Zakres kompetencji i obowiązków oraz zasady powoływania i odwoływania Rady Ministrów określa konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w rozdziale VI (Alt. 146 - 162).
Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną RP oraz kieruje całością administracji rządowej, może podejmować decyzje we sprawach polityki państwa, które nie zostały wyraźnie zastrzeżone dla innych organów państwowych bądź samorządu.
Głównymi aktami prawnymi formułowanymi przez Radę Ministrów są rozporządzenia wydawane w celu wykonywania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień. Zasada ta wynika z art. 146. pkt 4. ust. 4. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ten sam artykuł wpkt. 4. ust. 10 stanowi, że Rada Ministrów zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe.
Ponadto Rząd ma prawo inicjatywy ustawodawczej (z wyjątkiem zmiany Konstytucji) oraz uznania wnoszonego przez siebie projektu ustawy jako pilny, co powoduje zastosowanie przyspieszonego trybu prac ustawodawczych.