plik


ÿþInformator maturalny od 2005 roku z matematyki Warszawa 2003 Informator opracowaBa Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie w porozumieniu z pozostaBymi komisjami okrgowymi oraz Centraln Komisj Egzaminacyjn w Warszawie. ISBN 83-88564-35-8 SPIS TREZCI I. Wstp ......................................................................................... 5 II. Podstawy prawne egzaminu ........................................................... 7 III. Matura 2005 w pytaniach uczniów................................................... 9 IV. Struktura i forma egzaminu ..........................................................15 V. Wymagania egzaminacyjne ...........................................................17 VI. PrzykBadowe arkusze i schematy oceniania ......................................31 a) Arkusz I ...............................................................................33 b) Arkusz II ..............................................................................51 VII. Informacje  terminy ...................................................................69 3 4 I. WSTP Oddajemy do rk PaDstwa Informator w nadziei, |e pomo|e on przygotowa si do egzaminu maturalnego w roku 2005 i nastpnych sesjach egzaminacyjnych. Znajd w nim PaDstwo informacje o podstawowych aktach prawnych regulujcych zasady przeprowadzania egzaminów, tekst Standardów wymagaD egzaminacyjnych dla wybranego przedmiotu, opis struktury i formy egzaminu z przedmiotu, którego dotyczy Informator, szczegóBowy opis wymagaD egzaminacyjnych, przykBadowe zadania egzaminacyjne oraz ich uczniowskie rozwizania. W rozdziaBach  Matura 2005 w pytaniach uczniów i  Informacje ... znajd PaDstwo odpowiedzi na wikszo[ pytaD zadawanych w zwizku z now matur. Dalsze pytania mo|na kierowa do Centralnej i okrgowych komisji egzaminacyjnych, których adresy zamieszczamy. W maju 2005 r. po raz pierwszy  Nowa Matura stanie si egzaminem powszechnym dla absolwentów nowych liceów ogólnoksztaBccych i profilowanych, a w latach nastpnych, sukcesywnie, dla absolwentów pozostaBych szkóB ponadgimnazjalnych. Bdzie ona zatem swoistym testem sprawno[ci i rzetelno[ci systemu egzaminów zewntrznych. O zasadach tego egzaminu informujemy dwa lata przed jego przeprowadzeniem. Chcemy bowiem przekaza PaDstwu rzeteln informacj, liczc na wszelkie uwagi i komentarze, które by mo|e wska| na konieczno[ pewnych usprawnieD w zasadach matury. Sugerujemy zatem uwa|ne zapoznanie si z Informatorem. Jest to wa|ne zarówno dla PaDstwa, jak i dla nas. PaDstwo dowiedz si, jak bdzie wygldaB egzamin, natomiast ewentualne uwagi i komentarze bd przydatne do poprawy jako[ci i rzetelno[ci egzaminu oraz sposobów informowania o nim. PaDstwa sukces podczas egzaminu to równie| nasza satysfakcja. {yczymy zatem sukcesu! Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej 5 6 II. PODSTAWY PRAWNE EGZAMINU Podstawowym aktem prawnym wprowadzajcym zewntrzny system oceniania jest Ustawa o systemie o[wiaty z 1991r., wraz z pózniejszymi zmianami. Aktami prawnymi regulujcymi przeprowadzanie egzaminów maturalnych s: 1. Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i sBuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkoBach publicznych (DzU z 2003 r. Nr 26, poz. 225). 2. Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie standardów wymagaD bdcych podstaw przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów (DzU z 2003 r. Nr 90, poz. 846). 3. Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 pazdziernika 1999 r. w sprawie wymagaD, jakim powinni odpowiada egzaminatorzy okrgowych komisji egzaminacyjnych oraz warunków wpisywania i skre[lania egzaminatorów z ewidencji egzaminatorów (DzU Nr 93, poz. 1071). 7 8 III. MATURA 2005 W PYTANIACH UCZNIÓW 1. Po co jest Nowy egzamin maturalny jest wprowadzany, aby zapewni: wprowadzana a) jednolito[ zadaD i kryteriów oceniania w caBym  Nowa Matura ? kraju, b) porównywalno[ wyników, c) obiektywizm oceniania (kodowane prace maturalne, oceniane przez zewntrznych egzaminatorów), d) konieczno[ zdawania tylko raz egzaminu z danego przedmiotu, zamiast odrbnie w szkole i odrbnie na uczelni. 2. Czy nowy egzamin Nie, egzamin maturalny nie bdzie trudniejszy od starego maturalny bdzie egzaminu dojrzaBo[ci, bdzie inny. Otrzymane dwa lata trudniejszy od przed egzaminem informatory pozwol dokBadnie pozna starego egzaminu jego specyfik. dojrzaBo[ci? 3. Jakie s 1. Egzamin maturalny sprawdza wiadomo[ci i umiejtno[ci podstawowe zasady okre[lone w Standardach wymagaD egzaminacyjnych. egzaminu 2. Egzamin jest przeprowadzany dla absolwentów: maturalnego a) liceów ogólnoksztaBccych od 2005 roku, od roku 2005? b) liceów profilowanych od 2005 roku, c) techników od 2006 roku, d) uzupeBniajcych liceów ogólnoksztaBccych od 2006 roku, e) techników uzupeBniajcych od 2007 roku. 3. Egzamin jest przeprowadzany dwa razy w roku: w sesji zimowej i wiosennej. 4. Egzamin skBada si z cz[ci ustnej, ocenianej przez nauczycieli w szkole i cz[ci pisemnej, ocenianej przez egzaminatorów zewntrznych. 5. Wybór przedmiotu zdawanego na egzaminie nie jest zale|ny od typu szkoBy, do której uczszczaB zdajcy, ani od przedmiotów nauczanych w tej szkole. 6. Harmonogram przebiegu egzaminów ustala dyrektor CKE i ogBasza go na stronie internetowej CKE, nie pózniej ni| 4 miesice przed terminem egzaminu. 4. Jakie egzaminy 1. Obowizkowe s trzy egzaminy z: trzeba obowizkowo a) jzyka polskiego  w cz[ci ustnej i pisemnej, zdawa na maturze? b) jzyka obcego nowo|ytnego  w cz[ci ustnej i pisemnej, c) przedmiotu wybranego przez zdajcego (zdawanego tylko w cz[ci pisemnej) spo[ród nastpujcych przedmiotów: biologia, chemia, fizyka i astronomia, geografia, historia, historia muzyki, historia sztuki, matematyka, wiedza o spoBeczeDstwie, wiedza o taDcu. 2. Absolwenci szkóB i oddziaBów z nauczaniem jzyka danej mniejszo[ci narodowej, oprócz obowizkowych egzaminów wymienionych w punkcie 1., zdaj dodatkowo egzamin z jzyka ojczystego w cz[ci ustnej i pisemnej. 9 5. Z jakich Absolwent mo|e zdawa egzamin maturalny z jednego, przedmiotów dwóch lub trzech przedmiotów dodatkowych: dodatkowych mo|na a) jzyka obcego nowo|ytnego, innego ni| zdawa matur? obowizkowy  w cz[ci ustnej i pisemnej, b) jzyka grupy etnicznej  tylko w cz[ci ustnej lub tylko w cz[ci pisemnej lub w obu cz[ciach, c) w cz[ci pisemnej z przedmiotów wymienionych w odpowiedzi 1c na pytanie 4., je|eli nie wybraB ich jako przedmiotów obowizkowych, a tak|e z informatyki, jzyka greckiego i kultury antycznej, jzyka BaciDskiego i kultury antycznej. 6. Na jakim poziomie 1. Egzamin z przedmiotów obowizkowych mo|e by bdzie mo|na zdawany na poziomie podstawowym lub rozszerzonym zdawa z wyjtkiem cz[ci ustnej jzyka polskiego, jzyka poszczególne mniejszo[ci narodowej, które s zdawane na jednym egzaminy? poziomie, okre[lonym w standardach wymagaD egzaminacyjnych. 2. Egzamin z przedmiotów dodatkowych jest zdawany na poziomie rozszerzonym, z wyjtkiem jzyka grupy etnicznej zdawanego w cz[ci ustnej na jednym poziomie. 3. Wyboru poziomu egzaminu w cz[ci ustnej z danego jzyka obcego zdajcy dokonuje w pisemnej deklaracji skBadanej przewodniczcemu szkolnego zespoBu egzaminacyjnego na pocztku nauki w klasie maturalnej, a w cz[ci pisemnej ze wszystkich przedmiotów obowizkowych w czasie trwania egzaminu. 4. Zdawanie egzaminu w cz[ci pisemnej na poziomie rozszerzonym wymaga rozwizania zadaD egzaminacyjnych zawartych w arkuszu egzaminacyjnym dla poziomu podstawowego oraz zadaD egzaminacyjnych zawartych w arkuszu egzaminacyjnym dla poziomu rozszerzonego. 7. Gdzie mo|na 1. Matur zdaje si we wBasnej szkole, chyba |e dyrektor zdawa matur? okrgowej komisji egzaminacyjnej wyznaczy inne miejsce. 2. W szczególnych wypadkach mo|e zaistnie konieczno[ zdawania cz[ci ustnej egzaminu z jzyków obcych poza wBasn szkoB (np. z powodu braku nauczycieli danego jzyka). 3. Zdajcy, którzy ukoDczyli szkoB w latach poprzednich lub wyrazili wol zdawania egzaminu w innej szkole ni| ukoDczona, s kierowani do szkoBy lub o[rodka egzaminacyjnego wyznaczonego przez komisj okrgow. 8. Kiedy mo|na Matur mo|na zdawa dwa razy w roku: w maju lub zdawa matur? styczniu, wedBug harmonogramu ustalonego przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. 10 9. Jakie warunki 1. Sala, w której jest przeprowadzany egzamin, musi musz by speBnia warunki okre[lone w przepisach bhp zapewnione w sali i przepisach ppo|. egzaminacyjnej? 2. Przy stoliku mo|e siedzie wyBcznie jeden zdajcy. 3. Na stolikach w trakcie pisania mog znajdowa si jedynie arkusze egzaminacyjne, przybory pomocnicze i pomoce dopuszczone przez dyrektora CKE. 4. Zdajcy chory lub niepeBnosprawny w trakcie egzaminu mo|e mie na stoliku leki i inne pomoce medyczne przepisane przez lekarza lub konieczne ze wzgldu na chorob lub niepeBnosprawno[. 5. PosiBki dla zdajcych i egzaminatorów mog by dostpne jedynie na zewntrz sali egzaminacyjnej poza czasem przeznaczonym na egzamin, z wyjtkiem przypadków, o których mowa w pkt 4. 10.Jak powinien by 1. W skBad zespoBu nadzorujcego przebieg egzaminu zorganizowany w danej sali wchodzi co najmniej trzech nauczycieli, egzamin? z tym |e co najmniej jeden nauczyciel powinien by zatrudniony w innej szkole. W skBad zespoBu nie mog wchodzi nauczyciele danego przedmiotu oraz wychowawca zdajcych. 2. Egzamin pisemny przebiega zgodnie z harmonogramem okre[lonym przez CKE. SzczegóBy egzaminu z poszczególnych przedmiotów okre[la ka|dorazowo informacja zawarta w arkuszu egzaminacyjnym. Czas egzaminu liczy si od przekazania zdajcym arkuszy egzaminacyjnych. 3. W czasie egzaminu pisemnego w sali egzaminacyjnej przebywaj co najmniej trzej czBonkowie zespoBu nadzorujcego. 4. W czasie egzaminu zdajcy nie powinni opuszcza sali egzaminacyjnej. Przewodniczcy zespoBu mo|e zezwoli na opuszczenie sali tylko w szczególnie uzasadnionej sytuacji, po zapewnieniu warunków wykluczajcych mo|liwo[ kontaktowania si zdajcego z innymi osobami, z wyjtkiem osób udzielajcych pomocy medycznej. 5. CzBonkowie zespoBu nadzorujcego przebieg egzaminu nie mog udziela wyja[nieD dotyczcych zadaD egzaminacyjnych ani ich komentowa. 6. W przypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwizywania zadaD egzaminacyjnych przewodniczcy zespoBu egzaminacyjnego przerywa egzamin danej osoby i prosi o opuszczenie sali egzaminacyjnej. 7. Arkusze egzaminacyjne s zbierane po zakoDczeniu ka|dej cz[ci egzaminu. 11.Ile czasu bdzie Egzamin pisemny z jednego przedmiotu bdzie trwaB  trwaBa matura? w zale|no[ci od przedmiotu  nie dBu|ej ni| 3 godziny dla poziomu podstawowego i nie dBu|ej ni| 3 godziny dla poziomu rozszerzonego. CaBa sesja egzaminacyjna bdzie trwaBa od pocztku maja do koDca czerwca i odpowiednio od pocztku stycznia do koDca lutego. Sesja bdzie si koDczy rozdaniem [wiadectw dojrzaBo[ci. 11 12.Jak sprawdzane s 1. Poszczególne arkusze egzaminacyjne z ka|dej cz[ci prace i ogBaszane egzaminu z danego przedmiotu s sprawdzane wyniki matury? i oceniane przez egzaminatorów zewntrznych, przeszkolonych przez okrgowe komisje egzaminacyjne i wpisanych do ewidencji egzaminatorów. 2. Wynik egzaminu jest wyra|ony w procentach. 3. Wynik egzaminu z dodatkowego przedmiotu, o którym mowa w pytaniu 5 pkt c, nie ma wpBywu na zdanie egzaminu, ale odnotowuje si go na [wiadectwie dojrzaBo[ci. 4. Komisja okrgowa sporzdza list osób, zawierajc uzyskane przez te osoby wyniki, i przesyBa j do szkoBy w celu ogBoszenia. 13.Kiedy egzamin Egzamin jest zdany, je|eli zdajcy z ka|dego z trzech maturalny obowizkowych egzaminów (w przypadku jzyków zarówno uznawany jest w cz[ci ustnej, jak i pisemnej), uzyskaB minimum za zdany? 30% punktów mo|liwych do uzyskania za dany egzamin na poziomie podstawowym. Warunek zdania egzaminu maturalnego dla osób zdajcych poziom rozszerzony jest ten sam, poniewa| ka|dy musi najpierw zda egzamin na poziomie podstawowym. 14.Kiedy egzamin Egzamin uwa|a si za niezdany je|eli: maturalny a) zdajcy z któregokolwiek egzaminu obowizkowego, uznawany jest lub jego cz[ci ustnej lub pisemnej otrzymaB mniej za niezdany? ni| 30% punktów mo|liwych do uzyskania, b) w trakcie egzaminu stwierdzono, |e zdajcy pracuje niesamodzielnie i jego egzamin zostaB przerwany, c) w trakcie sprawdzania egzaminator stwierdziB niesamodzielno[ rozwizywania zadaD egzaminacyjnych. 15. Czy niezdanie ustnej Nie przerywa. Zdajcy przystpuje do kolejnych egzaminów cz[ci jednego we wcze[niej ogBoszonych terminach, natomiast niezdan ze zdawanych cz[ ustn danego egzaminu zdaje w wybranej sesji jzyków przerywa egzaminacyjnej. zdawanie dalszej cz[ci egzaminu? 16.Czy prace maturalne Na wniosek zdajcego komisja okrgowa udostpnia po sprawdzeniu do wgldu sprawdzone arkusze, w miejscu i czasie bd do wgldu okre[lonym przez dyrektora OKE. dla zdajcego? 17.Czy mo|na 1. Absolwent, który nie zdaB egzaminu z okre[lonego powtarza niezdany przedmiotu, mo|e przystpi ponownie do egzaminu egzamin? z tego przedmiotu w kolejnych sesjach egzaminacyjnych przez 5 lat. 2. Po upBywie 5 lat od daty pierwszego egzaminu absolwent, o którym mowa w pkt 1., zdaje powtórny egzamin w peBnym zakresie. 3. Przy powtórnym egzaminie z przedmiotu wybranego absolwent mo|e wybra inne przedmioty. 12 18.Czy mo|na Absolwent, który chce podwy|szy wynik egzaminu poprawia wynik w cz[ci pisemnej z jednego lub kilku przedmiotów, uzyskany ma prawo przystpi ponownie do egzaminu w kolejnych na egzaminie? sesjach. 19.Kiedy mo|na Absolwent, który nie przystpiB do egzaminu lub przerwaB powtórnie egzamin, ma prawo przystpi do egzaminu w kolejnych przystpi do sesjach egzaminacyjnych w styczniu lub maju ka|dego egzaminu, je[li roku. zostaB on przerwany? 20.Kto mo|e by 1. Laureaci i finali[ci olimpiad przedmiotowych s zwolnieni zwolniony z egzaminu z danego przedmiotu. z egzaminu 2. Laureatom i finalistom olimpiad uprawnienie wymienione z danego w pkt 1. przysBuguje tak|e wtedy, gdy przedmiot nie byB przedmiotu? objty szkolnym planem nauczania danej szkoBy. 3. Osoba zwolniona z egzaminu bdzie miaBa na [wiadectwie dojrzaBo[ci w rubryce danego przedmiotu wpisan informacj o uzyskanym na olimpiadzie tytule. 21.Czy  oprócz Nic, poza wynikami z olimpiady, nie bdzie mogBo by olimpiad  istniej podstaw do zwolnienia z egzaminu maturalnego. inne podstawy do zwolnieD z egzaminu lub jego cz[ci? 22.Jaki wpByw Oceny uzyskane w szkole ponadgimnazjalnej znajd si na [wiadectwo na [wiadectwie ukoDczenia szkoBy, natomiast na maturalne bd [wiadectwie dojrzaBo[ci bd zamieszczone tylko wyniki miaBy oceny egzaminów maturalnych i wyniki olimpiady, o ile bd uzyskane w szkole podstaw zwolnienia z danego egzaminu. ponadgimnazjalnej? 23.Czy zdawanie Mo|na nie przystpi do matury, poniewa| nie jest ona matury bdzie egzaminem obowizkowym. Jedynie te osoby, które bd konieczne, chciaBy kontynuowa nauk w wy|szej uczelni, musz zda aby ukoDczy egzamin maturalny. Podobnie do niektórych szkóB szkoB? policealnych nie wystarczy [wiadectwo ukoDczenia szkoBy, ale bdzie wymagane [wiadectwo dojrzaBo[ci (np. szkoBy dla pielgniarek). 24.Na jakich zasadach 1. Absolwenci niepeBnosprawni lub niesprawni czasowo zdaj egzamin przystpuj do egzaminu w powszechnie absolwenci obowizujcych terminach i wedBug obowizujcych niepeBnosprawni? wymagaD egzaminacyjnych, przy kryteriach i w formie dostosowanych do rodzaju niesprawno[ci. 2. Za zapewnienie warunków i formy przeprowadzania egzaminu odpowiednich do mo|liwo[ci zdajcych o specjalnych potrzebach edukacyjnych odpowiada dyrektor szkoBy. 13 25.Czy osoby Na poziomie maturalnym nie przewiduje si ró|nicowania z dysleksj arkuszy dla osób dyslektycznych. Mo|liwe bdzie rozwojow bd zastosowanie odrbnych kryteriów oceniania, stosownie rozwizywa inne do opinii z odpowiedniej poradni. zadania ni| pozostali zdajcy? 26.W jakich sytuacjach 1. Je|eli w trakcie egzaminu w cz[ci ustnej lub pisemnej mo|na zBo|y nie byBy przestrzegane przepisy dotyczce jego odwoBanie przeprowadzenia, absolwent mo|e w terminie 2 dni od egzaminu? od daty egzaminu zgBosi zastrze|enia do dyrektora komisji okrgowej. 2. Dyrektor komisji okrgowej rozpatruje zgBoszone zastrze|enia w terminie 7 dni od daty ich otrzymania. 3. Rozstrzygnicia dyrektora komisji okrgowej s ostateczne. 27.Jaka bdzie matura Absolwenci szkóB lub oddziaBów z jzykiem nauczania absolwentów szkóB mniejszo[ci narodowych oraz absolwenci szkóB z ojczystym dwujzycznych mog zdawa na egzaminie przedmiot jzykiem lub przedmioty w jzyku polskim lub odpowiednio w jzyku mniejszo[ci danej mniejszo[ci narodowej, albo w danym jzyku obcym. narodowych Wyboru jzyka, w którym bdzie zdawany przedmiot, i uczniów szkóB absolwent dokonuje wraz z deklaracj wyboru przedmiotu, dwujzycznych? o którym mowa w pytaniu 4. 28.Czy absolwenci Absolwenci szkóB z jzykiem wykBadowym mniejszo[ci szkóB mniejszo[ci narodowych, którzy zdecyduj si pisa matur w jzyku narodowych, ojczystym, otrzymaj te same arkusze egzaminacyjne co wybierajc egzamin pozostali uczniowie, przetBumaczone na ich jzyk ojczysty. z przedmiotów Nie dotyczy to historii Polski i geografii Polski, które musz w jzyku ojczystym, by zdawane w jzyku polskim. bd rozwizywa te same zadania co piszcy matur w jzyku polskim? 29.Czy matura zapewni Matura nie daje gwarancji automatycznego dostania si dostanie si na studia. Warunki rekrutacji na dan uczelni ustala senat na wybrany tej uczelni. Ustawa o szkolnictwie wy|szym zastrzega, kierunek studiów? |e uczelnie nie bd organizowa egzaminów wstpnych dublujcych matur. To znaczy, je|eli kandydat na studia zdaB na maturze egzamin z wymaganego na dany wydziaB przedmiotu, to jego wynik z egzaminu maturalnego bdzie brany pod uwag w postpowaniu kwalifikacyjnym. 14 IV. STRUKTURA I FORMA EGZAMINU Egzamin maturalny z matematyki jest egzaminem pisemnym sprawdzajcym wiadomo[ci i umiejtno[ci okre[lone w Standardach wymagaD egzaminacyjnych i polega na rozwizaniu zadaD zawartych w arkuszach egzaminacyjnych. Opis egzaminu z matematyki wybranej jako przedmiot obowizkowy Egzamin maturalny z matematyki wybranej jako przedmiot obowizkowy mo|e by zdawany na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Wyboru poziomu egzaminu zdajcy dokonuje w czasie egzaminu. Zestaw zadaD egzaminacyjnych na egzamin na poziomie podstawowym i dla cz[ci pierwszej egzaminu na poziomie rozszerzonym jest ten sam. 1. Egzamin na poziomie podstawowym trwa 120 minut i polega na rozwizaniu zestawu zadaD egzaminacyjnych w Arkuszu I, zawierajcym zadania sprawdzajce rozumienie poj i umiejtno[ ich zastosowania w |yciu codziennym oraz zadania o charakterze problemowym. 2. Egzamin na poziomie rozszerzonym trwa 270 minut i skBada si z dwóch cz[ci: a) cz[ pierwsza trwa 120 minut i polega na rozwizaniu zestawu zadaD egzaminacyjnych w Arkuszu I, zawierajcym te same zadania egzaminacyjne jak dla poziomu podstawowego, b) cz[ druga trwa 150 minut i polega na rozwizaniu zestawu zadaD egzaminacyjnych w Arkuszu II wymagajcych rozwizywania problemów matematycznych. Opis egzaminu z matematyki wybranej jako przedmiot dodatkowy Egzamin maturalny z matematyki wybranej jako przedmiot dodatkowy jest zdawany tylko na poziomie rozszerzonym. Egzamin trwa 270 minut i skBada si z dwóch cz[ci: 1) cz[ pierwsza trwa 120 minut i polega na rozwizaniu zestawu zadaD w Arkuszu I, zawierajcym zadania sprawdzajce rozumienie poj i umiejtno[ ich zastosowania w |yciu codziennym oraz zadania o charakterze problemowym; 2) cz[ druga trwa 150 minut i polega na rozwizaniu zestawu zadaD egzaminacyjnych w Arkuszu II wymagajcych rozwizywania problemów matematycznych. Zestaw zadaD egzaminacyjnych zamieszczonych w arkuszach dla egzaminu maturalnego z matematyki zdawanej jako przedmiot dodatkowy i dla poziomu rozszerzonego egzaminu maturalnego z matematyki zdawanej jako przedmiot obowizkowy jest ten sam. 15 Zasady oceniania arkuszy egzaminacyjnych 1. Prace egzaminacyjne sprawdzaj i oceniaj egzaminatorzy powoBani przez dyrektora okrgowej komisji egzaminacyjnej. 2. Rozwizania poszczególnych zadaD oceniane s na podstawie szczegóBowych kryteriów oceniania, jednolitych w caBym kraju. 3. Egzaminatorzy, w szczególno[ci, zwracaj uwag na: " poprawno[ merytoryczn rozwizaD, " kompletno[ prezentacji rozwizaD zadaD  wykonanie czstkowych obliczeD i przedstawienia sposobu rozumowania. 4. Ocenianiu podlegaj tylko te fragmenty pracy zdajcego, które dotycz polecenia. Komentarze, nawet poprawne, nie majce zwizku z poleceniem nie podlegaj ocenianiu. 5. Gdy do jednego polecenia zdajcy podaje kilka rozwizaD (jedno prawidBowe, inne bBdne), to egzaminator nie przyznaje punktów. 6. CaBkowicie poprawne rozwizania zadaD, uwzgldniajce inny tok rozumowania ni| podany w schemacie punktowania, s oceniane peBn liczb punktów. 7. Zapisy w brudnopisie nie s oceniane. 8. Przystpujcy do egzaminu maturalnego z matematyki wybranej jako przedmiot obowizkowy zdaB egzamin, je|eli za rozwizanie zadaD z Arkusza I otrzymaB co najmniej 30% punktów mo|liwych do uzyskania. 9. Wynik egzaminu maturalnego z matematyki ustalony przez komisj okrgow jest ostateczny. 16 V. WYMAGANIA EGZAMINACYJNE A. Standardy wymagaD egzaminacyjnych Standardy wymagaD, bdce podstaw przeprowadzania egzaminu maturalnego z matematyki, obejmuj trzy obszary: I. Wiadomo[ci i rozumienie II. Korzystanie z informacji III. Tworzenie informacji. W ramach ka|dego obszaru cyframi arabskimi i literami oznaczono poszczególne standardy wynikajce z Podstawy programowej. Przedstawiaj one: " zakres tre[ci nauczania, na podstawie których mo|e by podczas egzaminu sprawdzany stopieD opanowania okre[lonej w standardzie umiejtno[ci, " rodzaje informacji do wykorzystywania, " typy i rodzaje informacji do tworzenia. Schemat ten dotyczy poziomu podstawowego i rozszerzonego. Przedstawione poni|ej standardy wymagaD egzaminacyjnych s dosBownym przeniesieniem fragmentu rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003 r. zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie standardów wymagaD bdcych podstaw przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów. Standardy wymagaD egzaminacyjnych I. WIADOMOZCI I ROZUMIENIE Zdajcy wie, zna i rozumie: POZIOM PODSTAWOWY POZIOM ROZSZERZONY 1) liczby i ich zbiory: 1) jak na poziomie podstawowym oraz: a) co to jest zbiór, suma, iloczyn a) zasad indukcji matematycznej, i ró|nica zbiorów, b) metody rozwizywania b) podstawowe prawa rachunku zdaD, i interpretacj geometryczn równaD c) co to jest zbiór liczb rzeczywistych i nierówno[ci z warto[ci i jego podzbiory, liczby naturalne bezwzgldn, (liczby pierwsze), liczby caBkowite, c) prawa dziaBaD na potgach wymierne i niewymierne, rozwinicie o wykBadniku rzeczywistym, dziesitne liczby rzeczywistej, d) prawa dotyczce dziaBaD arytmetycznych na liczbach rzeczywistych, e) definicj potgi o wykBadniku wymiernym oraz prawa dziaBaD na potgach o wykBadniku wymiernym, f) co to jest o[ liczbowa i co to jest ukBad wspóBrzdnych na pBaszczyznie, 17 g) definicj przedziaBu liczbowego na osi oraz definicj sumy, iloczynu i ró|nicy przedziaBów, h) definicj warto[ci bezwzgldnej liczby rzeczywistej i jej interpretacj geometryczn, i) pojcie bBdu przybli|enia oraz zasady szacowania warto[ci liczbowych, j) co to jest procent i jak wykonuje si obliczenia procentowe, 2) funkcje i ich wBasno[ci: 2) jak na poziomie podstawowym oraz: a) definicj funkcji oraz definicj a) definicj i wBasno[ci funkcji wykresu funkcji liczbowej, ró|nowarto[ciowej, b) pojcia: dziedzina funkcji, miejsce b) definicj i wBasno[ci funkcji zerowe, zbiór warto[ci, warto[ parzystej, nieparzystej i okresowej, najmniejsza i najwiksza funkcji c) definicj przeksztaBcenia wykresu w danym przedziale, funkcji przez zamian skali i przez monotoniczno[ funkcji, symetri wzgldem osi, c) jak wykona przesunicia wykresu funkcji wzdBu| osi x oraz osi y, 3) wielomiany i funkcje wymierne: 3) jak na poziomie podstawowym oraz: a) definicj i wBasno[ci funkcji liniowej, a) wzory Viéte a, b) definicj i wBasno[ci funkcji b) sposoby rozwizywania równaD kwadratowej, jej wykres i miejsca i nierówno[ci kwadratowych zerowe, z parametrem, c) definicj wielomianu i prawa c) definicj funkcji wymiernej oraz dotyczce dziaBaD na wielomianach: metody rozwizywania równaD dodawanie, odejmowanie, mno|enie i nierówno[ci wymiernych, i dzielenie, d) co to jest dwumian Newtona, d) sposoby rozkBadu wielomianu na czynniki, e) twierdzenie Bézouta, f) definicj funkcji homograficznej i jej wBasno[ci, g) zasady wykonywania dziaBaD na wyra|eniach wymiernych, h) sposoby rozwizywania równaD wielomianowych oraz równaD i nierówno[ci z funkcj homograficzn, 4) funkcj wykBadnicz i logarytmiczn: a) definicje, wBasno[ci i wykresy funkcji logarytmicznej i wykBadniczej, b) metody rozwizywania równaD i nierówno[ci wykBadniczych i logarytmicznych, 4) funkcje trygonometryczne: 5) jak na poziomie podstawowym oraz: a) definicje funkcji trygonometrycznych a) wzory redukcyjne, kta ostrego w trójkcie b) sposoby rozwizywania równaD prostoktnym, trygonometrycznych, b) pojcie miary Bukowej kta oraz definicje, wBasno[ci i wykresy funkcji trygonometrycznych dowolnego kta, c) co to s to|samo[ci trygonometryczne, 18 5) cigi liczbowe: 6) jak na poziomie podstawowym oraz: a) definicj cigu liczbowego, a) przykBady cigów zdefiniowanych b) definicj cigu arytmetycznego rekurencyjnie, i geometrycznego, wzór na n-ty b) definicj granicy cigu liczbowego wyraz, wzór na sum oraz sposoby obliczania granic n pocztkowych wyrazów cigu cigów, arytmetycznego i geometrycznego, c) pojcie sumy szeregu c) co to jest procent skBadany, geometrycznego, oprocentowanie lokat i kredytów, 7) cigBo[ i pochodn funkcji: a) pojcie funkcji cigBej, b) pojcie pochodnej, jej interpretacj geometryczn i fizyczn, c) wzory do obliczania pochodnych wielomianów i funkcji wymiernych, d) zwizek pochodnej z istnieniem ekstremum i z monotoniczno[ci funkcji, 6) planimetri: 8) jak na poziomie podstawowym oraz: a) wBasno[ci czworoktów wypukBych, a) twierdzenie sinusów i cosinusów, twierdzenie o okrgu wpisanym b) pojcia: symetria osiowa, w czworokt i okrgu opisanym przesunicie, obrót, symetria na czworokcie, [rodkowa oraz wBasno[ci tych b) zwizki miarowe w figurach pBaskich przeksztaBceD, z zastosowaniem trygonometrii, c) definicj wektora, sumy wektorów c) pojcie osi symetrii i [rodka symetrii i iloczynu wektora przez liczb, figury, d) definicj i wBasno[ci jednokBadno[ci, d) twierdzenie Talesa i jego zwizek z podobieDstwem, e) cechy podobieDstwa trójktów, 7) geometri analityczn: 9) jak na poziomie podstawowym oraz: a) ró|ne typy równania prostej a) równanie okrgu i nierówno[ na pBaszczyznie oraz opis opisujc koBo, póBpBaszczyzny za pomoc b) wzajemne poBo|enie prostej i okrgu nierówno[ci, oraz pary okrgów na pBaszczyznie, b) pojcie odlegBo[ci na pBaszczyznie kartezjaDskiej, 8) stereometri: 10)jak na poziomie podstawowym oraz: a) rozró|nia: graniastosBupy, a) co to s przekroje pBaskie ostrosBupy, walce, sto|ki i kule, graniastosBupów i ostrosBupów, b) pojcie kta nachylenia prostej b) pojcie wielo[cianu foremnego, do pBaszczyzny i kta dwu[ciennego, c) zwizki miarowe w bryBach z zastosowaniem trygonometrii, 9) rachunek prawdopodobieDstwa: 11)jak na poziomie podstawowym oraz: a) pojcia kombinatoryczne: a) pojcie prawdopodobieDstwa permutacje, kombinacje, wariacje warunkowego oraz twierdzenie z powtórzeniami i bez powtórzeD, o prawdopodobieDstwie caBkowitym, b) pojcie prawdopodobieDstwa i jego b) co to s zdarzenia niezale|ne, wBasno[ci, c) schemat Bernoulliego. c) elementy statystyki opisowej: [rednia arytmetyczna, [rednia wa|ona, mediana, wariancja i odchylenie standardowe (liczone z próby). 19 II. KORZYSTANIE Z INFORMACJI Zdajcy wykorzystuje i przetwarza informacje: POZIOM PODSTAWOWY POZIOM ROZSZERZONY 1) umie poprawnie interpretowa tekst 1) jak na poziomie podstawowym, matematyczny: a) stosuje podan definicj, twierdzenie lub wzór do rozwizania problemu matematycznego, b) stosuje przedstawiony algorytm do rozwizania problemu praktycznego lub teoretycznego, 2) posiada wiedz i sprawno[ w zakresie 2) jak na poziomie podstawowym oraz rozwizywania zadaD matematycznych: zapisuje proste zale|no[ci i formuBuje a) posBuguje si znan definicj lub wnioski wynikajce z podanych zapisów twierdzeniem, matematycznych. b) odczytuje informacje ilo[ciowe oraz jako[ciowe z tabel, diagramów i wykresów, c) posBuguje si odpowiednimi miarami oraz przybli|eniami dziesitnymi liczb rzeczywistych, stosuje zapis funkcyjny. III. TWORZENIE INFORMACJI Zdajcy rozwizuje problemy: POZIOM PODSTAWOWY POZIOM ROZSZERZONY 1) analizuje sytuacje problemowe: 1) jak na poziomie podstawowym oraz a) podaje opis matematyczny danej interpretuje jako[ciowo informacje sytuacji (tak|e praktycznej) przedstawione w formie tabel, w postaci wyra|enia diagramów, wykresów, ustala algebraicznego, funkcji, równania, zale|no[ci midzy nimi i wykorzystuje nierówno[ci, przeksztaBcenia je do analizy sytuacji problemowych geometrycznego i wykorzystuje i rozwizywania problemów, go do rozwizania problemu, b) dobiera odpowiedni algorytm do wskazanej sytuacji problemowej i ocenia przydatno[ otrzymanych wyników, c) przetwarza informacje przedstawione w postaci wyra|enia algebraicznego, równania, wzoru, wykresu funkcji lub opisu sBownego w inn posta uBatwiajc rozwizanie problemu, d) stosuje definicje i twierdzenia do rozwizywania problemów, 2) potrafi argumentowa i prowadzi 2) jak na poziomie podstawowym oraz rozumowanie typu matematycznego: przeprowadza dowód twierdzenia. a) interpretuje tre[ zadania, zapisuje warunki i zale|no[ci midzy obiektami matematycznymi, 20 analizuje i interpretuje otrzymane wyniki, b) formuBuje i uzasadnia wnioski oraz opisuje je w sposób czytelny i poprawny jzykowo. B. Opis wymagaD egzaminacyjnych Z zapisów ustawowych wynika, |e informator powinien zawiera szczegóBowy opis zakresu egzaminu. Standardy, bdce dostateczn wskazówk dla konstruktorów arkuszy egzaminacyjnych, mog by, naszym zdaniem, niewystarczajc wskazówk dla osób przygotowujcych si do egzaminu maturalnego. Dlatego przygotowali[my opis wymagaD egzaminacyjnych, który uszczegóBowia zakres tre[ci oraz rodzaje informacji wykorzystywanych bdz tworzonych. Schemat ten dotyczy poziomu podstawowego i rozszerzonego. Poni|ej prezentujemy szczegóBowy opis wymagaD egzaminacyjnych z matematyki. Uwaga: tekst pisany pogrubion kursyw dotyczy wiadomo[ci i umiejtno[ci wymaganych na poziomie rozszerzonym. OPIS WYMAGAC DziaB Zdajcy zna: Zdajcy potrafi: a) wyznacza: sum, iloczyn, ró|nic zbiorów, b) wyznacza dopeBnienie zbioru, 1. Zbiory; suma, c) stosowa wBasno[ci dziaBaD na zbiorach, iloczyn, ró|nica d) stosowa jzyk matematyki w zapisie rozwizaD zbiorów. zadaD, Podstawowe pojcia e) stosowa alternatyw, koniunkcj, implikacj, rachunku zdaD. równowa|no[ zdaD oraz zaprzeczenie zdania, f) stosowa prawa logiczne w dowodzeniu twierdzeD; a) planowa i wykonywa obliczenia, 2. Zbiór liczb b) porównywa liczby wymierne, rzeczywiste, rzeczywistych c) przedstawia liczby wymierne w ró|nych i jego podzbiory: postaciach (uBamek zwykBy, uBamek dziesitny), liczby naturalne d) usuwa niewymierno[ z mianownika uBamka, (liczby pierwsze), e) wyznacza przybli|enia dziesitne danej liczby liczby caBkowite, rzeczywistej z zadan dokBadno[ci (równie| wymierne z u|yciem kalkulatora), i niewymierne. f) wykonywa dziaBania na wyra|eniach Rozwinicie algebraicznych (w tym stosowa wzory skróconego dziesitne liczby mno|enia, równie| na sze[cian sumy i ró|nicy oraz rzeczywistej. sum i ró|nic sze[cianów); 3. DziaBania na potgach. Potga wykonywa dziaBania na potgach o wykBadnikach o wykBadniku caBkowitych i wymiernych; wymiernym. 21 I. LICZBY I ICH ZBIORY 4. O[ liczbowa. a) zapisywa za pomoc przedziaBów zbiory opisane PrzedziaBy na osi nierówno[ciami, liczbowej. b) wyznacza sum, iloczyn, ró|nic, dopeBnienie Sumy przedziaBów; przedziaBów liczbowych oraz innych podzbiorów iloczyny i ró|nice zbioru liczb rzeczywistych; takich zbiorów. a) oblicza warto[ bezwzgldn liczby, 5. Warto[ b) zaznacza na osi liczbowej zbiory opisane za bezwzgldna liczby pomoc równaD i nierówno[ci z warto[ci rzeczywistej. bezwzgldn typu: x - a = b , x - a < b , Interpretacja x - a > b , geometryczna. c) oblicza odlegBo[ punktów na osi liczbowej; 6. Pojcie bBdu przybli|enia. a) szacowa wyniki obliczeD z zadan dokBadno[ci, Szacowanie b) wyznacza bBd wzgldny i bezwzgldny, warto[ci liczbowych. c) posBugiwa si procentem w rozwizywaniu zadaD, Obliczenia d) porównywa wielko[ci; procentowe. 7. Indukcja stosowa zasad indukcji matematycznej matematyczna. w dowodzeniu twierdzeD; a) rozwizywa równania, nierówno[ci i ukBady 8. Równania równaD liniowych z warto[ci bezwzgldn, i nierówno[ci b) stosowa definicj warto[ci bezwzgldnej z warto[ci liczby rzeczywistej i jej wBasno[ci bezwzgldn (np.: -x = x , x e" 0 , xy = x Å" y ) i ich interpretacja geometryczna. w rozwizywaniu zadaD; a) podawa przykBady funkcji, b) okre[la funkcj wzorem, tabelk, wykresem, 1. Pojcie funkcji. grafem, opisem sBownym, Wykres funkcji c) wyznacza warto[ funkcji dla danego argumentu, liczbowej. d) szkicowa wykres funkcji okre[lonej: grafem, tabelk, wzorem, sBownie; a) okre[la z wykresu: " dziedzin funkcji, 2. Wyznaczanie " zbiór warto[ci funkcji, dziedziny funkcji, " warto[ funkcji majc dany argument, jej miejsc zerowych, " argument majc dan warto[ funkcji, zbioru warto[ci, " miejsca zerowe funkcji, warto[ci najwikszej " przedziaBy monotoniczno[ci funkcji, i najmniejszej " zbiór argumentów, dla których funkcja w danym przedziale, przyjmuje warto[ci dodatnie (ujemne), przedziaBów " najmniejsz i najwiksz warto[ funkcji, monotoniczno[ci. b) wyznacza dziedzin funkcji okre[lonej wzorem, c) bada monotoniczno[ funkcji na podstawie definicji; 3. Zastosowania a) okre[la zale|no[ funkcyjn midzy wielko[ciami funkcji do opisu liczbowymi, zale|no[ci b) opisywa za pomoc funkcji zale|no[ci w przyrodzie, w przyrodzie, gospodarce i |yciu codziennym, gospodarce c) interpretowa zale|no[ci funkcyjne na podstawie i |yciu codziennym. danego wzoru; 22 I. LICZBY I ICH ZBIORY II. FUNKCJE I ICH WAASNOZCI a) przesuwa wykres funkcji wzdBu| osi x lub osi y 4. Przesuwanie ukBadu wspóBrzdnych, wykresu funkcji b) przesuwa wykres funkcji o dany wektor, wzdBu| osi x i osi y. c) zapisywa wzór funkcji otrzymanej w wyniku przesunicia o dany wektor; a) okre[la na podstawie wykresu 5. Ró|nowarto[cio- ró|nowarto[ciowo[ funkcji, wo[ funkcji. b) bada ró|nowarto[ciowo[ funkcji z wykorzystaniem definicji; a) okre[la na podstawie wykresu parzysto[, 6. Funkcje parzyste, nieparzysto[ i okresowo[ funkcji, nieparzyste, b) bada z wykorzystaniem definicji: parzysto[, okresowe. nieparzysto[, okresowo[ funkcji; a) na podstawie danego wykresu funkcji y = f x sporzdza wykresy funkcji: ( ) 7. PrzeksztaBcanie y = -f x , y = f , y = -f , ( ) (-x ) (-x ) wykresu funkcji przez zmian skali y = f x - a + b , y = k Å" f x , y = f k Å" x , ( ) ( ) ( ) i przez symetri y = f x , y = f x , ( ) ( ) wzgldem osi. b) zapisywa wzór funkcji otrzymanej w wyniku danego przeksztaBcenia; a) sporzdza wykres funkcji liniowej, b) podawa wzór funkcji liniowej o zadanych wBasno[ciach, c) rozwizywa równania i nierówno[ci liniowe z jedn niewiadom, d) okre[la liczb rozwizaD równania liniowego z jedn niewiadom, e) rozwizywa zadania tekstowe prowadzce do równaD i nierówno[ci liniowych z jedn niewiadom, 1. Funkcja liniowa f) rozwizywa algebraicznie i graficznie ukBady równaD liniowych z dwiema niewiadomymi, g) rozwizywa zadania tekstowe prowadzce do ukBadów równaD liniowych z dwiema niewiadomymi, h) rozwizywa ukBady trzech równaD liniowych z trzema niewiadomymi, i) rozwizywa ukBady dwóch równaD liniowych z parametrem (w tym okre[la liczb rozwizaD ukBadu w zale|no[ci od parametru); a) wyznacza miejsca zerowe funkcji kwadratowej, b) przedstawia funkcj kwadratow w ró|nych postaciach: ogólnej, iloczynowej, kanonicznej, c) sporzdza wykresy funkcji kwadratowych, 2. Trójmian d) odczytywa wBasno[ci funkcji kwadratowej kwadratowy z jej wykresu, i jego pierwiastki. e) okre[la przedziaBy monotoniczno[ci funkcji Wykres funkcji kwadratowej, kwadratowej. f) wyznacza najwiksz i najmniejsz warto[ funkcji kwadratowej w przedziale, g) wykorzystywa wBasno[ci funkcji kwadratowej i jej wykresu do rozwizywania zadaD optymalizacyjnych; 23 II. FUNKCJE I ICH WAASNOZCI III. WIELOMIANY I FUNKCJE WYMIERNE a) rozwizywa równania i nierówno[ci kwadratowe z jedn niewiadom, b) graficznie rozwizywa równania i nierówno[ci kwadratowe z jedn niewiadom, 3. Rozwizywanie c) rozwizywa zadania tekstowe prowadzce zadaD do równaD i nierówno[ci kwadratowych z jedn prowadzcych niewiadom, do równaD d) stosowa wzory Viete a, i nierówno[ci e) rozwizywa równania, nierówno[ci i ukBady stopnia drugiego. równaD stopnia drugiego z warto[ci bezwzgldn lub z parametrem, f) rozwizywa algebraicznie i graficznie ukBady równaD z dwiema niewiadomymi, z których przynajmniej jedno jest stopnia drugiego; a) rozpoznawa wielomian jednej zmiennej i okre[la 4. Wielomiany. jego stopieD, DziaBania na b) wykonywa dziaBania (dodawanie, odejmowanie, wielomianach. mno|enie) na wielomianach jednej zmiennej, c) rozpoznawa wielomiany równe; a) wykonywa dzielenie wielomianu przez wielomian, 5. Dzielenie b) sprawdza, czy liczba jest pierwiastkiem wielomianów wielomianu, z reszt. c) rozkBada wielomiany na czynniki midzy innymi Twierdzenie z wykorzystaniem twierdzenia Bézouta oraz Bézouta. twierdzenia o wymiernych pierwiastkach Zastosowanie wielomianu o wspóBczynnikach caBkowitych, do znajdowania d) rozwizywa równania wielomianowe, pierwiastków e) okre[la krotno[ pierwiastka wielomianu, wielomianów f) rozwizywa równania, nierówno[ci metod rozkBadania wielomianowe z warto[ci bezwzgldn lub na czynniki. z parametrem; a) okre[la dziedzin wyra|enia wymiernego, b) wykonywa dziaBania na wyra|eniach wymiernych, 6. DziaBania na c) okre[la dziedzin i zbiór warto[ci funkcji wyra|eniach homograficznej, wymiernych. d) szkicowa wykresy funkcji homograficznych, Funkcja e) wyznacza miejsce zerowe funkcji homograficznej, homograficzna. f) wyznacza przedziaBy monotoniczno[ci funkcji homograficznej; 7. Rozwizywanie równaD rozwizywa równania i nierówno[ci zwizane i nierówno[ci z funkcj homograficzn; z funkcj homograficzn. 8. Definicja funkcji a) wyznacza dziedzin funkcji wymiernej, wymiernej. b) rozwizywa równania i nierówno[ci Rozwizywanie wymierne, równaD c) rozwizywa równania, nierówno[ci oraz i nierówno[ci ukBady równaD i nierówno[ci wymiernych wymiernych. z warto[ci bezwzgldn lub z parametrem; a) oblicza wspóBczynniki rozwinicia dwumianu 9. Dwumian Newtona, Newtona. b) korzysta z dwumianu Newtona w rozwizywaniu zadaD; 24 III. WIELOMIANY I FUNKCJE WYMIERNE a) oblicza warto[ci funkcji trygonometrycznych kta 1. Funkcje ostrego oraz wyznacza miar kta, gdy dana jest trygonometryczne warto[ funkcji trygonometrycznej tego kta, kta ostrego b) rozwizywa zadania geometryczne z w trójkcie wykorzystaniem funkcji trygonometrycznych kta prostoktnym. ostrego w trójkcie prostoktnym; 2. Miara Bukowa kta. a) stosowa miar Bukow i stopniow kta, Definicja funkcji b) stosowa definicje funkcji trygonometrycznych trygonometrycznych dowolnego kta oraz zmiennej rzeczywistej; dowolnego kta. 3. Wykresy funkcji szkicowa wykresy funkcji trygonometrycznych trygonometrycznych. i na podstawie wykresu okre[la ich wBasno[ci; a) stosowa zwizki midzy funkcjami trygonometrycznymi tego samego kta do dowodzenia to|samo[ci trygonometrycznych: sin± sin2± + cos2± = 1, tg± = , tg± Å" ctg± = 1 , 4. Najprostsze cos± to|samo[ci b) stosowa wzory na funkcje trygonometryczne trygonometryczne. sumy i ró|nicy któw, wzory na sumy i ró|nice funkcji trygonometrycznych, wzory na funkcje trygonometryczne wielokrotno[ci kta; 5. Wzory stosowa wzory redukcyjne do przeksztaBcania redukcyjne. wyra|eD trygonometrycznych; rozwizywa równania trygonometryczne 6. Proste równania (równie| z wykorzystaniem wzorów trygonometryczne. wymienionych w pkt.4b i 5a); a) okre[la cig wzorem ogólnym, b) wyznacza wyrazy cigu okre[lonego wzorem 1. Definicja i przykBady ogólnym, cigów liczbowych. c) sporzdza wykres danego cigu, d) podawa wBasno[ci cigu na podstawie jego wykresu; a) bada czy cig jest arytmetyczny (geometryczny), 2. Cig arytmetyczny b) wyznacza cig arytmetyczny (geometryczny) i geometryczny. na podstawie wskazanych danych, Wzór na n -ty c) oblicza sum n kolejnych wyrazów cigu wyraz. arytmetycznego (geometrycznego), Wzór na sum d) stosowa wBasno[ci cigu arytmetycznego n pocztkowych (geometrycznego) w zadaniach (tak|e wyrazów. tekstowych); 3. Procent skBadany. stosowa procent skBadany w zadaniach równie| Oprocentowanie dotyczcych oprocentowania lokat i kredytów; lokat i kredytów. a) okre[la cig wzorem rekurencyjnym, 4. PrzykBady cigów b) na podstawie okre[lenia rekurencyjnego zdefiniowanych cigu podawa wzór ogólny na n - ty wyraz rekurencyjnie. tego cigu; 25 IV. FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE V. CIGI LICZBOWE a) podawa przykBady cigów: zbie|nego, rozbie|nego, b) stosowa twierdzenia o granicy sumy, 5. Pojcie granicy ró|nicy, iloczynu i ilorazu cigów zbie|nych cigu. Obliczanie do obliczania granic cigów, granic niektórych c) bada warunek istnienia sumy szeregu cigów. Suma geometrycznego, szeregu d) oblicza sum szeregu geometrycznego, geometrycznego. e) zamienia uBamek okresowy na zwykBy, f) stosowa w zadaniach wzór na sum szeregu geometrycznego; a) okre[la wBasno[ci podstawowych figur pBaskich 1. WBasno[ci (odcinek, póBprosta, prosta, kt, wielokt, okrg, czworoktów koBo) i posBugiwa si nimi, wypukBych. b) posBugiwa si wBasno[ciami: symetralnej odcinka, Okrg wpisany dwusiecznej kta, [rodkowych boków trójkta, w czworokt. któw [rodkowych i wpisanych w koBo, Okrg opisany c) korzysta z wBasno[ci czworoktów wypukBych na czworokcie. opisanych na okrgu i wpisanych w okrg; 2. Wyznaczanie zwizków oblicza obwody i pola podstawowych figur pBaskich, miarowych midzy innymi z zastosowaniem funkcji w figurach pBaskich trygonometrycznych; z zastosowaniem trygonometrii. a) rozpoznawa wielokty foremne, 3. O[ symetrii i [rodek b) podawa przykBady figur osiowosymetrycznych symetrii figury. oraz [rodkowosymetrycznych, c) wyznacza o[ symetrii i [rodek symetrii figury; a) stosowa twierdzenie Talesa do rozwizywania 4. Twierdzenie Talesa problemów teoretycznych lub praktycznych, i jego zwizek b) rozpozna trójkty podobne na podstawie cech z podobieDstwem. podobieDstwa trójktów, Cechy podobieDstwa c) stosowa cechy podobieDstwa trójktów do trójktów. rozwizywania problemów teoretycznych lub praktycznych; 5. Twierdzenie stosowa: twierdzenie cosinusów, twierdzenie sinusów sinusów, zwizki miarowe w trójkcie oraz i twierdzenie funkcje trygonometryczne do rozwizywania cosinusów. zadaD matematycznych; 6. PrzykBady przeksztaBceD a) stosowa wBasno[ci: izometrii (symetrii, geometrycznych: obrotu i przesunicia) w rozwizywaniu symetria osiowa, zadaD, przesunicie, b) stosowa wBasno[ci figur przystajcych obrót, symetria w rozwizywaniu zadaD; [rodkowa. a) wykonywa dziaBania na wektorach 7. Wektory. (dodawanie, odejmowanie, mno|enie przez Dodawanie liczb)  w ujciu analitycznym wektorów i syntetycznym, i mno|enie b) znajdowa obraz figury jednokBadnej do wektora danej, przez liczb. c) stosowa wBasno[ci jednokBadno[ci JednokBadno[. i podobieDstwa w rozwizywaniu zadaD; 26 VI. PLANIMETRIA a) rozpoznawa równanie prostej w postaci ogólnej i kierunkowej, b) interpretowa wspóBczynniki w równaniu kierunkowym prostej, c) wyznacza równanie prostej okre[lonej przez dwa punkty o danych wspóBrzdnych, 1. Równanie prostej na d) wyznacza równanie prostej równolegBej pBaszczyznie. (prostopadBej) do danej, PóBpBaszczyzna  e) bada wzajemne poBo|enie prostych w ujciu opis za pomoc syntetycznym i analitycznym, nierówno[ci. f) graficznie przedstawia równania i nierówno[ci liniowe z dwiema niewiadomymi, g) zaznacza w ukBadzie wspóBrzdnych zbiór punktów okre[lony przez ukBad nierówno[ci liniowych, h) opisywa za pomoc ukBadu nierówno[ci zbiory punktów; 2. OdlegBo[ na wyznacza odlegBo[: dwóch punktów, punktu pBaszczyznie od prostej, dwóch prostych równolegBych; kartezjaDskiej. a) przedstawia okrg za pomoc równania z dwiema niewiadomymi, b) przedstawia koBo za pomoc nierówno[ci 3. Okrg i koBo we z dwiema niewiadomymi, wspóBrzdnych. c) graficznie przedstawia równania (nierówno[ci) drugiego stopnia z dwiema niewiadomymi  okrg (koBo), sum mnogo[ciow dwóch prostych (któw); a) okre[la wzajemne poBo|enie prostej i okrgu oraz dwóch okrgów  w ujciu 4. Punkty przecicia syntetycznym i analitycznym, prostej b) oblicza wspóBrzdne wspólnych punktów z okrgiem prostej i okrgu oraz dwóch okrgów, i pary okrgów. c) posBugiwa si równaniem okrgu i prostej w rozwizywaniu zadaD; a) okre[la wBasno[ci podstawowych figur przestrzennych: graniastosBupów i ostrosBupów (prostych, prawidBowych), 1. GraniastosBupy b) okre[la wBasno[ci bryB obrotowych (kuli, walca, i ostrosBupy. sto|ka), Walec, sto|ek, kula. c) rysowa siatki wielo[cianów, d) stosowa i przeksztaBca wzory zwizane z polem powierzchni i objto[ci wielo[cianów i bryB obrotowych; 2. Wzajemne poBo|enie krawdzi a) bada wzajemne poBo|enia prostych i pBaszczyzn i [cian bryB: kt w przestrzeni, nachylenia prostej b) stosowa pojcia: kta dwu[ciennego, kta midzy do pBaszczyzny i kt prost i pBaszczyzn w rozwizywaniu zadaD; dwu[cienny. 3. Wyznaczanie zwizków miarowych wyznacza pola powierzchni i objto[ci wielo[cianów i w bryBach bryB obrotowych z zastosowaniem trygonometrii; z zastosowaniem trygonometrii. 27 VII. GEOMETRIA ANALITYCZNA VIII. STEREOMETRIA 4. Przekroje pBaskie graniastosBupów wyznacza przekroje pBaskie wielo[cianów; i ostrosBupów. a) rozró|nia wielo[ciany foremne, 5. Wielo[ciany b) okre[la wBasno[ci wielo[cianów foremnych, foremne. c) stosowa wBasno[ci wielo[cianów foremnych w rozwizywaniu zadaD; n ëø öø a) oblicza warto[ci n! oraz , ìøk ÷ø íø øø 1. Proste zadania b) stosowa wzory na liczb: permutacji, kombinacji kombinatoryczne. oraz wariacji z powtórzeniami i bez powtórzeD, c) rozwizywa zadania tekstowe z zastosowaniem wzorów kombinatorycznych; a) okre[la zbiór (skoDczony) zdarzeD elementarnych do[wiadczenia losowego, 2. Pojcie b) wyznacza liczb wszystkich zdarzeD prawdopodobieDstw elementarnych oraz liczb zdarzeD elementarnych a i jego wBasno[ci. sprzyjajcych danemu zdarzeniu losowemu, c) stosowa wBasno[ci prawdopodobieDstwa do rozwizywania zadaD; 3. Obliczanie a) oblicza prawdopodobieDstwa zdarzeD losowych prawdopodobieDstw na podstawie definicji klasycznej lub za pomoc zdarzeD drzewa, w skoDczonych b) oblicza prawdopodobieDstwa zdarzeD losowych przestrzeniach na podstawie wBasno[ci prawdopodobieDstwa; probabilistycznych. a) odczytywa dane z tabel, diagramów i wykresów, b) przedstawia dane empiryczne w postaci tabel, 4. Elementy statystyki diagramów i wykresów, opisowej: [rednia c) przeprowadza analiz ilo[ciow przedstawianych arytmetyczna, danych, [rednia wa|ona, d) oblicza [redni arytmetyczn, [redni wa|on mediana, wariancja median zbiorów danych, i odchylenie e) oblicza wariancj i odchylenie standardowe danej standardowe próby, (liczone z próby). f) przetwarza informacje, g) przeprowadza analiz jako[ciow przedstawianych danych; 5. PrawdopodobieD- stwo warunkowe. oblicza prawdopodobieDstwo warunkowe Wzór na i caBkowite w skoDczonym zbiorze zdarzeD prawdopodobieD- elementarnych; stwo caBkowite. 6. Niezale|no[ bada niezale|no[ zdarzeD w skoDczonym zdarzeD. zbiorze zdarzeD elementarnych; 7. Schemat stosowa schemat Bernoulliego do obliczania Bernoulliego. prawdopodobieDstwa; a) porównywa potgi o wykBadnikach 1. Potga rzeczywistych, o wykBadniku b) stosowa wBasno[ci potg do przeksztaBcania rzeczywistym. wyra|eD zawierajcych potgi o wykBadnikach rzeczywistych; 2. Definicja a) posBugiwa si wBasno[ciami funkcji i wykresy funkcji wykBadniczych i logarytmicznych, wykBadniczych b) szkicowa wykresy funkcji wykBadniczych i logarytmicznych. i logarytmicznych; 28 IX. RACHUNEK PRAWDOPODOBIECSTWA X. FUNKCJE WYKLADNICZE I LOGARYTMICZNE 3. Proste równania a) rozwizywa równania i nierówno[ci i nierówno[ci wykBadnicze i logarytmiczne, wykBadnicze b) rozwizywa ukBady równaD i nierówno[ci i logarytmiczne. wykBadniczych i logarytmicznych; a) bada cigBo[ funkcji, 1. Pojcie funkcji b) korzysta z cigBo[ci funkcji przy badaniu cigBej. wBasno[ci funkcji oraz rozwizywaniu równaD; 2. Pojcie a) oblicza pochodn funkcji w punkcie pochodnej. na podstawie definicji, Interpretacja b) korzysta z geometrycznej interpretacji geometryczna pochodnej funkcji w punkcie (np. wyznacza i fizyczna równanie stycznej do wykresu funkcji pochodnej. w danym punkcie); 3. Obliczanie pochodnych oblicza pochodne wielomianów i funkcji wielomianów wymiernych; i funkcji wymiernych. 4. Zwizek a) wyznacza przedziaBy monotoniczno[ci pochodnej funkcji, z istnieniem b) wyznacza ekstrema funkcji, ekstremów i z c) wyznacza najmniejsz i najwiksz warto[ monotoniczno[ci funkcji w przedziale domknitym; funkcji. 5. Zastosowanie pochodnej do rozwizywania stosowa pochodn do rozwizywania zadaD prostych optymalizacyjnych. problemów praktycznych. 29 XI. CIGAOZ I POCHODNA FUNKCJI 30 VI. PRZYKAADOWE ARKUSZE I SCHEMATY OCENIANIA Arkusz egzaminacyjny II 150 minut Arkusz egzaminacyjny I 120 minut 31 32 (Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy) Miejsce na naklejk z kodem KOD ZDAJCEGO MMA-P1A1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI ARKUSZ I Arkusz I MAJ ROK 2005 Czas pracy 120 minut Instrukcja dla zdajcego 1. Prosz sprawdzi, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 13 stron. Ewentualny brak nale|y zgBosi przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 2. Rozwizania i odpowiedzi nale|y zapisa czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy ka|dym zadaniu. 3. Prosz pisa tylko w kolorze czarnym; nie pisa oBówkiem. 4. W rozwizaniach zadaD trzeba przedstawi tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku. 5. Nie wolno u|ywa korektora. 6. BBdne zapisy trzeba wyraznie przekre[li. 7. Brudnopis nie bdzie oceniany. 8. Obok ka|dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, Za rozwizanie któr mo|na uzyska za jego poprawne rozwizanie. wszystkich zadaD 9. Podczas egzaminu mo|na korzysta z zaBczonego zestawu mo|na otrzyma wzorów matematycznych, cyrkla i linijki oraz kalkulatora. Bcznie 50 punktów Nie mo|na korzysta z kalkulatora graficznego. 10. Do ostatniej kartki arkusza doBczona jest karta odpowiedzi, któr wypeBnia egzaminator. {yczymy powodzenia! (Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy) PESEL ZDAJCEGO 33 Zadanie 1. (3 pkt) Gracz rzuca dwa razy symetryczn sze[cienn kostk do gry i oblicza sum wyrzuconych oczek. Je[li suma ta jest jedn z liczb: 6, 7 lub 8, to gracz wygrywa. W pozostaBych przypadkach przegrywa. a) UzupeBnij tabel, tak aby przedstawiaBa wszystkie mo|liwe wyniki tego do[wiadczenia losowego. SUMA WYRZUCONYCH OCZEK I rzut II 1 2 3 4 5 6 rzut 1 2 3 4 5 6 7 2 3 4 3 4 5 4 5 5 6 b) Podaj liczb wyników sprzyjajcych wygranej gracza i oblicz prawdopodobieDstwo wygranej. 34 Zadanie 2. (3 pkt) Zrednia miesiczna pBaca netto w pewnym zakBadzie zatrudniajcym 30 pracowników wynosiBa 2500 zBotych. Po zatrudnieniu nowego, wysoko wykwalifikowanego pracownika [rednia miesiczna pBaca netto w zakBadzie wzrosBa o 0,4%. Oblicz pBac netto nowego pracownika. 35 Zadanie 3. (5 pkt) Prawd jest, |e:  Je|eli w czterocyfrowej liczbie naturalnej suma cyfr tysicy i dziesitek jest równa sumie cyfr setek i jedno[ci, to liczba ta jest podzielna przez jedena[cie . Poniewa| 4 + 6 = 8 + 2 , to liczba 4862 jest podzielna przez 11. a) Wykorzystujc podan cech podzielno[ci sprawdz, czy liczba 5764 jest podzielna przez 11. b) Podaj, jak cyfr mo|na zastpi , aby liczba 95 8 byBa podzielna przez 11. Uzasadnij stwierdzenie, |e czterocyfrowa liczba, w której cyfry: tysicy, setek i dziesitek s jednakowe, a cyfra jedno[ci inna, nie jest podzielna przez 11. 36 Zadanie 4. (4 pkt) 5 ëø öø -5 ìø3÷ø 2-2 Å" 0,5 ( ) íø øø Dane s liczby: m = i n = . 1 5 646 3 a) Sprawdz, wykonujc odpowiednie obliczenia, czy liczby m i n s caBkowite. b) Wyznacz liczb k tak, by liczby m, n, k byBy odpowiednio pierwszym, drugim i trzecim wyrazem cigu geometrycznego. 37 Zadanie 5. (4 pkt) Wiedzc, |e tg± =- 2 i ± " 0;À oblicz, bez u|ycia tablic i kalkulatora, warto[ci ( ) pozostaBych funkcji trygonometrycznych kta ± . 38 Zadanie 6. (5 pkt) Wszystkie pary liczb naturalnych (x, y) speBniajce równanie xy - 4y = 7 mo|na wyznaczy stosujc nastpujc metod: " zapisa lew stron równania w postaci iloczynu x - 4 y = 7 ; ( ) " stwierdzi, |e zarówno x - 4 jak i y musz by liczbami naturalnymi; " zauwa|y, |e liczb 7 daje si przedstawi w postaci iloczynu dwóch liczb naturalnych tylko na jeden sposób, a korzystajc z przemienno[ci mno|enia mamy dwie mo|liwo[ci: 7 Å"1 lub 1Å" 7 ; " rozpatrzy dwa przypadki x ñø - 4 = 1 x ñø - 4 = 7 lub òø òø y = 7 y = 1; óø óø " wyznaczy wszystkie pary liczb speBniajce te warunki x = 5 x =11 ñø ñø òøy = 7 lub òøy =1. óø óø Stosujc przedstawion wy|ej metod wyznacz wszystkie pary liczb naturalnych (x, y) speBniajce równanie xy - y = 4 . 39 Zadanie 7. (4 pkt) Na poni|szym diagramie zestawiono wyniki ankiety dotyczcej czasu przeznaczanego dziennie na uprawianie sportu. 14 a) Oblicz [redni liczb godzin 13 przeznaczon dziennie na 12 uprawianie sportu w badanej 11 10 grupie. 9 8 7 b) Oblicz wariancj i odchylenie 6 standardowe czasu 5 4 przeznaczanego dziennie na 3 uprawianie sportu. 2 Wynik podaj z dokBadno[ci 1 0 do 0,01. 012 czas [godz.] 40 liczba osób Zadanie 8. (4 pkt) Funkcja f okre[lona na zbiorze liczb caBkowitych nieujemnych przyporzdkowuje ka|dej liczbie n reszt z dzielenia tej liczby przez 4. a) Okre[l zbiór warto[ci funkcji f . b) Podaj zbiór wszystkich miejsc zerowych funkcji f . c) Narysuj wykres funkcji f dla n d" 10 . 41 Zadanie 9. (6 pkt) Maszyna wycina z kr|ków kwadraty w ten sposób, |e wykorzystuje materiaB maksymalnie. Gdyby promieD danego kr|ka zwikszono o 1, to pole wycitego kwadratu zwikszyBo by si czterokrotnie. Oblicz pole danego kr|ka. 42 Zadanie 10. (7 pkt) Funkcja f jest okre[lona wzorem: f x = 2x2 - 7x + c dla x " R . ( ) a) Wyznacz wszystkie warto[ci wspóBczynnika c, dla których funkcja f ma dwa ró|ne miejsca zerowe. b) Wyznacz wszystkie warto[ci wspóBczynnika c, dla których miejscami zerowymi funkcji 1 f s liczby 1 i 2 . 2 c) Wyznacz wszystkie warto[ci wspóBczynnika c, tak aby wierzchoBek paraboli, która jest wykresem funkcji f , nale|aB do prostej o równaniu y = x . 43 Zadanie 11. (5 pkt) Objto[ ostrosBupa prawidBowego trójktnego, o dBugo[ci krawdzi podstawy 6 cm , jest równa 9 3 cm3 . Oblicz miar kta nachylenia [ciany bocznej tego ostrosBupa do pBaszczyzny jego podstawy. Sporzdz rysunek ostrosBupa i zaznacz na nim szukany kt. Zapisz obliczenia. 44 Brudnopis 45 46 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA I Numer Liczba Etapy rozwizania zadania zadania punktów UzupeBnienie tabeli (punkt przyznajemy równie| w przypadku 1 jednego bBdu nieuwagi). Podanie liczby wyników sprzyjajcych wygranej gracza: 16. 1 1 4 Obliczenie prawdopodobieDstwa wygranej: . 1 9 Obliczenie [redniej pBacy netto w zakBadzie po przyjciu nowego 1 pracownika: 2510 zB. Zapisanie równania pozwalajcego obliczy pBac netto nowego 2 30 Å" 2500 + x 1 pracownika: np. = 2510 . 31 Obliczenie pBacy netto nowego pracownika: 2810 zB. 1 Stwierdzenie, |e liczba 5764 jest podzielna przez 11, poniewa| 1 5 + 6 = 7 + 4 . Zapisanie warunku 9 + = 5 + 8 i wyznaczenie = 4 . 1 Zapisanie liczby czterocyfrowej w postaci np. 1000A +100A +10A + X , gdzie A "{1,2,3,4,5,6,7,8,9}, 1 3 X "{0,1,2,3,4,5,6,7,8,9}. Zapisanie powy|szej liczby w postaci sumy skBadników, z których 1 jeden jest liczb podzieln przez 11, np. 1100A + (10A + X ) . Uzasadnienie, |e suma pozostaBych skBadników (10A + X ) nie jest 1 liczb podzieln przez 11, gdy A `" X i sformuBowanie wniosku. Obliczenie liczby m : m = 6 . 1 Obliczenie liczby n : n = 4 . 1 Zapisanie warunku na to by m, n, k byBy kolejnymi wyrazami 4 n k 1 cigu geometrycznego: np. = . m n 2 Obliczenie liczby k : k = 2 . 1 3 1 Obliczenie warto[ci cotangensa kta ± : ctg± =- . 1 2 5 Zapisanie ukBadu równaD pozwalajcego obliczy sinus i cosinus 1 danego kta. 47 ñø ñø 2 5 2 5 ôøsin± =- 5 ôøsin± = 5 ôø ôø Rozwizanie ukBadu równaD: lub 1 òø òø ôøcos± = 5 ôøcos± =- 5 ôø ôø óø 5 óø 5 5 ñø 2 5 ôøsin± = 5 ôø Wybranie odpowiedzi uwzgldniajcej zaBo|enia: 1 òø ôøcos± =- 5 ôø óø 5 PrzeksztaBcenie równania do postaci iloczynu: (x -1)y = 4 . 1 Rozpatrzenie wszystkich przypadków (za ka|dy przypadek x ñø ñø ñø -1 = 4 x -1 = 1 x -1 = 2 3 przyznajemy 1 p.): lub lub òø òø òø y = 1 y = 4 y = 2 6 óø óø óø Wyznaczenie rozwizaD otrzymanych ukBadów równaD: x = 5 x = 2 x = 3 ñø ñø ñø 1 òøy =1 lub òøy = 4 lub òøy = 2 óø óø óø Obliczenie [redniej liczby godzin: 0,8 . 1 Obliczenie wariancji (w tym 1 p. za metod oraz 1 p. za 7 2 obliczenia): 0,63. Obliczenie odchylenia standardowego: 0,79 . 1 Okre[lenie zbioru warto[ci funkcji f : 0,1, 2,3 . { } 1 Podanie zbioru miejsc zerowych funkcji: np.{x : x = 4k '" k " N} 8 lub sBownie np.  zbiór wielokrotno[ci liczby 4 (za wymienienie 2 co najmniej trzech miejsc zerowych przyznajemy 1 punkt). Narysowanie wykresu funkcji f dla n d" 10 . 1 Wykonanie rysunku wraz z oznaczeniami lub wprowadzenie 1 dokBadnie opisanych oznaczeD. Zapisanie pola mniejszego kwadratu w zale|no[ci od promienia 1 kr|ka, z którego jest wycity: P1 = 2r2 . Zapisanie pola wikszego kwadratu w zale|no[ci od promienia 1 2 mniejszego kr|ka: P2 = 2(r +1) . 9 Zapisanie zwizku pomidzy polami mniejszego i wikszego 1 2 2 kwadratu: 4r = (r +1) . 1 Rozwizanie otrzymanego równania: r = 1 lub r =- . 1 3 Wybór rozwizania speBniajcego warunek r " R+ i obliczenie 1 pola danego kr|ka: PK = À . 48 Zapisanie warunku na to, by funkcja f miaBa dwa ró|ne miejsca 1 zerowe: 49 -8c > 0 . Wyznaczenie zbioru warto[ci wspóBczynników c , dla których 1 1 funkcja f ma dwa ró|ne miejsca zerowe: c < 6 . 8 Zapisanie funkcji f w postaci iloczynowej: 1 öø 1 f (x) = 2(x -1)ëø x - 2 . ìø ÷ø 2 íø øø PrzeksztaBcenie wzoru funkcji f do postaci ogólnej: 1 f (x) = 2x2 - 7x + 5. 10 Podanie warto[ci wspóBczynnika c , dla której miejsca zerowe 1 1 funkcji f s równe 1 i 2 : c = 5 . 2 Zapisanie warunku na to, by wierzchoBek paraboli, która jest 7 8c - 49 1 wykresem funkcji f nale|aB do prostej y = x : np. = . 4 8 Obliczenie warto[ci wspóBczynnika c, dla której wierzchoBek paraboli, która jest wykresem funkcji f nale|y do prostej y = x : 1 7 c = 7 . 8 Sporzdzenie rysunku i zaznaczenie na nim szukanego kta. 1 Obliczenie dBugo[ci wysoko[ci ostrosBupa: H = 3 cm . 1 Obliczenie trzeciej cz[ci dBugo[ci wysoko[ci podstawy: 3cm. 1 11 1 Obliczenie tangensa szukanego kta: 3 . 1 Podanie miary kta szukanego: 60 . Za prawidBowe rozwizanie ka|dego z zadaD inn metod od przedstawionej w schemacie przyznajemy maksymaln liczb punktów. 49 50 (Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy) Miejsce na naklejk z kodem KOD ZDAJCEGO MMA-R1A1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI Arkusz II ARKUSZ II (dla poziomu rozszerzonego) MAJ Czas pracy 150 minut ROK 2005 Instrukcja dla zdajcego 1. Prosz sprawdzi, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 13 stron. Ewentualny brak nale|y zgBosi przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 2. Rozwizania i odpowiedzi nale|y zapisa czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy ka|dym zadaniu. 3. Prosz pisa tylko w kolorze czarnym; nie pisa oBówkiem. 4. W rozwizaniach zadaD trzeba przedstawi tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku. 5. Nie wolno u|ywa korektora. 6. BBdne zapisy trzeba wyraznie przekre[li. 7. Brudnopis nie bdzie oceniany. 8. Obok ka|dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, któr mo|na uzyska za jego poprawne rozwizanie. 9. Podczas egzaminu mo|na korzysta z zaBczonego zestawu wzorów matematycznych, cyrkla i linijki oraz kalkulatora. Nie mo|na korzysta z kalkulatora graficznego. Za rozwizanie 10. Do ostatniej kartki arkusza doBczona jest karta odpowiedzi, wszystkich zadaD któr wypeBnia egzaminator. mo|na otrzyma Bcznie 50 punktów {yczymy powodzenia! Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy) PESEL ZDAJCEGO 51 Zadanie 12. (2 pkt) ax -1 Powy|szy rysunek przedstawia wykres funkcji f nale|cej do rodziny funkcji F(x) = . bx + c Wyznacz warto[ci a, b, c . 52 Zadanie 13. (4 pkt) Czterech uczniów I, II, III, IV, przygotowujcych si do egzaminu maturalnego z matematyki, podzieliBo si rozwizywaniem 2000 zadaD. Ka|dy z uczniów przygotowaB oddzielny zeszyt z rozwizaniami zadaD. Liczby rozwizanych zadaD w zeszytach uczniów I, II, III, IV oraz dane dotyczce liczby bBdnych rozwizaD ilustruj podane ni|ej diagramy 1 i 2. Diagram 1 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 zeszyt I zeszyt II zeszyt III zeszyt IV Diagram 2 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 zeszyt I zeszyt II zeszyt III zeszyt IV Nauczyciel zamierza wylosowa jeden zeszyt z rozwizaniami, a nastpnie z tego zeszytu sprawdzi rozwizanie jednego losowo wybranego zadania. Oblicz prawdopodobieDstwo, |e w wybranym rozwizaniu nie bdzie bBdu. 53 liczba rozwizanych zadaD liczba bBdnie rozwizanych zadaD Zadanie 14. (5 pkt) Wyka|, |e dla wszystkich a " 0;1 i dla wszystkich b " 1;" jest speBniona nierówno[ ( ) ( ) loga b + logb a d" -2 . 54 Zadanie 15. (4 pkt) Przekrój sze[cianu PQRSP Q R S pewn pBaszczyzn (patrz rysunek poni|ej) jest sze[cioktem ABCDEF, którego wierzchoBki s [rodkami odpowiednich krawdzi sze[cianu. OdwoBujc si do definicji wielokta foremnego uzasadnij, |e sze[ciokt ABCDEF jest sze[cioktem foremnym. 55 Zadanie 16. (7 pkt) Producent zamierza rozlewa sok do pudeBek, w ksztaBcie prostopadBo[cianu, o pojemno[ci 1,8 litra. Dobierz wymiary pudeBka, tak aby na jego wyprodukowanie zu|y jak najmniej materiaBu przyjmujc, |e stosunek dBugo[ci ssiednich krawdzi podstawy pudeBka jest równy 2:3 (wykonujc obliczenia zaniedbaj ilo[ materiaBu potrzebnego na sklejenia, zBo|enia itp.). 56 Zadanie 17. (5 pkt) Udowodnij twierdzenie:  Je|eli w czterocyfrowej liczbie naturalnej suma cyfr tysicy i dziesitek jest równa sumie cyfr setek i jedno[ci, to liczba ta jest podzielna przez jedena[cie . 57 Zadanie 18. (5 pkt) Dane s figury f1 i f2 okre[lone warunkami: f1 = x, y : x " R, y " R '" x2 - 4x + y2 d" 0 , ( ) {} f2 = x, y : x " R, y " R '" y - x - 2 e" 0 . ( ) {} a) W prostoktnym ukBadzie wspóBrzdnych na pBaszczyznie narysuj figury f1 i f2 oraz zaznacz figur f = f1 )" f2 . b) Oblicz pole figury f . 58 Zadanie 19. (5 pkt) Na zaBczonym schemacie wierzchoBki trójkta PRS wyznaczaj poBo|enie osiedli mieszkaniowych Potok, Ruczaj i Struga. R S P a) Oblicz odlegBo[ pomidzy osiedlami Ruczaj i Potok. b) Postanowiono wybudowa centrum telekomunikacyjne w miejscu, znajdujcym si w takiej samej odlegBo[ci od ka|dego z osiedli. Oblicz odlegBo[ centrum telekomunikacyjnego od osiedla Struga. 59 Zadanie 20. (9 pkt) W sto|ek, w którym kt midzy tworzc a podstaw ma miar 2± wpisano kul. a) Oblicz stosunek objto[ci sto|ka do objto[ci kuli. b) Wyznacz cos± , je|eli stosunek objto[ci sto|ka do objto[ci kuli jest równy 9:4. 60 61 Zadanie 21. (4 pkt) Wyznacz wszystkie warto[ci parametru k , dla których granic cigu an o wyrazie ( ) 3 + k Å" n 1 ogólnym an = jest liczba . 6 + k2 Å"n 2 62 Brudnopis 63 64 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II Liczba Numer Etapy rozwizania zadania zadania punktów Zapisanie ukBadu równaD pozwalajcego wyznaczy a , b , c : a ñø =1 ôø b ôø ôø- c 1 np. = -1 (1) òø 12 b ôø ôø 1 ôø- c = -1 óø Rozwizanie ukBadu (1): a = b = c =1. 1 Obliczenie prawdopodobieDstw wybrania odpowiednio zeszytu: 1 1 1 1 1 I, II, III, IV: , , , . 4 4 4 4 Obliczenie prawdopodobieDstw wybrania bBdnie rozwizanego 2 1 1 3 1 zadania z zeszytu: I, II, III, IV: , , , . 10 10 10 10 13 Wykorzystanie wzoru na prawdopodobieDstwo caBkowite i obliczenie prawdopodobieDstwa wybrania bBdnie rozwizanego 1 zadania: 0,175. Wykorzystanie wBasno[ci prawdopodobieDstwa i obliczenie prawdopodobieDstwa wybrania bezbBdnie rozwizanego 1 zadania: 0,825. Zastosowanie wzoru na zamian podstawy logarytmu i zapisanie nierówno[ci w postaci równowa|nej: 1 loga a loga b ++ 2 d" 0 . loga b 2 loga b + 1 () PrzeksztaBcenie nierówno[ci do postaci: d" 0 . 2 loga b 14 Uzasadnienie warunków: 2 1 loga b + 1 e" 0 oraz loga b < 0 . () '"'" '"'" 0 < a < 1 b > 1 0 < a < 1 b > 1 2 loga b + 1 () Uzasadnienie, |e d" 0 . 1 '"'" loga b 0 < a < 1 b > 1 PowoBanie si na definicj wielokta foremnego. 1 Wykazanie, |e boki sze[ciokta maj równ dBugo[. 1 15 Wykazanie, |e kty sze[ciokta maj równ miar (w tym za 2 metod 1p.). 65 Analiza zadania i wprowadzenie oznaczeD: np. 2x, 3x - dBugo[ci 1 krawdzi podstawy; h  dBugo[ wysoko[ci ( x , h  wyra|one w decymetrach). Wykorzystanie wzoru na objto[ prostopadBo[cianu do V wyznaczenia x lub h : np. h = , gdzie V  objto[ 1 6x2 prostopadBo[cianu. Wyznaczenie pola powierzchni prostopadBo[cianu jako funkcji 3 1 16 jednej zmiennej i podanie jej dziedziny: P x = +12x2 , x " R+ . ( ) x 24x3 - 3 Obliczenie pochodnej funkcji P : P ' x = . 1 ( ) x2 Rozwizanie równania P ' x = 0 : x = 0,5. ( ) 1 Komentarz zwizany z istnieniem najmniejszej warto[ci 1 funkcji P . Wyznaczenie wymiarów pudeBka: 1 dm×1,5 dm×1,2 dm . 1 Zapisanie dowolnej liczby naturalnej czterocyfrowej w postaci: 1 L =1000x +100y +10z + t , gdzie x " N -{ } 0 ; y, z, t " N . Zapisanie zaBo|enia twierdzenia: x + z = y + t . 1 Wykorzystanie zaBo|enia twierdzenia do zapisu liczby L: 1 17 L =1000x +100y +10z + x - y + z . Redukcja wyrazów podobnych i zapisanie liczby L w postaci 1 iloczynu: L = 11 91x + 9y + z . () Komentarz zwizany z podzielno[ci iloczynu dwóch liczb 1 naturalnych. Odczytanie wspóBrzdnych [rodka: 0, 2 i dBugo[ci promienia ( ) 1 okrgu: r = 2 . Narysowanie figury f1. 1 18 Narysowanie figury f2 . 1 Zaznaczenie figury f . 1 Obliczenie pola figury f : Pf = À . 1 Zapisanie warunku pozwalajcego obliczy odlegBo[ x pomidzy osiedlami Ruczaj i Potok: np. 1 x2 = 52 + 82 - 2Å"5Å"8Å"cos 60° . 19 Obliczenie odlegBo[ci pomidzy osiedlami Ruczaj i Potok: 1 x = 7 km . Zauwa|enie, |e centrum telekomunikacyjne powinno znajdowa 1 si w [rodku okrgu opisanego na trójkcie PRS. 66 Zapisanie warunku pozwalajcego wyznaczy promieD R okrgu x 1 opisanego na trójkcie PRS: np. 2R = . sin 60 19 Obliczenie odlegBo[ci centrum telekomunikacyjnego od osiedla 7 3 1 Struga: R = km . 3 Wykonanie rysunku z oznaczeniami lub wprowadzenie dokBadnie 1 opisanych oznaczeD. VS Zapisanie stosunku i doprowadzenie do postaci: VK 1 2 VS 1 r H ëø öø =Å" . ìø ÷ø VK 4 R R íø øø r H r H Obliczenie oraz : = ctg± , = ctg± Å" tg2± . 1 R R R R 2 VS 1 r H ëø öø Zapisanie wzoru =Å" w postaci: ìø ÷ø VK 4 R R íø øø 1 VS 1 = ctg3± Å" tg2± . 20 VK 4 9 1 Zapisanie równania: = ctg3± Å" tg2± . 1 4 4 PrzeksztaBcenie równania trygonometrycznego do postaci: 1 2cos4 ± = 9 1- cos2 ± Å" 2cos2 ± -1 . () ( ) 1 Podstawienie: cos2 ± = t i zapisanie równania za pomoc t . 33 Rozwizanie równania: t = (" t = . 1 54 À öø Obliczenie cos± z uwzgldnieniem warunku, |e ± "ëø0; : ìø ÷ø 4 íø øø 1 15 3 cos± = lub cos± = . 52 1 Obliczenie granicy cigu: lim an = i k `" 0 . 1 n’!" k 1 21 Wyznaczenie warto[ci k : k = 2 . Rozwa|enie przypadku k = 0 . 1 Zapisanie odpowiedzi: k = 0 lub k = 2 . 1 Za prawidBowe rozwizanie ka|dego z zadaD inn metod (zgodn z poleceniem) od przedstawionej w schemacie przyznajemy maksymaln liczb punktów. 67 68 VII. INFORMACJE  TERMINY Terminy, o których trzeba pamita (do sesji maturalnej w maju 2005): maj 2003 r.  dyrektor CKE ogBosi list olimpiad przedmiotowych zwalniajcych z egzaminów maturalnych, maj 2004 r.  dyrektor CKE poda na stronie internetowej Komisji Centralnej szczegóBow informacj o sposobie dostosowania warunków i formy przeprowadzania egzaminu maturalnego do potrzeb absolwentów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub ze specyficznymi trudno[ciami w uczeniu oraz chorych lub niesprawnych czasowo, czerwiec 2004 r.  dyrektor CKE okre[li, jakie [rodowiska komputerowe, programy u|ytkowe oraz jzyki programowania mog by wybierane na egzaminie, 30 wrze[nia 2004 r.  upBywa termin skBadania przez absolwenta do dyrektora szkoBy pisemnej deklaracji: a) jakie przedmioty bdzie zdawa na egzaminie, b) na jakim poziomie bdzie zdawa egzamin ustny z jzyka obcego, c) jaki temat wybiera z listy tematów na egzamin ustny z jzyka polskiego, jzyków mniejszo[ci narodowej i jzyka etnicznego, d) wyboru [rodowiska komputerowego, programów u|ytkowych i jzyka programowania przez zdajcych informatyk, e) o posiadanym za[wiadczeniu o dysleksji rozwojowej, f) o chorobie lub niepeBnosprawno[ci uprawniajcej do szczególnych warunków przeprowadzania egzaminu, grudzieD 2004 r.  dyrektor CKE ogBosi harmonogram egzaminów maturalnych w maju 2005, luty 2005 r.  dyrektor szkoBy, w której odbdzie si egzamin, ustali harmonogram egzaminów ustnych, 28 lutego 2005 r.  upBywa ostateczny termin ewentualnych uzasadnionych zmian w deklaracjach skBadanych we wrze[niu, marzec 2005 r.  dyrektor CKE zamie[ci na stronie internetowej Komisji Centralnej informacj o pomocach, z których mog korzysta zdajcy w cz[ci pisemnej egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów, 18 kwietnia 2005 r.  rozpoczn si egzaminy ustne, 5 maja 2005 r.  rozpoczn si egzaminy pisemne, 30 czerwca 2005 r.  ostateczny termin rozdania [wiadectw dojrzaBo[ci. 69 Terminy, o których trzeba pamita (do sesji maturalnej w styczniu 2006): styczeD 2004 r.  dyrektor CKE ogBosi list olimpiad przedmiotowych zwalniajcych z egzaminów maturalnych, styczeD 2005 r.  dyrektor CKE poda na stronie internetowej Komisji Centralnej szczegóBow informacj o sposobie dostosowania warunków i formy przeprowadzania egzaminu maturalnego do potrzeb absolwentów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub ze specyficznymi trudno[ciami w uczeniu oraz chorych lub niesprawnych czasowo, luty 2005 r.  dyrektor CKE okre[li, jakie [rodowiska komputerowe, programy u|ytkowe oraz jzyki programowania mog by wybierane na egzaminie, 30 czerwca 2005 r.  upBywa termin skBadania przez absolwenta do dyrektora szkoBy pisemnej deklaracji: a) jakie przedmioty bdzie zdawa na egzaminie, b) na jakim poziomie bdzie zdawa egzamin ustny z jzyka obcego, c) jaki temat wybiera z listy tematów na egzamin ustny z jzyka polskiego, jzyków mniejszo[ci narodowej i jzyka etnicznego, d) wyboru [rodowiska komputerowego, programów u|ytkowych i jzyka programowania przez zdajcych informatyk, e) o posiadanym za[wiadczeniu o dysleksji rozwojowej, f) o chorobie lub niepeBnosprawno[ci uprawniajcej do szczególnych warunków przeprowadzania egzaminu, lipiec 2005 r.  dyrektor CKE ogBosi harmonogram egzaminów maturalnych w styczniu 2006, pazdziernik 2005 r.  dyrektor szkoBy, w której odbdzie si egzamin, ustali harmonogram egzaminów ustnych, pazdziernik 2005 r.  dyrektor CKE zamie[ci na stronie internetowej Komisji Centralnej informacj o pomocach, z których mog korzysta zdajcy w cz[ci pisemnej egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów, 28 pazdziernika 2005 r.  upBywa ostateczny termin ewentualnych uzasadnionych zmian w deklaracjach skBadanych w czerwcu, 12 grudnia 2005 r.  termin rozpoczcia egzaminów ustnych, 3 stycznia 2006 r.  termin rozpoczcia egzaminów pisemnych, 28 lutego 2006 r.  ostateczny termin rozdania [wiadectw dojrzaBo[ci. 70

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Matematyka Matura Maj 2005 Arkusz 1
Matematyka Matura Maj 2005 poziom rozszerzony
Próbna matura matematyka (listopad 09) odpowiedzi
EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI POZIOM PODSTAWOWY arkusz egzaminacyjny 6 05 2011 rok

więcej podobnych podstron