4037603202

Wprowadzenie

Niniejsza książka, będąca trzecim, uzupełnionym, poprawionym i uaktualnionym wydaniem publikacji z 2010 roku, przygotowana została przede wszystkim z myślą o studentach na kierunkach: prawo, administracja oraz zarządzanie jako pomoc w nauce, a także o innych osobach zainteresowanych materią publicznego prawa gospodarczego. Jest to już szósty podręcznik opracowany w Zakładzie Publicznego Prawa Gospodarczego UAM po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej¹. Nakłady poprzednich publikacji, pozytywnie przyjęte przez studentów, zostały szybko wyczerpane. Po raz kolejny zatem zdecydowaliśmy się opracować materiały do nauki publicznego prawa gospodarczego w szczególnej formie, jaką uznaliśmy za korzystną dla prezentacji złożonej materii, składającej się na tę dyscyplinę.

Już wcześniejsze wydania doczekały się określeń, takich jak: „przewodnik po przedmiocie” czy „podręcznik nietradycyjny”, co autorzy tych wydań poczytują sobie za wyraz aprobaty². Stąd - co do zasady - kontynuowana jest koncepcja opracowań z wcześniejszych lat, zwłaszcza co do ich formy. Jednak niniejsza książka istotnie różni się od publikacji sprzed 2010 roku, przede wszystkim zakresem materii, którą obejmuje. Dotyczy to zarówno zakresu przedmiotowego, jak i zagadnień prawnych.

Dość powszechnie przyjmuje się w literaturze, że cechą publicznego prawa gospodarczego jest łączenie w sobie regulacji o charakterze ustrojowym, materialnoprawnym oraz proceduralnym³. W tej publikacji zdecydowaliśmy się położyć szczególny nacisk na ostatni ze wskazanych rodzajów regulacji. Wybór ten jest świadomy i podyktowany kilkoma względami. Rolą procedur, nie tylko w obszarze publicznego prawa gospodarczego, jest przede wszystkim zapewnienie skutecznej realizacji norm prawa materialnego. W tym sensie procedury pełnią wobec przepisów określających prawa i obowiązki podmiotów prawa funkcję służebną. Nie inaczej jest w publicznym prawie gospodarczym - prawa i obowiązki przedsiębiorców są realizowane w ramach normowanych przepisami proceduralnymi. Procedury te kształtują przy tym nie tylko mechanizm korzystania z uprawnień czy egzekwowania obowiązków przedsiębiorców, ale w istotny sposób wpływają na zakres tych praw i obowiązków. Zgodnie z utartym w literaturze poglądem rolą publicznego prawa gospodarczego jest zapewnienie gwarancji podstawowych konstytucyjnych praw przedsiębiorców, na czele z wolnością gospodarczą⁴. Ważne jest, co wynika także z niniejszej książki, że źródeł tych gwarancji poszukiwać należy nie tylko w przepisach prawa materialnego, ale także w procedurach⁵. Taka konkluzja stanowi jednocześnie nawiązanie do koncepcji prawa postrzegających prawo nie tyle jako zbiór przepisów (norm) postępowania wyrażonych przez samego prawodawcę, ile bardziej jako zespół norm stosowanych przez sądy oraz administrację (prawo w działaniu). Kształt procedur będzie zatem miał bezpośrednie przełożenie na zakres przysługujących przedsiębiorcom praw oraz obciążających ich obowiązków, a zatem będzie wpływał na zakres wolności gospodarczej.

Istotne jest także, że przepisy publicznego prawa gospodarczego ukształtowały wiele specyficznych procedur, obecnych jedynie w tym obszarze prawa, a zatem swoistych dla tej dyscypliny⁶. Jest to jedna z podstawowych cech,

1

   Por. wcześniejsze opracowania: B. Popowska [red.]. Publiczne prawo gospodarcze po akcesji do Unii Europejskiej. Koncepcja wykładu i materiały źródłowe, Poznań 2004; B. Popowska [red.], Publiczne prawo gospodarcze. Zagadnienia ustrojowe, material-noprawne i proceduralne. Struktura wykładu oraz materiały źródłowe, Poznań 2006; B. Popowska, M. Strzelbicki [red.]. Publiczne prawo gospodarcze. Część ogólna oraz prawo działalności gospodarczej. Kompendium, Poznań 2008; B. Popowska, M. Strzelbicki [red.], Publiczne prawo gospodarcze. Część ogólna oraz prawo działalności gospodarczej. Kompendium, Poznań 2009; M. Strzelbicki, M. Chołodecki Publiczne prawo gospodarcze. Procedury, Poznań 2010.

2

   T. Rabska, Rozwój nauczania publicznego prawa gospodarczego - przyczynek do dyskusji, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” nr 9, 2005.

3

   L. Kieres, Podstawowe zasady administracyjnego prawa gospodarczego, [w:] A. Borkowski, A. Chełmoński, M. Guziński, K. Kiczka, L. Kieres, T. Kocowski, M. Szydło, Administracyjne prawo gospodarcze, Wrocław 2009, s. 46; C. Kosikowski, Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii Europejskiej, Warszawa 2007, s. 48.

4

   T. Rabska, Jakie prawo gospodarcze? - próba odpowiedzi, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” nr 1,1993, s. 21 i nast.; K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne. Warszawa 2009, s. 43.

5

   T. Rabska wskazuje, że publiczne prawo gospodarcze obejmuje przede wszystkim prawa i obowiązki przedsiębiorców i ich gwarancje, a także warunki ich realizacji oraz formy prawnej ochrony (T. Rabska, op. cit.) - właśnie te warunki realizacji i formy ochrony przysługujących przedsiębiorcom praw mają, jak się wydaje, w znacznej mierze charakter proceduralny.

6

   L. Kieres, op. cit., s. 33,43-44 i 48, C. Kosikowski, op. cit., s. 48; K. Strzyczkowski, op. cit., s. 48-49.