisko ..................................................................................................................................
11/12
2. Zakład pracy........................................................................................................................................
3. Adres zamieszkania ............................................................................................................................
4. Nr PESEL
5. Pierwsza miesiączka (wiek) & & .................. ostatnia miesiączka (wiek)...............................
6. Jeśli Pani rodziła, ile miała Pani lat podczas pierwszego porodu?.............................................
7. Czy stosuje/stosowała Pani antykoncepcje doustną? tak nie
8. Czy stosuje/stosowała Pani hormonoterapię zastępczą ? tak nie
9. Czy wykonuje Pani systematycznie samobadanie piersi? tak nie
10. Czy występują u Pani dolegliwości lub zmiany w piersiach? tak nie
w której piersi? prawa lewa
jakie zmiany? ból guzek, zgrubienie
wyciek z brodawki zmiany na skórze piersi
wciągnięcie brodawki zabieg chirurgiczny w obrębie piersi
11. Czy w Pani rodzinie wystąpił rak piersi? tak nie
u matki nie tak (przed 50 rokiem życia) tak (po 50 roku życia)
u siostry nie tak (przed 50 rokiem życia) tak (po 50 roku życia)
u córki nie tak
u innych krewnych (podać pokrewieństwo) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
12. Kiedy ostatnio miała Pani wykonaną mammografię?..........................................................
(rok wykonania)
13. Skąd dowiedziała się Pani o programie?
prasa zakład pracy
telewizja lekarz/pielęgniarka  WOMP
radio lekarz/pielęgniarka - spoza WOMP
zaproszenie listowne ogłoszenie w WOMP
od osób znajomych ogłoszenie poza WOMP
Oświadczenie
* Zgadzam się na przetwarzanie moich danych osobowych zebranych w celu i na potrzeby programu promocji zdrowia.
* Zostałam powiadomiona o konieczności osobistego odebrania wyników w czasie do 1 miesiąca i zgłoszenia się na
wezwanie w razie takiej konieczności.
........................................................
data i podpis
12/12