4130652398

36

Bogusław Czarny

wość granicząca z ideologicznym fanatyzmem na starszych robiła wrażenie i nieraz była przyjmowana z mieszanymi uczuciami niepokoju i uznania.

Zapraszano gości, np. pracowników wydziałów gospodarczych KC PZPR, PKPG, IER, marksistowskich naukowców z zagranicy (np. Jurgena Kuczyńskiego z NRD). Instytut i Katedrę wizytowali profesorowie z ZSRR (Sobór-Świderska 2007, 378-379). W roku 1950/1951 M. Osadko nauczał ekonomii politycznej, N. Niekrasow - ekonomiki przemysłu, zaś A.W. Romanczenko - ekonomiki rolnictwa. Latem 1951 roku pomagali oni kształcić wykładowców szkól partyjnych. Niekrasowowi i Romanczence przydzielono po dwóch-trzech aspirantów z IKKN i partyjnych asystentów z innych uczelni, którzy pomagali im sporządzać materiały dydaktyczne i przygotowywać się do wykładów. Ci sami doradcy prowadzili letnie kursy dla absolwentów uczelni z całej Polski (na polskich uczelniach praktycznie nie było wykwalifikowanych wykładowców ekonomik szczegółowych)²⁹. W roku 1951/1952 w IKKN nauczało już pięciu „towarzyszy radzieckich”³⁰.

Składane w Moskwie sprawozdania radzieckich doradców zawierają m.in. opinie, że Schaff, Adler i Brus promują „niepolskich” pracowników. Jadwiga Siekierska (kierująca w IKKN katedrą „diamatu” i „histmatu”) miała stwierdzić w rozmowie, że „Polacy nie nadają się do pracy naukowej”. Niekrasow pisał (za: Sobór-Świderska 2007, 378):

Schaff, Adler, Brus - polscy Żydzi popierani przez członków kierownictwa PZPR, przeprowadzają swoją linię w doborze kadr kierowniczego ogniwa wykładowców instytutu i aspirantów.

Trudno rozstrzygnąć, czy te opinie odzwierciedlały konflikty narodowościowe w Instytucie, czy też w zamyśle autorów miały stać się argumentem w trwającej właśnie w ZSRR kampanii „walki z kosmopolityzmem” („syjonizmem”).

4. Wpływ aspirantów z IKKN na polską ekonomię

Opinie o IKKN/INS i jego absolwentach, w tym o ekonomistach, są zróżnicowane. Schaff tak wspominał „swój” Instytut, który nazywał „partyjną Post Graduate School na najwyższym poziomie” (Schaff 1993, 204):

²⁹    Na przykład w sierpniu 1951 r. Ministerstwo Szkół Wyższych i Nauki zorganizowało w Cieplicach IV kurs dla ekonomistów, na którym ekonomikę rolnictwa wykładał właśnie profesor A.W. Romanczenko z Instytutu Ekonomicznego w Moskwie (Romanczenko 1951,39).

³⁰    AAN. ANS. 5/12, Notatka w sprawie wykorzystania pobytu profesorów Niekrasowa i Romanczenki: por. Connelly 1996, 331.