3833473388

o naczelnej roli sądu, który realizuje funkcje gwaranta sprawiedliwości. Powinien on przejawić inicjatywę dowodową w sytuacji wystąpienia nieporadności albo pasywności strony postępowania.⁸

Art. 167 § 1. W postępowaniu przed sądem, które zostało wszczęte z inicjatywy strony, dowo-dy przeprowadzane są przez strony po ich dopuszczeniu przez przewodniczącego lub sąd. W razie niestawiennictwa strony, na której wniosek dowód został dopuszczony, a także w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, dowód przeprowadza sąd w granicach tezy dowodowej. W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu.

§ 2. W innym postępowaniu przed sądem niż wymienione w § 1 oraz w postępowaniu przygotowawczym dowody przeprowadzane są przez organ procesowy prowadzący postępowanie. Nie wyłącza to prawa do zgłoszenia wniosku dowodowego przez stronę.

Kolejnym zagadnieniem odnoszącym się do omawianej zasady jest problematyka dopuszczenia dowodów w procesie, realizowana w oparciu o przepisy zawarte w art. 352 i 368 k.p.k. Poprzez zabieg usunięcia z nich zapisu dotyczącego dopuszczenia dowodów z urzędu przez sąd, ustąpiono tym samym wnioskowaniu opartemu na dowodach proponowanych przez strony.

Art 352. Przewodniczący składu orzekającego po rozważeniu wniosków stron dopuszcza dowody i zarządza ich sprowadzenie na rozprawę. Przepis art. 368 stosuje się odpowiednio (przed rozprawą).

Art 368. O przychylnym załatwieniu wniosku dowodowego strony, któremu inna strona nie sprzeciwiła się, rozstrzyga ostatecznie przewodniczący; w innych wypadkach sąd wydaje postanowienie (na rozprawie).

Istotna stała się również kwestia dotycząca czynności przesłuchania oraz kolejności zadawania pytań osobie badanej na rozprawie. Zasadniczo zmienia się kolejność zadawania pytań, ponieważ w nowej formule skład orzekający znajduje się na końcu listy i realizuje to uprawnienie jako ostatni. Ustawodawca przyznaje w tym zakresie pierwszeństwo stronom, wychodząc naprzeciw postulowanej filozofii nowego postępowania. Zgodnie z art. 171 §2 k.p.k., tylko w wyjątkowych sytuacjach członkowie składu orzekającego mogą zadawać pytania. Odstępstwem od tej reguły staje się przeprowadzanie przez sąd dowodu z urzędu na podstawie art. 167 k.p.k., kiedy jako pierwszy przesłuchiwać może on źródło dowodowe, a dopiero później zainteresowane strony.

Art. 171 §2. Prawo zadawania pytań mają, oprócz podmiotu przesłuchującego, strony, obrońcy, pełnomocnicy, biegli oraz w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, członkowie składu orzekającego. Pytania zadaje się osobie przesłuchiwanej bezpośrednio, chyba że sąd łub prokurator zarządzi inaczej.

Art. 370. § 1. Na wezwańie przewodniczącego, po swobodnym wypowiedzeniu się osoby przesłuchiwanej, stosownie do art. 171 § 1, zadają jej pytania w następującym porządku: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciel prywatny, pełnomocnik oskarżyciela prywatnego, biegły, obrońca, oskarżony, członkowie składu orzekającego.

K. Kiełbicki, Redefinicja zasady kontradyktoryjności w postępowaniu karnym - kilka uwag. Palestra 9-10/2013, s. 49-50.

16