6355787525

Komunikowanie polityczne 19

jemnościach informacyjnych. W powiązaniu z liczbą przetwarzanych komunikatów prowadzi to do zaburzenia ich obiegu (powstawania barier komunikacyjnych), którego skutkiem może być postępujące uproszczenie lub zniekształcenie przekazywanych komunikatów (zob. schemat 1).

Wykorzystując model C. Shannona i W. Weavera, można wskazać podstawowe bariery w komunikowaniu politycznym, związane nie tylko z parametrami środowiska nadawczego i odbiorczego, ale także z czynnikami otoczenia komunikacyjnego (zjawiska konkurencyjne wobec komunikowania, przeciążenie informacyjne, bariery kulturowe, bariery fizyczne).

Nowy punkt widzenia kwestii efektywności komunikowania politycznego przyniosły wyniki badań wyborczych prowadzonych przez Paula La-zarsfelda, Bernarda Berelsona i Hazel Gaudet w czasie amerykańskich wyborów prezydenckich w latach 1940—1944¹³. Wybór wyborczego kontekstu komunikacyjnego pozwolił badaczom z Columbia University na bardziej kompleksową charakterystykę politycznych procesów komunikacyjnych — umiejscowienie w centrum analizy organizacji partyjnych pełniących funkcję nadawców politycznych stwarzało okazję do uchwycenia innych niż propaganda typów komunikowania politycznego, odpowiadających im form komunikowania i wykorzystywanych środków oraz zróżnicowanych efektów. Lokalny charakter badań (prowadzonych w Erie County) umożliwiał podjęcie próby penetracji badawczej obszaru komunikowania bezpośredniego oraz oszacowania jego miejsca w procesie obiegu informacji politycznych i potencjalnego wpływu na ostateczne efekty oddziaływań komunikacyjnych. Uzyskane wyniki zakwestionowały przekonanie o jednoznacznym i kierunkowym wpływie przekazywanych treści politycznych na kształtowanie postaw, opinii i zachowań odbiorców — wskazywały wręcz, że podejmowane przez partie polityczne oddziaływania w większym stopniu wzmacniały już istniejące postawy, niż przyczyniały się do ich zmian w kierunku zgodnym z intencjami nadawcy politycznego. Tym samym dobitnie powiązano skuteczność masowych oddziaływań komunikacyjnych z określonymi parametrami społecznymi środowiska odbiorczego (mikro-płaszczyzny komunikacyjnej), przede wszystkim z charakterem istniejących w danej grupie odbiorczej bezpośrednich powiązań komunikacyjnych oraz dominującym w tej zbiorowości układem wartości politycznych¹⁴. Opraco-

¹³    P. Lazarsfeld, B. Berelson, H. Gaudet: The People’s Choice: How the Voter Makes Up His Mind in a Presidential Campaign. New York 1944, Columbia University Press; zob. także: P. Norris, J. Curtice, D. Sanders, M. Scammell, H.A. Semetko: On Mes sagę: Communicating the Campaign. London—Thousand Oaks—New Delhi 1999, Sagę, s. 4—6.

¹⁴    Pojęcie „mikropłaszczyzny komunikacyjnej” zaproponowane przez Stanisława Michalczyka (za O. Jarrenem iP Dongesem); zob. S. Michalczyk: Komunikowanie polityczne. Teoretyczne aspekty procesu. Katowice 2005, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 18.