plik


ÿþacta mechanica et automatica, vol.3 no.1 (2009) STANOWISKO DO BADANIA ELEMENTÓW SPR{YSTYCH ZAWIESZEC POJAZDÓW JarosBaw CZABAN*, Dariusz SZPICA* * Politechnika BiaBostocka, WydziaB Mechaniczny, ul. Wiejska 45 C, 15-351 BiaBystok jczaban@pb.edu.pl, dszpica@pb.edu.pl Streszczenie: W pracy przedstawiono stanowisko ST1 do badania elementów spr|ystych zawieszeD pojazdów oraz zapre- zentowano program komputerowy do identyfikacji parametrów sztywno[ci oraz tarcia wewntrznego badanych elementów. 1. WPROWADZENIE no[nego, a nastpnie poddawane analizie wBasnym progra- mem komputerowym ELSPR. Zawieszeniem samochodu nazywamy zespóB elementów a) spr|ystych, tBumicych oraz wi|cych je Bczników, Bczcy osie lub poszczególne koBa samochodu z ram albo 5 6 7 wprost z nadwoziem pojazdu. Zadaniem zawieszenia jest Bagodzenie wstrzsów wywoBanych nierówno[ciami na- wierzchni, po której porusza si samochód, w celu zapew- 3 nienia maksymalnego komfortu jazdy przewo|onym oso- bom oraz ochrony Badunków przed wstrzsami i szkodli- 4 wymi drganiami. Zabezpieczenie przed zbyt silnymi UZ MC201 EMC wstrzsami ma tak|e istotny wpByw na trwaBo[ mechani- zmów samochodu. 2 Dla speBnienia tych zadaD w zawieszeniach samocho- 1 dów stosowane s elementy spr|yste w postaci: resorów piórowych, spr|yn [rubowych, dr|ków skrtnych, pneu- matycznych elementów spr|ystych, hydropneumatycznych b) elementów spr|ystych i gumowych elementów spr|ys- tych. W celu demonstracji budowy i dziaBania oraz wyzna- czenia charakterystyk sztywno[ci typowych elementów spr|ystych stosowanych w pojazdach samochodowych zbudowano w Katedrze Budowy i Eksploatacji Maszyn stanowisko pomiarowe ST1. 2. STANOWISKO DO BADANIA ELEMENTÓW SPR{YSTYCH Schemat stanowiska pomiarowego ST1 przedstawiono na rysunku 1. Stanowisko skBada si z ramy 2 spawanej z profili zamknitych, do której montowane s specjalne gBowice pomiarowe z badanymi elementami spr|ystymi. Rys. 1. Stanowisko ST1 do badania elementów spr|ystych: Specjalne konstrukcje gBowic (rysunek 2) zapewniaj od- a  schemat stanowiska: 1  badany element, 2  rama, powiednie prowadzenie badanych elementów oraz minima- 3  rczny zawór sterujcy, 4  spr|arka, 5  siBownik pneumatyczny, 6  przetwornik przemieszczeD Cl100, lizacj tarcia w prowadzeniach. Do obci|ania elementów 7  przetwornik siBy Dir-1-WT1, UZ  ukBad zasilania, spr|ystych wykorzystano siBownik pneumatyczny 5 zasi- MC201  rejestrator, EMC  komputer; b  widok lany ze spr|arki 4 poprzez rczny zawór 3. W trakcie stanowiska badaD rejestrowane s sygnaBy z przetwornika przemiesz- czeD 6 i przetwornika siBy 7 za pomoc rejestratora MC201A. Pomiary wykonuje si przy obci|aniu i odci|aniu, Dane pomiarowe zapisywane s na dysku komputera prze- co umo|liwia wyznaczenie ptli histerezy. Jest to szczegól- 33 JarosBaw Czaban, Dariusz Szpica Stanowisko do badania elementów spr|ystych zawieszeD pojazdów nie wa|ne dla resorów piórowych i pakietów dr|ków sBawski, 2000) wBasny program komputerowy ELMSPR. skrtnych, a wic tych elementów spr|ystych, w których PrzykBadowe okna dialogowe programu przedstawiono du|e znaczenie ma tarcie wewntrzne (OrzeBowski, 1995). na rysunku 3. Badania prowadzone s przy maBych prdko[ciach ugicia Program umo|liwia wizualizacj przeprowadzonych elementów spr|ystych, przez co wyznaczone charaktery- badaD poprzez przedstawienie przebiegów czasowych reje- styki sztywno[ci mo|na traktowa, jako charakterystyki strowanych sygnaBów oraz charakterystyk sztywno[ci zba- statyczne. danych elementów spr|ystych. Dodatkowo program wy- posa|ono w moduB identyfikacji parametrów charakterystyk sztywno[ci oraz tarcia wewntrznego. Ogólny model ma- a) b) tematyczny charakterystyki sztywno[ci elementu spr|y- stego z tarciem wewntrznym (rysunek 4) opisano wyra|e- niem: F( x ) = f ( x ) + sign(Vx )T( x ) (1) gdzie: F(x)  charakterystyka sztywno[ci elementu spr|y- stego, f(x)  charakterystyka elementu spr|ystego bez tarcia, T(x)  funkcja opisujca zmian warto[ci siB tarcia c) wewntrznego, x  ugicie elementu, Vx  prdko[ ugicia elementu. Funkcje f(x) i T(x) przyjto w nastpujcej postaci: f ( x ) = ax2 + bx + c (2) T( x ) = ex + f gdzie: a, b, c, d, e, f  parametry modelu charakterystyki sztywno[ci. Parametry a, b, c, d, e, f identyfikuje si numerycznie metod bezgradientow poszukiwaD prostych Hooka- Jeevesa minimalizujc wyra|enie: Rys. 2. GBowice pomiarowe: a  zespóB dr|ków skrtnych, n 2 b  resor piórowy, c  spr|yna [rubowa - Fi ) (3) "(Fdi i=1 3. PROGRAM KOMPUTEROWY ELSPR gdzie: n  liczba punktów do[wiadczenia; Fdi, Fi  i-ty punkt do[wiadczenia i modelu. W celu analizy zarejestrowanych pomiarów napisano w [rodowisku programistycznym Borladnd-Delphi 3 (Pa- Rys. 3. PrzykBadowe okna dialogowe programu ELSPR 34 acta mechanica et automatica, vol.3 no.1 (2009) fikacji odbywa si w oknie dialogowym (rysunek 3). F PrzykBadowe wyniki identyfikacji charakterystyk sztyw- no[ci spr|yny [rubowej i resoru piórowego przedstawiono +T(x) na rysunku 5. -T(x) Obci|anie Vx>0 4. PODSUMOWANIE F=f(x) Przedstawione w pracy stanowisko do badania charak- terystyk sztywno[ci typowych elementów zawieszeD pojaz- Odci|anie Vx<0 dów jest wykorzystywane w procesie dydaktycznym reali- zowanym na Wydziale Mechanicznym Politechniki BiaBo- stockiej. Przy niskim koszcie wykonania cechuje si wyso- k dokBadno[ci oraz powtarzalno[ci pomiarów. Planowa- x na jest rozbudowa stanowiska o ukBad automatycznego prowadzenia pomiarów. Usprawni to prowadzenie badaD Rys. 4. Ogólna charakterystyka sztywno[ci elementu spr|ystego z tarciem wewntrznym do[wiadczalnych. a) LITERATURA 3000 1. Baron B., Marcol A., Pawlikowski S. (1999), Metody nume- 2500 ryczne w Delphi 4, Helion, Gliwice. 2. OrzeBowski S. (1995), Eksperymentalne badania samocho- 2000 dów, WNT, Warszawa. 3. PasBawski A. (2000), Programowanie w Delphi 5.0, 1500 EDITION2000, Kraków. 1000 500 THE DIDACTIC STAND TO TEST OF SPRING ELEMENTS 0 IN VEHICLE SUSPENSION 0 25 50 75 100 x [mm] 150 125 b) Abstract: It the didactic stand in work was introduced was ST1 6000 to investigation of elements of springy suspensions vehicles as well as the computer programme was presented to identifica- 5000 tion of parameters of stiffness as well as the internal friction of studied elements. 4000 3000 2000 1000 0 0 25 50 75 100 x[mm] Rys. 5. Do[wiadczalna charakterystyka sztywno[ci badanego elemen- tu (punkty) oraz charakterystyka teoretyczna (linia cigBa): a) spr|yna model matematyczny F(x)=21.3491x+9.5332N, b) resor F(x)=47.2127x+243.6632+3.6349sign(V)x N Obliczenia prowadzone s do osignicia zadanej do- kBadno[ci obliczeD. Do identyfikacji wykorzystano proce- dury numeryczne zawarte w pracy Barona i innych (1999). Ze wzgldu na ró|ne charakterystyki badanych elementów (liniowe, nieliniowe, z tarciem, bez tarcia wewntrznego) program wyposa|ono w mo|liwo[ redukcji stopni swobo- dy modelu matematycznego poprzez wybór liczby parame- trów przyjmowanych do obliczeD. Uzyskano w ten sposób znaczne skrócenie czasu obliczeD komputerowych, a jedno- cze[nie poszerzono mo|liwo[ci programu komputerowego. Wybór odpowiedniego modelu matematycznego do identy- 35 Fm,Fd [N] Fd, Fm [N]

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
import contents BPB2 0034 0048 httpwww?tawm pb?u plvol3no1sledzinski
import contents BUS6 0035 0041 httpstudia wszop?u plobrazkidrukizeszyty82 100
content
content
content
content
content
content
content
content
content
function domnode get content
content
terminarz Importy rzymskie w Barbaricum 2015
content
content
content

więcej podobnych podstron