2740389626

określające dozwolone zachowania w obrębie zasobów publicznych. Jeśli chodzi o infrastrukturę komunikacyjną, to w przypadku drobnych szlaków wystarczały reguły zwyczajowe, ale bardziej złożone systemy transportowe wymagały już interwencji państwa. Dlatego też większość rzymskich dóbr res publicae dostarczało i finansowało państwo.

Res universitatis - kategoria dóbr stanowiących pośrednie rozwiązanie między wyłączną własnością prywatną a pełną własnością publiczną. Są to dobra, które za czasów rzymskich były własnością miejską, takie jak instytucje użytku publicznego, np. teatry czy tory wyścigowe. Dodatkowo własnością wspólną mogły być inne zasoby, takie jak ziemia czy obiekty. Tego typu dobra były często zarządzane przez jakąś korporację, która odpowiadała przed państwem. Współczesnym odpowiednikiem res universitatis są, jak wskazuje Rosę, systemy współwłasności (ang. common property re-ginies) tzw. zasobów wspólnej puli, omawianych dalszej części niniejszego rozdziału. Takie systemy to „od wewnątrz commons, a na zewnątrz własność prywatna”¹².

Res dmni iuris - przedmioty specjalnego znaczenia, takie jak obiekty kultu religijnego, które uznawano za nienależące do nikogo, ponieważ były w służbie bogów. Res dmni iuris mogą być również postrzegane jako podzbiór res nullius, ponieważ nie należały do nikogo, ale miały potencjał zawłaszczenia. Jednakże przeszkodą w tym wypadku były moce nie ludzkie, a boskie.

Według Cahira prawo rzymskie wnosi wyjątkowy wkład w rozwój współczesnych systemów prawnych, właśnie dzięki instytucjonalizacji pojęcia commons i wkomponowaniu go w system prawny, obok pojęć własności prywatnej i państwowej¹³.

W teorii prawa commons to następstwo koncepcji własności, która jest jedną z kluczowych kategorii współczesnej myśli prawniczej. Na gruncie instytucji prawa rzymskiego można wyróżnić trzy prototypowe instytucje własności - własność prywatną, państwową i współwłasność. Rozróżnia je kwestia, kto ma władzę de iure, kto decyduje o dostępie i wykorzystywaniu ¹ Rosę 2003, s. 18.

¹³ Cahir 2004, s. 627.

> www.waipicom.pl >