plik


ÿþCZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 23 Dowody kompleksowej koordynacji dziaBaD pomidzy rzdami komunistycznymi i partiami Koordynacja wewntrz Bloku Wskrzeszenie po roku 1958 jawnego centralnego ciaBa, ana- logicznego do Kominternu lub Kominformu, którego zadaniem byBaby koordynacja Bloku Komunistycznego i ruchów komuni- stycznych, byBoby sprzeczne z dalekosi|n polityk i jej strate- gi. Jednak|e istnieje znaczca wewntrzna, a tak|e otwarta in- formacja o wzmocnieniu, od roku 1959 koordynujcej machiny Bloku. ZostaBo ju| opisane ustanowienie w 1959 roku tajnego centrum koordynujcego dla sBu|b wywiadu i bezpieczeDstwa Bloku. Dodatkowo, jak Chruszczow stwierdziB w pazdzierniku 1961, staBo si  praktyk organizowanie okresowych wymian pogldów w[ród przywódców partii i rzdów, na temat gBów- nych problemów gospodarczych i politycznych. Agencje kolek- tywne paDstw socjalistycznych  UkBad Warszawski i Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej  staBy si silniejsze .1 Mniej wicej w tym czasie aktywowany zostaB Komitet Konsultacji Po- litycznych przy UkBadzie Warszawskim. W roku 1969 powoBano komitet ministrów obrony, a w roku 1976 dodano komitet mini- strów spraw zagranicznych. Ju| w roku 1963 przy RWPG usta-  431  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH nowiono StaBy Komitet Wykonawczy, na szczeblu wicepremie- rów. Niemniej wa|ny od takiej ponadnarodowej i ponadrzdowej machiny jest szeroki zasig wielostronnych i dwustronnych form kontaktów [pisane w 1984 r.], na ró|nym poziomie, pomidzy przywódcami partii krajów Bloku komunistycznego i spoza Blo- ku, a midzy ich aparatem partyjnym. Systematyczna lektura ofi- cjalnych zródeB komunistycznych, zwBaszcza Wielkiej Encyklo- pedii Sowieckiej, ukazuje zakres i skal kontaktów rzdowych i partyjnych. Wszystkie one dostarczaBy komunistycznym przywód- com i ich ekspertom od ró|nych dziedzin, okazji do wymiany informacji, opinii, oraz sprawozdaD na temat ich do[wiadczeD we wdra|aniu strategii i polityki, byBy miejscem dyskutowania i postanawiania o nowych inicjatywach i metodach. PrawdopodobieDstwo, |e oprócz tych potwierdzonych form kontaktu istnieje dodatkowe, bardziej nadrzdne centrum koor- dynujce tajn polityk Bloku, jest omówione poni|ej. Przed analiz podstawowych, otwartych form koordynacji, nale|y zwróci uwag na gBówny aspekt, przedstawiony w Ency- klopedii, odno[nie ró|nych form kontaktu. WedBug tego zródBa XXII Zjazd KPZR, w pazdzierniku 1961, ustaliB  najbardziej wBa- [ciwe formy kontaktu pomidzy partiami w obecnych warun- kach .2 Czou En-lai byB obecny na tym zjezdzie. Je[li ostentacyj- ne opuszczenie przez niego sali obrad jest rozumiane jako gest ze scenariusza operacji dezinformacji, to nasuwa si wniosek, |e ChiDczycy partycypowali w okre[laniu, jak form przybra powinny przyszBe kontakty pomidzy partiami. Pod dat kolej- nego roku, w Wielkiej Encyklopedii czytamy stwierdzenie, |e w  nowoczesnych warunkach wspóBpraca partii komunistycznych znajduje wyra|enie w dwustronnych i wielostronnych kontak- tach (...) na spotkaniach pomidzy przywódcami partii i w uczestniczeniu delegacji partii komunistycznych w pracy zjaz-  432  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 dów partyjnych .3 Tak wyra|one w Encyklopedii uznanie dwu- stronnych form kontaktu, jak i obecno[ci na zjazdach, s znacz- ce z tego wzgldu, |e uzasadnia to kontynuowanie przez ChiD- czyków dwustronnych kontaktów z Sowietami i innymi czBon- kami Bloku, po wycofaniu si Chin z wielostronnych organizacji Bloku. Ponadto w Encyklopedii jest poBo|ony nacisk na znacze- nie konferencji dla  wypracowywania uzgodnieD, dotyczcych wspólnych akcji wdra|ania gBównej linii polityki . Wyra|enie  wspólna linia polityki jest w Encyklopedii tak samo czsto u|y- wane, jak inne okre[lenia, dotyczce wspólnej, dalekosi|nej polityki. Spotkania na szczycie W maju 1958 zorganizowano w Moskwie pierwsze w serii spotkaD na szczycie pierwszych sekretarzy partii krajów Bloku, oraz szefów rzdów Bloku, po[wicone integracji gospodarczej europejskich krajów komunistycznych. Spotkania na szczycie, po[wicone temu samemu tematowi odbyBy si w latach: 1961, 1962, i 1963, zorganizowane zostaBy pod auspicjami RWPG. Moskiewskie spotkanie na szczycie w sierpniu 1961 r., na któ- rym omawiano zawarcie niemieckiego traktatu, miaBo charakter spotkania Politycznego Komitetu Doradczego UkBadu Warszaw- skiego. W konsekwencji staBo si to praktyk normaln, chocia| nie przestrzegan sztywno, |e spotkania robocze tego Politycz- nego Komitetu Doradczego UW organizowano na szczeblu pierwszych sekretarzy, lub bardzo blisko tego poziomu. Na przy- kBad, w delegacji sowieckiej na spotkaniu Komitetu w styczniu 1965 znalezli si: Bre|niew, Kosygin, Gromyko, Malinowski i Andropow. Omawiano kwestie bezpieczeDstwa w Europie, oraz dyskutowano nad zwoBaniem europejskiej konferencji do spraw bezpieczeDstwa i [wiatowej konferencji do spraw rozbrojenia.4  433  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH Spotkanie w Bukareszcie w lipcu 1966 miaBo charakter spotka- nia na szczycie. Kontynuowano na nim problematyk bezpieczeD- stwa w Europie, oraz wzywano do wycofania wojsk z Europy, rozwizania NATO i UkBadu Warszawskiego.5 Kolejne spotkanie na szczycie odbyBo si w Sofii (marzec 1968), na którym wydano deklaracj w sprawie Wietnamu; w ZSRR (sierpieD 1970); w Pra- dze (styczeD 1972); w Warszawie (kwiecieD 1974) oraz w Mo- skwie (listopad 1978).6 W spotkaniu na szczycie w Moskwie w 1970 r. braBa udziaB szczególnie silna delegacja rumuDska, w skBad której wchodzili Ceausescu, Maurer, Niculescu-Mizil i Manescu. Na spotkaniach w Pradze i Warszawie dyskutowano na temat kwestii europejskich. W Encyklopedii zostaBo odnotowane, |e w roku 1970 problem podniesienia skuteczno[ci wspóBpracy po- midzy partiami komunistycznymi byB centraln spraw dla ca- Bego systemu komunistycznego. Starania poszczególnych partii, zwizane z polityk gospodarcz, sprawami ideologii, wzmocnie- nia obronno[ci, byBy [ci[le koordynowane.7 OdbywaBy si te| spotkania, organizowane niezale|nie od RWPG czy UkBadu War- szawskiego; jedno z nich odbyBo si w Moskwie w czerwcu 1967, kolejne w Budapeszcie miesic pózniej. Te dwa spotkania zwo- Bano z powodu wojny izraelsko-arabskiej i debatowano nad t kwesti, wyra|ono solidarno[ ze [wiatem arabskim i |dano wycofania wojsk izraelskich. Jak stwierdzono w Encyklopedii:  Te spotkania dostarczyBy okazji do wypracowania jednolitego stanowiska, oraz wspólnych dziaBaD politycznych i dyploma- tycznych . Dwa kolejne spotkania na szczycie zostaBy zorganizo- wane w celu omówienia midzynarodowych zagadnieD ideolo- gicznych: jedno w Moskwie (grudzieD 1973) i jedno w Pradze (marzec 1975). Dyskutowano na nich nad kierunkiem, w jakim powinna pój[ wspóBpraca ideologiczna  w warunkach pogBbia- jcego si odpr|enia .8 Przywódcy polityczni i wojskowi paDstw UkBadu Warszawskiego spotkali si w Warszawie, w maju 1980 r.  434  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 W uzupeBnieniu do oficjalnych spotkaD na szczycie, zorgani- zowano na Krymie seri nieoficjalnych, wakacyjnych zebraD przy- wódców komunistycznych. Mo|na przeczyta odpowiednie wzmianki i odno[niki dotyczce tych spotkaD w latach: 1971, 1972, 1973, 1976, 1977, 1978, oraz prawdopodobnie odbyBo si te| spotkanie w roku 1974, gdy| tego roku dotyczy informacja z Wielkiej Encyklopedii, |e:  Spotkania krymskie staBy si trady- cj. Przywódcy informuj si wzajemnie oraz zaw|aj swoje pozycje na polach politycznym, gospodarczym i ideologicz- nym .9 Odno[nie roku 1979 w Encyklopedii widnieje stwierdze- nie, |e  Spotkania staBy si forum, na którym oceniana jest sy- tuacja midzynarodowa, dyskutowane s wspólne zadania oraz rozwijana jest strategia wspólnych dziaBaD. Dziki spotka- niom krymskim, wspóBpraca pomidzy komunistycznymi kra- jami staBa si bli|sza .10 WedBug  Prawdy z 20 marca 1981, na XXVI Zjezdzie KPZR odnotowano, |e w cigu minionych lat, do czasu tego zjazdu, odbyBo si na Krymie 37  przyjacielskich spotkaD na szczycie . Na tych spotkaniach omawiano przyszBy rozwój stosunków po- midzy braterskimi krajami i partiami, kluczowe problemy [wia- towej polityki oraz zadania na przyszBo[. W latach siedemdziesitych zainicjowano kolejny, nowy typ spotkaD na wysokim szczeblu. We wrze[niu-pazdzierniku 1975 r., w styczniu 1976 r., oraz w marcu 1977 zorganizowano, odpowied- nio w Moskwie, Warszawie i Sofii konferencje drugich sekretarzy komitetów centralnych. Na pierwszej z tych konferencji, która dotyczyBa wspóBpracy gospodarczej, obecni byli tak|e wiceszefo- wie rzdów.11 Druga i trzecia konferencje po[wicone byBy zagad- nieniom ideologicznym w okresie odpr|enia. Na spotkaniu war- szawskim szczególn cz[ obrad przeznaczono te| na sprawy eu- ropejskie.12 Zaznaczono, |e na spotkaniach w Warszawie i Sofii byli obecni przedstawiciele Kuby, Rumunii, CzechosBowacji.  435  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH Jeszcze jeden typ spotkaD wart jest odnotowania, który wprawdzie nie jawi si jako spotkanie na szczeblu pierwszych czy drugich sekretarzy, ale zaistniaB jako jeszcze jedno ciaBo do- radcze w obrbie Politycznego Komitetu Doradczego UkBadu Warszawskiego. ZwoBane zostaBo do Bukaresztu, stolicy nieza- le|nej, jak powszechnie przypuszczano, Rumunii, w listopadzie 1976 r. Porzdek obrad tego spotkania ujmowaB zagadnienia po- gBbiajcej si wspóBpracy politycznej i wojskowej pomidzy czBonkami UkBadu. W celu udoskonalenia mechanizmów wspóB- pracy politycznej w ramach UkBadu Warszawskiego, powoBano komitet ministrów spraw zagranicznych, razem z kombinowa- nym sekretariatem, jako organ Politycznego Komitetu Doradcze- go.13 Koordynacja poprzez kanaBy dyplomatyczne Wraz z przyjciem planów i strategii dalekosi|nej polityki, reprezentacja dyplomatyczna wewntrz Bloku otrzymaBa formal- n funkcj permanentnego, politycznego koordynatora, do zadaD w[ród wszystkich czBonków Bloku. Prawdziwo[ powy|szej in- formacji potwierdzaj fakty, a mianowicie w latach 1960-62 po- midzy krajami Bloku mianowano niezwyczajnie du| liczb nowych ambasadorów. W roku 1960 nowi ambasadorowie so- wieccy zostali wysBani do BuBgarii, CzechosBowacji, na Kub i Wgry; w roku 1961 do Mongolii, Rumunii, JugosBawii i Albanii; w roku 1962 na Kub, do JugosBawii i Niemiec Wschodnich. I odwrotnie, do Zwizku Radzieckiego udali si nowi ambasado- rowie z Rumunii, Wgier, Mongolii i Kuby, w roku 1960; z Jugo- sBawii w roku 1961, Chiny mianowaBy swojego ambasadora do ZSRR w roku 1962 i CzechosBowacja w 1963 r. W tym samym czasie zmianie ulegB status ambasadorów so- wieckich. S wskazówki,14 które jednoznacznie informuj, |e  436  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 ambasadorowie sowieccy do innych krajów Bloku stali si od- powiedzialni za koordynowanie wszystkich aspektów dalekosi|- nej polityki, wewntrz krajów, do których zostali akredytowani. Ambasadorowie sowieccy s starannie dobierani, |eby mie pew- no[, |e [rodowisko, z jakiego si wywodz, oraz ich do[wiad- czenie bd gwarancj, |e nadaj si do wykonywania powierzo- nych im, specyficznych zadaD. Z racji peBnienia przez nich funk- cji koordynacyjnych, od roku 1960 prawie wszyscy ambasadoro- wie do innych krajów Bloku byli wcze[niej czBonkami Komitetu Centralnego KPZR. W tym kontek[cie warto przypomnie skar- gi Tito, z 1948 roku, |e nie mo|na oczekiwa od JugosBowian wyjawiania tajnych informacji partyjnych reprezentantom so- wieckim, którzy nie mieli odpowiedniego partyjnego statusu. Równie| interesujce jest, |e nie byBo ró|nicy co do statusu am- basadorów sowieckich, pomidzy tymi z nich, którzy objli swo- je placówki w  rozBamowych krajach Bloku, takich jak Chiny i Rumunia, a tymi z krajów  ortodoksyjnych , jak Wgry i BuBga- ria. Na przykBad, ambasadorem sowieckim w Rumunii od roku 1965 do 1971 byB Basow, czBonek Komitetu Centralnego KPZR. Sowiecka prasa zaznaczyBa, |e w lipcu 1966 byB on czBonkiem delegacji sowieckiej na obrady RWPG w Bukareszcie, w której skBad weszli tak|e Bre|niew i Kosygin. Obiektem szczególnego zainteresowania powinni by amba- sadorowie sowieccy w Chinach. Od roku 1959 do 1965 t funkcj sprawowaB Czerwonienko. Warto zaznaczy, |e Czerwo- nienko zostaB mianowany w okresie, w którym Chiny aktywnie uczestniczyBy w formuBowaniu dalekosi|nej polityki, i |e miaB przebywa w Pekinie przez pierwsze pi lat rozBamu chiDsko- sowieckiego. Kluczowa rola ambasadora Czerwonienki jest wy- razniej widoczna w [wietle jego |yciorysu partyjnego. Poczw- szy od roku 1951 byB on zasBu|onym teoretykiem i urzdnikiem partyjnym na Ukrainie; od roku 1956 do 1959 byB sekretarzem  437  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH Komitetu Centralnego partii ukraiDskiej. Jako taki, byB bliskim przyjacielem i zaufanym czBowiekiem Chruszczowa. Po miano- waniu na ambasadora, wyjechaB do Pekinu, gdzie staB si gBów- n postaci partyjn i polityczn, nie bdc przy tym zawodo- wym dyplomat; jego wysoka pozycja partyjna [wiadczy o tym, |e stosunki partyjne i polityczne midzy Zwizkiem Sowieckim a Chinami utrzymywano na poziomie zaawansowanych i bliskich porozumieD. Dalsza kariera Czerwonienki jest równie interesu- jca. W roku 1965 zostaB przeniesiony z Pekinu do Pragi, gdzie peBniB swoj misj do roku 1973, czyli przebywaB tam w czasie obejmujcym zarówno przygotowywanie, jak i nastpstwa  Pra- skiej Wiosny . Od 1973 roku pojawiB si w Pary|u, w okresie, gdy rozwijaB si tam eurokomunizm, oraz inne elementy komu- nistycznej strategii na Europ. Przyznano mu dwukrotnie Or- der Lenina. W Pekinie nastpc Czerwonienki zostaB Aapin, który na sta- nowisku ambasadora sBu|yB od roku 1965 do 1970. Aapin zostaB wybrany na czBonka Komitetu Centralnego na XXIII Zjezdzie KPZR, w roku 1966. Wcze[niej, w latach 1944-53, jako naczelny redaktor ró|nych rozgBo[ni radiowych, staB si fachowcem od cenzury i manipulowania wiadomo[ciami. Ministrem spraw za- granicznych Federacji Rosyjskiej byB w okresie 1960-62, nastp- nie od roku 1962 do 1965 zostaB zastpc Gromyki.15 Kolejnym sowieckim ambasadorem w Pekinie byB ToBstikow, nastpca Aapina, wybitny urzdnik partyjny. Karier aktywnego dziaBacza rozpoczB w Leningradzie w 1952 roku i tam uczestni- czyB w pracach Partii, osigajc do[ szybko wysokie szczeble awansu partyjnego, a| do funkcji pierwszego sekretarza komite- tu terenowego w Leningradzie, jednego z najwa|niejszych sta- nowisk partyjnych w Zwizku Sowieckim, tego, które kiedy[ zaj- mowaB {danow. CzBonkiem Komitetu Centralnego KPZR zostaB ToBstikow w 1961 roku.  438  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 Szczerbakow, który po ToBstikowie przejB ambasadorskie obowizki w Pekinie w roku 1978, pracowaB w aparacie Komite- tu Centralnego od roku 1949 do 1963 i od 1974 do 1978. Od roku 1966 byB czBonkiem Centralnego Komitetu Rewizyjnego przy KPZR. Jako minister byB ju| wcze[niej na placówce sowieckiej w Pekinie, w okresie 1963-64, a byBy to przeBomowe lata dla rozwo- ju rozBamu chiDsko-sowieckiego. Od roku 1964 do roku 1974 byB ambasadorem sowieckim w Wietnamie. Mianowanie na ambasadorów w Chinach, po kolei, tych czte- rech bardzo wysokiej rangi sowieckich urzdników partyjnych, jest faktem, którego nie da si pogodzi z pogorszeniem chiD- sko-sowieckich stosunków partyjnych, do jakiego, rzekomo, do- szBo midzy tymi paDstwami. Kontynuowanie sowieckiej i chiDskiej polityki zagranicznej ma tak|e swój wyraz symboliczny, w postaci dBugoletnich kaden- cji tych samych osób na stanowisku ministra spraw zagranicz- nych w ZSRR i w Chinach, Gromyki od 1957 do chwili obecnej [pisane w 1984 r.], oraz Czen Ji od roku 1958 do 1971. Dwustronna koordynacja wewntrz Bloku Nawet je[li uwa|a si, |e dwustronna koordynacja jest mniej doskonaB form koordynowania w [wiecie komunistycznym, ni| wielostronna, jednak|e jest oficjalnie uznana. Istnieje ogromna ilo[ dostpnych dowodów, potwierdzajcych fakt kontynuowania, od roku 1958 do chwili obecnej, dwustronnych wymian wizyt pomi- dzy przywódcami Partii i rzdów Zwizku Sowieckiego i innych krajów komunistycznych, wBcznie z Chinami, Rumuni, Czecho- sBowacj, JugosBawi i Kub, czyli z krajami, które w przeszBo[ci byBy do pewnego stopnia skBócone z Sowietami.16 Podczas utrzymywania si rzeczywistego rozBamu Tito-Stalin, próby odwiedzenia wówczas ZSRR przez Tito byByby dro|sze od  439  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH ceny |ycia Tito; jednak od roku 1961 a| do swojej [mierci, Tito i inni jugosBowiaDscy przywódcy byli prawie corocznymi go[mi w Zwizku Sowieckim. Chruszczow, Bre|niew, Kosygin i Gromy- ko, z kolei jezdzili do JugosBawii. Tito i jego podwBadni podró|o- wali równie| do innych krajów komunistycznych, w tym do Chin, poczwszy od roku 1970. Zmier Tito nie zburzyBa tego modelu kontaktów; w kwietniu 1982 r. Gromyko zBo|yB wizyt w JugosBa- wii, a jugosBowiaDski minister obrony udaB si do Moskwy, pomi- mo pozornych rozdzwików z powodu Afganistanu i Polski. W przypadku Rumunii, niektóre z wielu wizyt Ceausescu w Zwizku Sowieckim zostaBy caBkowicie upublicznione. Natomiast zachodni komentatorzy, pod wpBywem dezinformacji, prawie zawsze przyjmowali za pewne, |e te wizyty miaBy na celu próby rozwizania sytuacji konfliktowych, pomidzy przywódcami so- wieckim i rumuDskim. Ponadto dowody typu: uczestniczenie Rumunii w UkBadzie Warszawskim i RWPG oraz w spotkaniach krymskich i wielu innych spotkaniach dwustronnych i wielo- stronnych w ramach Bloku, dalece przewy|szaj okazyjne do- wody z powodu nieuczestniczenia Rumunii w pewnych dziaBa- niach, oraz s wyraznie sprzeczne z jakkolwiek konfliktow re- lacj. Prowadzi to do wniosku, |e gdy Ceausescu spotykaB Bre|- niewa, nie byBo to w celu wysBuchania reprymendy, lecz dla wspólnego wypracowywania praktycznych warunków dalszego podtrzymywania fikcji o niezale|no[ci Rumunii, oraz wykorzy- stywania jej z po|ytkiem dla dalekosi|nej polityki. Podobnie skala dowodów, dotyczcych czechosBowackich kontaktów ze Zwizkiem Sowieckim, w formie dwustronnej i wielostronnej, na spotkaniach na szczycie, na naradach UkBadu Warszawskiego i RWPG, przed, podczas i po wydarzeniach roku 1968, stanowi poparcie wniosku, |e kryzys czechosBowacki byB planowan i koordynowan operacj. Na przykBad, w marcu 1968 przedstawiciele CzechosBowacji na konferencji na szczycie kil-  440  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 ku krajów Bloku w Dreznie, nawoBywali do dyskusji o zjedno- czeniu politycznym i gospodarczym poprzez RWPG i kontakty dwustronne, aby postanowienia styczniowego plenum mogBy by, bez przeszkód, skierowane na  realizacj linii XIII Zjazdu Partii , oraz |eby  mieli oni pewno[, |e przywództwo Partii zapewni dalszy rozwój socjalizmu .17 ChiDska Partia i rzd odgrywaBy wa|n rol w formuBowaniu dalekosi|nej polityki od roku 1958 do 1960. Jako obserwatorzy, ChiDczycy byli obecni na naradach RWPG a| do koDca roku 1961, uczestniczyli równie| we wczesnych konferencjach Polityczne- go Komitetu Doradczego UkBadu Warszawskiego.18 To wBa[nie na tych spotkaniach poBo|ono fundamenty pod dalsz koordy- nacj dziaBaD caBego Bloku. Jednak ju| w roku 1961 dalsze uczest- niczenie przez Chiny w wielostronnych zgromadzeniach poli- tycznych, byBo taktycznie niepo|dane. Bowiem nieprzerwane kontynuowanie takiej ich politycznej aktywno[ci, wystawiBoby chiDsko-sowieck operacj dezinformacji na powa|ne ryzyko. Mniej widoczne chiDsko-sowieckie kontakty dwustronne, ró|ne- go rodzaju, byBy podtrzymywane prawie nieustannie, przez caBy okres rozBamu. Mo|na przyj dwie ró|ne interpretacje tego fak- tu. Na przykBad, dawna, konwencjonalna metodologia widzi spo- tkania chiDsko-sowieckiej komisji granicznej, jako pró|ne stara- nia, podejmowane w celu rozwizania sporów granicznych. WedBug nowej metodologii, takie interpretowanie jest dogodn przykrywk, pod któr mo|na skrywa planowanie i aran|owa- nie faBszywych incydentów granicznych i innych form spekta- kularnych konfliktów sowiecko-chiDskich i sposobów ich pro- pagandowego wykorzystywania, mo|na te| swobodnie koordy- nowa caBo[ strategii i polityki. Tak samo nale|y odczytywa dziaBania wspólnej sowiecko-chiDskiej komisji do spraw nawiga- cji. Z kolei wymiany delegacji handlowych równie| mogBy stano- wi parawan dla kontaktów o charakterze czysto politycznym.  441  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH Z Wielkiej Encyklopedii Sowieckiej mo|na wyBowi wielce sugestywne fragmenty informacji, prowokujce do my[lenia i wnioskowania. Na przykBad: " w kwietniu 1961 r. chiDska delegacja handlowa zostaBa przyjta w Moskwie przez Chruszczowa; " w roku 1962 delegacje partii chiDskiej byBy obecne na zjaz- dach partii we Wschodniej Europie; " w styczniu 1963 delegacja sowieckiej rady najwy|szej pod przewodnictwem Andropowa, ówczesnego sekretarza Ko- mitetu Centralnego, odpowiedzialnego za kraje Bloku, zBo|yBa wizyt w Chinach; " od 5 do 20 lipca 1963 r., odbyBy si w Moskwie spotkania pomidzy gBównymi strategami KPZR i KPCh. Delegacji chiDskiej przewodziB Teng Siao-ping, w skBad delegacji KPZR wchodzili: SusBow, W. Griszin, Andropow, Iliczew, Ponomar- jew, Satjukow i Czerwonienko. ChiDska delegacja zostaBa przyjta przez Komitet Centralny sowieckiej partii. Obecno[ w Moskwie delegacji chiDskiej zbiegBa si z negocjacjami w sprawie traktatu o zakazie prób jdrowych. Spotkania pomidzy delegacjami zostaBy przerwane, lecz postanowiono, |e ich rozmowy powinny zosta wznowione w pózniejszym terminie;19 " w pazdzierniku 1964 r. odbyBo si spotkanie chiDsko-sowieck- iej komisji kolejowej w Chabarowsku; " w tym samym miesicu delegacje: sowiecka, rumuDska, kubaDska i z innych krajów, uczestniczyBy w obchodach roc- znicy chiDskiej rewolucji; delegacji sowieckiej przewodziB W. Griszin, czBonek-kandydat do prezydium i przewodniczcy organizacji sowieckich zwizków zawodowych;20 " od 5 do 14 listopada 1964 r. przebywaBa w Zwizku Sowieckim delegacja chiDskiej partii i rzdu, pod przewodnictwem Czou  442  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 En-laia i spotkaBa si z Bre|niewem, Andropowem, Kosyginem, Podgornym, Gromyk i innymi, oraz podpisaBa umow.21 Obecno[ Gromyki wskazuje na to, |e spotkanie dotyczyBo koordynowania polityki zagranicznej; " w dniach 5-6 i 10-11 lutego 1965 delegacja sowiecka pod prze- wodnictwem Kosygina zatrzymaBa si w Chinach, w drodze do Wietnamu i z powrotem, w celu negocjacji z chiDskimi przywódcami z Mao na czele;22 " 7 i 13-14 stycznia 1966 r. wizyt w Chinach zBo|yB Szelepin, podró|ujcy do Wietnamu i z powrotem. Mo|e by zbiegiem okoliczno[ci lub nie, |e od 11 do 17 stycznia tego| roku w Mongolii przebywaB Bre|niew;23 " w czerwcu 1966 Czou En-lai zBo|yB wizyt w Albanii, oraz prze- wodniczyB delegacji do Rumunii na rozmowy z rumuDskimi przywódcami; " od 19 czerwca do 8 sierpnia 1969 r. wspólna komisja chiDsko- sowiecka do spraw nawigacji w Basenie Amuru zorganizowaBa pitnast sesj i osignBa porozumienie. Nie ma |adnych danych odno[nie poprzednich czternastu sesji; " we wrze[niu 1969 r. przywódcy rumuDscy zBo|yli wizyt w Pekinie; 11wrze[nia Kosygin spotkaB si z Czou En-laiem w Pekinie; 20 pazdziernika miaBy miejsce w Pekinie negocjacje chiDsko-sowieckie, po[wicone problemom wspólnego zainteresowania.24 Delegacji sowieckiej przewodziB pierwszy wiceminister spraw zagranicznych W. W. Kuzniecow.25 Ten|e Kuzniecow pozostaB w Chinach do 13 czerwca 1970;26 " 15 sierpnia 1970 r. wiceminister spraw zagranicznych Iliczew przybyB do Pekinu jako przewodniczcy delegacji sowieckiego rzdu, na negocjacje z ChiDczykami;27 " midzy lipcem a grudniem 1970 r. odbyBo si szesna[cie chiDsko-sowieckich sesji negocjacyjnych, po[wiconych ure- gulowaniu problemów granicznych;  443  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH " w sierpniu i we wrze[niu 1970 r. w Chabarowsku odbyBy si negocjacje w sprawie chiDsko-sowieckiego handlu granicz- nego;28 " 18 listopada 1970 r. nowy ambasador sowiecki ToBstikow spot- kaB si z Czou En-laiem; " w roku 1971r. kontynuowano negocjacje w sprawie prob- lemów granicznych; od czerwca do sierpnia chiDski wicemi- nister przebywaB w ZSRR, jako przewodniczcy delegacji han- dlowej, negocjujcej dostawy; podpisano w Moskwie umow handlow; " w roku 1972 chiDsko-sowieckie negocjacje w sprawie prob- lemów granicznych nie posunBy si naprzód  ze wzgldu na negatywne stanowisko Chin ; w czerwcu zBo|yBa wizyt w Chinach sowiecka delegacja handlowa, kierowana przez I. Griszina; " w roku 1973 kontynuowano negocjacje w sprawie prob- lemów granicznych, na szczeblu wiceministrów spraw zagran- icznych; " w lutym i marcu 1973 r. odbyBy si sesje wspólnej komisji sow- iecko-chiDskiej.29 " w roku 1974 kontynuowano negocjacje graniczne, z udziaBem wiceministrów spraw zagranicznych; " w lutym 1974 r. uruchomiono bezpo[rednie poBczenie lot- nicze z Moskwy do Chin; " w lutym-marcu 1974 r. odbyBa si sesja wspólnej komisji sow- iecko-chiDskiej do spraw nawigacji; " 25 czerwca 1974 r. przybyBa do Chin delegacja sowiecka pod przewodnictwem wiceministra Iliczewa, w celu przeprow- adzenia negocjacji w sprawie konfliktów granicznych;30 " 12 listopada 1975 r. przybyB do Pekinu wiceminister Iliczew, w celu negocjacji granicznych;31  444  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 " we wrze[niu 1976 r. Komitet Centralny KPZR wysBaB depesz kondolencyjn z powodu [mierci Mao; Gromyko i Mazurow, obaj czBonkowie Politbiura, zBo|yli wizyt w chiDskiej ambas- adzie; " 29 listopada 1976 r. wiceminister Iliczew przybyB do Chin; negocjacje w sprawie problemów granicznych byBy kontyn- uowane w Pekinie do lutego 1977 r.;32 " od lipca do pazdziernika 1977 r., po dwóch latach przerwy, wznowiBa swoje sesje wspólna sowiecko-chiDska komisja mies- zana do spraw nawigacji; " w dniach 20-28 lipca 1977 r., chiDska rzdowa delegacja han- dlowa, kierowana przez wiceministra handlu zagranicznego, zBo|yBa wizyt w Zwizku Sowieckim i zostaBa przyjta przez Patoliczewa;33 " w kwietniu 1978 r. Iliczew przybyB do Pekinu, by wznowi- negocjacje; " od 29 wrze[nia do 30 listopada 1979 r. w Moskwie odbywaBy si rozmowy pomidzy wiceministrem Iliczewem i chiDskim wiceministrem spraw zagranicznych, Aang Ju-pingiem. W rozmowach tych poruszono  szerokie zagadnienia dotyczce stosunków politycznych i gospodarczych , innych ni| spory graniczne. Postanowiono, jak relacjonowaBa agencja TASS, |e te rozmowy bd kontynuowane w Pekinie. Gromyko spot- kaB si z Aangiem w grudniu 1979 r.;34 " na pocztku roku 1981 Chiny i Zwizek Sowiecki odnowiBy porozumienie o prawach nawigacyjnych na rzece Amur; byBa to dwudziesta trzecia sesja z serii negocjacji, które zaczBy si w roku 1951; " w marcu 1982 trzech chiDskich ekspertów przybyBo do Mosk- wy w celu przestudiowania sowieckich technik zarzdzania; zostali oni przyjci przez wiceprzewodniczcego sowieckiego paDstwowego komitetu planowania.35  445  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH Oczywi[cie, ta lista kontaktów dwustronnych [do roku 1984 r. kiedy wydano niniejsz prac] nie jest kompletna. Ale nawet przy tej przytoczonej, niepeBnej ilo[ci wzajemnych wizyt, nie da si znalez, bo nie istnieje analogiczna lista dwustronnych kon- taktów sowiecko-jugosBowiaDskich z lat faktycznego rozBamu Tito-Stalin. Przez cz[ okresu rozBamu chiDskiego, Zwizek So- wiecki byB reprezentowany w Pekinie przez wiceministra, a tak- |e przez czoBowych urzdników partyjnych na stanowisku am- basadora. Z tego fragmentarycznego przegldu wzajemnych wi- zyt, wyBania si obraz dwustronnych kontaktów chiDsko-sowiec- kich, który bardziej odpowiada wspólnym, politycznym dziaBa- niom koordynujco-taktycznym, ni| nieudolnym próbom regu- lowania wzajemnych konfliktów. Nale|y zwróci szczególn uwag na dwóch gBównych strategów sowieckich, wysokiej ran- gi, którzy brali udziaB w rozmowach z ChiDczykami: na Kuznie- cowa, gBównego specjalist od polityki zagranicznej, oraz Ilicze- wa, specjalist od spraw ideologii, a równie| od spraw zagranicz- nych z bezpieczeDstwem europejskim wBcznie.36 Trzeba te| odnotowa obecno[ Andropowa, specjalizujcego si w spra- wach Bloku, pózniej szefa KGB, a obecnie [1984 r.] przywódcy KPZR. Tychwinskij, ekspert w sprawach dezinformacji, równie| wchodziB w skBad sowieckich delegacji. Po stronie chiDskiej w dyskusjach równie| wzili udziaB wybitni reprezentanci chiDskie- go ministerstwa spraw zagranicznych, co sugeruje, |e tematy tych rozmów byBy znacznie szersze, ni| tylko problemy graniczne. Liczba delegacji handlowych, wysBanych przez ChiDczyków do Zwizku Sowieckiego jest wprost uderzajca. Ponadto mo|- na zauwa|y, |e w latach 1971, 1973 i 1977 reprezentacje Chin przybyBy do ZSRR w lipcu i sierpniu, czyli w czasie odbywaj- cych si na Krymie spotkaD na szczycie; nie mo|na wic wyklu- czy ewentualno[ci potajemnego uczestniczenia w nich ChiD- czyków.  446  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 Mo|na równie| udokumentowa podobny wzorzec dwustron- nych kontaktów na wysokim szczeblu midzy Sowietami a Wiet- namczykami, oraz midzy ChiDczykami a Wietnamczykami. Przed zakoDczeniem tematu wewntrzblokowej koordynacji, nale|aBoby wspomnie pokrótce o roboczych stosunkach, utrzy- mywanych regularnie pomidzy specjalistycznymi wydziaBami komitetów centralnych partii komunistycznych Bloku. Intensyw- ne kontakty prowadzone byBy i s przede wszystkim midzy wy- dziaBami administracyjnymi, midzynarodowymi, ideologiczny- mi; inne wydziaBy tak|e prowadziBy wzajemn wspóBprac. Ta- kie kontakty dotycz te| partii spoza krajów Bloku, w tym przy- padku odnosi si to do wikszych partii, wewntrz których ist- niej podobne wydziaBy. Koordynacja midzy partiami Bloku a partiami spoza Bloku Ustalenia, dotyczce koordynowania dziaBaD pomidzy par- tiami Bloku z tymi spoza Bloku, oraz osignicie tego, co Chrusz- czow nazywaB synchronizacj ich dziaBalno[ci z polityk, s tak obszerne, |e jedynie ogólny zarys mo|e by tutaj przedstawiony. Fundamentalne znaczenie maj midzynarodowe konferen- cje partii Bloku, z partiami spoza Bloku. Na kongresie sze[dzie- siciu czterech partii, w listopadzie 1957 roku postanowiono wypracowa now polityk o dalekim zasigu perspektywicz- nym, oraz strategi wspóln dla partii Bloku sowieckiego i dla midzynarodowego ruchu komunistycznego. Na kongresie osiemdziesiciu jeden partii, formalnie przyjto t now polityk i strategi. Partie chiDska, albaDska, rumuDska, czechosBowacka, francuska, wBoska i hiszpaDska tak|e wziBy w tym udziaB. Na- stpny taki kongres odbyB si w Moskwie w czerwcu 1969 r. UczestniczyBo 75 partii, 9 z krajów Bloku i 66 spoza bloku. Obec-  447  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH no[ na obradach kongresu piciu czBonków Politbiura KPZR wskazuje na znaczenie, przydawane temu zjazdowi przez KPZR. Kongres dokonaB przegldu sytuacji i dokonaD z poprzednich dziesiciu lat i przyjB program dziaBaD na przyszBo[. Partie fran- cuska, wBoska i hiszpaDska w tym uczestniczyBy.37 Przygotowa- nia do konferencji z roku 1969 zajBy ponad cztery lata. W tym okresie odbywaBy si te| inne konferencje midzy- narodowe, po[wicone specyficznym aspektom polityki. Na przykBad w pazdzierniku 1965 odbyBy si dwie konferencje, w Moskwie i w CzechosBowacji (w Pradze), w celu uczczenia trzydziestej rocznicy VII Kongresu Kominternu, który zaapro- bowaB taktyk  zjednoczonych frontów [komunistów z so- cjalistami i innymi lewicowo-liberalnymi] ju| w roku 1935. Reprezentanci czterdziestu partii, uczestniczcy w moskiew- skim spotkaniu, przygotowali raport na temat historycznego znaczenia VII Kongresu Kominternu dla nowoczesnego ru- chu komunistycznego.38 Zgodnie z Wielk Encyklopedi So- wieck, zostaBy wtedy zredagowane  nowe strategiczne i tak- tyczne formy i metody dla ruchu komunistycznego. W stycz- niu 1970 r., na konferencji dwudziestu o[miu partii europej- skich w Moskwie dyskutowano na temat bezpieczeDstwa eu- ropejskiego. We wrze[niu tego| roku w Budapeszcie czter- dzie[ci pi partii dyskutowaBo na temat wspólnych dziaBaD przeciwko imperializmowi.39 Systematycznie organizowano równie| regionalne konferen- cje partii komunistycznych w Europie Zachodniej, Skandynawii, Ameryce AaciDskiej, Ameryce Zrodkowej, partii z krajów [ród- ziemnomorskich, oraz z krajów arabskich i afrykaDskich. W tej europejskiej serii odbyBy si konferencje w Tihany i w Berlinie w roku 1976, na których aktywne byBy partie eurokomunistycz- ne. Mo|naby tak wprost w nieskoDczono[ przedstawia list rozmaitych konferencji partyjnych.  448  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 Zjazdy KPZR dostarczaj najwa|niejszych sposobno[ci dla konsultacji i koordynacji. Zjazdy pozostaBych komunistycznych partii krajów Bloku, przycigaj reprezentacje z bratnich partii, w znacznej liczbie. Wyliczenie ich wszystkich byBoby zbyteczne, ale par przykBadów warto przytoczy dla zilustrowania omawia- nego zagadnienia. Na dwunastym zjezdzie Partii w CzechosBo- wacji w 1962 roku byBo obecnych 68 delegacji, na ósmym zjez- dzie jugosBowiaDskim w 1964 byBo 30 reprezentacji, a na zjazd rumuDski w 1965 roku przyjechaBo ich 57. Gdziekolwiek pozwa- laj warunki, na zjazdach partii komunistycznych spoza Bloku s obecne delegacje partii z krajów Bloku. Poza tymi, istniej niezli- czone oficjalne i nieoficjalne formy kontaktów pomidzy partia- mi komunistycznymi a narodowymi i midzynarodowymi komu- nistycznymi organizacjami  frontowymi [fasadowymi; gdzie za  fasad ukrywaj si partie komunistyczne lub wprost Moskwa], takich jak na przykBad Zwiatowa Federacja Zwizków Zawodo- wych i Zwiatowa Rada Pokoju. StaBe poBczenie pomidzy partiami krajów Bloku a partiami spoza Bloku odbywa si poprzez wydziaB midzynarodowy Ko- mitetu Centralnego KPZR, pod przewodnictwem Ponomarjewa (ten wydziaB ma przedstawicieli rezydujcych za granic) oraz poprzez World Marxist Review (Zwiatowy Przegld Marksistow- ski), publikowany w Pradze, przy którym pewna liczba przedsta- wicieli partii Bloku i spoza Bloku pracuje razem, jako stali czBon- kowie personelu. World Marxist Review organizuje konferencje teoretyczne, po[wicone najwa|niejszym zagadnieniom polity- ki. Ka|dego roku ogromna liczba dwustronnych wizyt jest skBadana w ZSRR i innych krajach komunistycznych przez przywódców i funkcjonariuszy partii komunistycznych spo- za Bloku, podró|ujcych w ramach sBu|bowych delegacji par- tyjnych.  449  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH Wnioski Skala kontaktów pomidzy partiami komunistycznymi, we- wntrz i na zewntrz Bloku, od roku 1958 do 1980, nie ma analo- gii gdziekolwiek indziej na [wiecie. PrzytBaczajca wikszo[ ze- braD komunistycznych odbywa si za zamknitymi drzwiami; nie wiadomo o nich wicej, ni| to, co przywódcy tych partii chc, |eby byBo wiadome. Pozbawieni autentycznych wiadomo[ci i zahipnotyzowani  rewelacjami o braku jedno[ci komunistycz- nej, zaczerpnitymi ze zródeB komunistycznych, zachodni komen- tatorzy maj tendencje do niedoceniania czy nawet ignorowa- nia ogromnej ilo[ci dowodów na kontynuowanie przez Blok so- wiecki systematycznej i caBo[ciowej koordynacji wszelkich po- czynaD, która trwa nieprzerwanie od roku 1958 do chwili obec- nej. Skala, zakres i sposób, w który ta koordynacja jest przepro- wadzana, obalaj pogld, |e midzynarodowy komunizm jest ruchem, który utraciB swój rozmach, kierunek, oraz ideologicz- ny sens celu, wskutek braku jedno[ci. Co wicej, ruch komuni- styczny nie utraciB swojego kontrolowanego, zorganizowanego i zdyscyplinowanego charakteru. Rzeczywiste i systematyczne buntowanie si ze strony któregokolwiek kraju komunistyczne- go, mogBoby jedynie doprowadzi do wydalenia z Bloku Komu- nistycznego i bojkotu przez wszystkie pozostaBe kraje komuni- styczne, jak byBo to w przypadku JugosBawii w roku 1948. To, co zmieniBo si, poczwszy od lat 1957-60, nie dotyczy samej natury komunizmu, lecz docenienia przez przywódców komunistycz- nych korzy[ci strategicznych i taktycznych, pByncych z pozo- rowanych rozBamów wewntrz ruchu, oraz do[wiadczenie, jakie oni zdobyli, odno[nie wykorzystywania tego w interesie daleko- si|nej polityki. Stara metodologia ka|e rozwizywa problem sprzeczno[ci pomidzy dowodami na rzeczywisto[ koordyno- wania a dowodami na brak jedno[ci, poprzez ignorowanie wik- szo[ci dowodów dokBadnej koordynacji.  Nowa metodologia  450  CZZ DRUGA. ROZDZIAA 23 wskazuje, |e rozwizaniem tego problemu jest ujawnienie wy- kalkulowanej i zaaran|owanej, faBszywej natury braku jedno[ci. Skala potwierdzonych zródBowo kontaktów pomidzy Sowieta- mi a ChiDczykami, JugosBowianami, Rumunami i eurokomuni- stami, zdradza natur  rozBamów i  nieporozumieD pomidzy nimi, oraz potwierdza, |e nie s one niczym innym, jak przejawa- mi strategicznej dezinformacji, skierowanej do [wiata niekomu- nistycznego, w dziaBaniach majcych na celu wspieranie daleko- si|nej polityki. Przypisy do RozdziaBu 23 1 Zobacz: CSP, tom IV, str. 44. 2 Encyklopedia (GSE), 1962, str. 460. 3 Encyklopedia (GSE), 1963, str. 451. 4 Encyklopedia (GSE), 1966, str. 52. 5 Encyklopedia (GSE), 1967, strony 447, 472-473. 6 Dla Pragi [w:] Encyklopedia (GSE), 1973, str. 491; dla Warszawy [w:] GSE (1975), str. 502-503. 7 Encyklopedia (GSE), 1971, str. 55. 8 Encyklopedia (GSE), 1976, str. 487. 9 Encyklopedia (GSE), 1974, str. 6. 10 Encyklopedia (GSE), 1975, str. 502. 11 Encyklopedia (GSE), 1976, str. 42. 12 Encyklopedia (GSE), 1977, strony 18, 44. 13 Encyklopedia (GSE), 1977, str. 454. 14 Zobacz, na przykBad: Encyklopedia (GSE), 1967, str. 35. 15 Encyklopedia (GSE), 1966, str. 598. 16 Zobacz dziaB  Sekcje odno[nie rozwoju kontaktów komunistycznych, [w:] Encyklopedia (GSE), corocznie, poczwszy od roku 1958. 17 Encyklopedia (GSE), 1969, str. 468.  451  NOWE KAAMST WA W MIEJSCE STARYCH 18 Encyklopedia (GSE), 1962, str. 283. 19 Encyklopedia (GSE), 1964, str.15. 20 Encyklopedia (GSE), 1965, str. 285. 21 Encyklopedia (GSE), 1965, strony 47, 69, 75, 459, tak|e Encyklopedia (GSE), 1970, str. 63. 22 Encyklopedia (GSE), 1966, strony 26, 51. 23 Encyklopedia (GSE), 1967, strony 473, 475. 24 Encyklopedia (GSE), 1970, strony 53, 62. 25 Encyklopedia (GSE), 1970, str. 53. 26 Encyklopedia (GSE), 1971, str. 80. 27 Tam|e. 28 Encyklopedia (GSE), 1971, str. 66. 29 Encyklopedia (GSE), 1974, str. 310. 30 Encyklopedia (GSE),1975, str. 64. 31 Encyklopedia (GSE), 1976, str. 59. 32 Encyklopedia (GSE), 1977, strony 65, 295. 33 Encyklopedia (GSE), 1978, str. 56. 34 Encyklopedia (GSE), 1980, str. 64. 35 New York Times, 25 marca 1982 r. 36 W latach 1980-81 przewodziB on delegacji sowieckiej na Konferencji KBWE w Madrycie. 37 Encyklopedia (GSE), 1970), strony 9-22. 38 Encyklopedia (GSE), 1966), strony 466-467. 39 Encyklopedia (GSE), 1971, str. 34.  452 

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Gol ! Gol ! Gol ! Brathanki
Gol R
Gol R
Gol R
Gol slownik
Gol R
Gol R
31 6 Marzec 2000 Nie gol siÄ™, kup kalesony
Gol R
Gol R
Gol R
Gol R
Gol R
Gol R
Gol R
Gol R&
Gol 0 XI XXVI

więcej podobnych podstron