MASAŻ PUNKTOWY
Walentyna S. Ibrahimowa
MASAŻ PUNKTOWY
z rosyjskiego przełożył Henryk Talik
WIEDZA POWSZECHNA WARSZAWA 1990
Oryginał książki Walentina Siemionowna Ibragimowa
Toczecznyj massaż
© Izdatielstwo „Medicina", Moskwa 1984
Okładka, karta tytułowa Krystyna Tarkowska-Gruszecka
ZN. KLAS.
:
NR INW.
Redaktor techniczny Bogumił Marczak
•8.0.1?
Korektor Małgorzata Dzikowska
© Copyright for the Polish edition by Państwowe Wydawnictwo „Wiedza
Powszechna" Warszawa 1990
ISBN 83-214-0734-X
PW. „Wiedza Powszechna". Warszawa 1990.
Wydanie I. Nakład 29 700 + 300 egz.
Objętość 9,7 ark. wyd„ 10,0 ark. druk.
Rzeszowskie Zakłady Graficzne, Rzeszów,
ul. Marchlewskiego 19. Zam. 1835/89
Od tłumacza
Masaż punktowy jest jedną z form refleksoterapii, której najbardziej znaną metodą stała się akupunktura. U podstaw tego rodzaju leczenia leży refleks (stąd — refleksoterapia) — czyli reakcja żywego organizmu na działający bodziec, przekazywana za pośrednictwem układu nerwowego. Reakcję tę, zwaną też reakcją odruchową, można wywołać wieloma sposobami i środkami, m.in.: igłą — akupunktura, prądem elektrycznym — elektropunktura, magnesem — magnetopunktura, specjalną kulką — tsubopunktura, ciepłem lub zimnem — ter-mopunktura, powietrzem — aeropunktura, laserem — laseropunktura, i ...palcem — akupresura lub masaż punktowy.
Powszechnie uważa się, że kolebką refleksoterapii jest Daleki Wschód, a dokładniej starożytne Chiny. Chińska medycyna zalicza tradycyjne leczenie masażem (ANMO CHI LIAO) do siedmiu oficjalnie uznanych dziedzin tej nauki. Tam też masaż punktowy bywa łączony z gimnastyką higieniczną i leczniczą od wielu tysiącleci do dziś.
Obecnie refleksoterapia coraz mocniej wrasta w praktykę służby zdrowia wielu krajów o wysokim poziomie nauk medycznych. Jej naukowe opracowania ukazują się w wielu językach świata.
Istnieją poważne przypuszczenia, że pierwszym Europejczykiem, który zapoznał świat z tą starochińską metodą leczenia był... Polak, żyjący w XVII wieku misjonarz, Michał Boym. Niestety w naszym kraju, jak dotąd, nie ukazała się książkowa publikacja o masażu punktowym, toteż niniejszy przekład popularnonaukowej
blikacji autorstwa dr Walentyny S. Ibrahimowej (konsultanta ntrałnej Polikliniki Ministerstwa Zdrowia w Moskwie) wydaje się
pełni celowy.
Ze względu na fakt, że opracowanie to może przydać się ,vnież specjalistom, zamieściliśmy obok nazwy punktu jego ozna-;nie literowo-cyfrowe, którym posługuje się przeważająca więk-)ść polskich fachowców.
W naszym kraju kształcenie w zakresie akupunktury (i innych ;tod refleksorycznych) prowadzone jest w Centrum Medycznego iztałcenia Podyplomowego w Warszawie pod naukowym kierowni-wem krajowego konsultanta ds. akupunktury prof. dra med. Zbig-3wa Garnuszewskiego i przy współudziale kadry wykładowców wielu krajów Dalekiego Wschodu.
Dziś w wielu polskich placówkach służby zdrowia pracuje już iraz więcej lekarzy mających uprawnienia do samodzielnego stoso-ania niekonwencjonalnych metod terapii. Z nimi to właśnie powin-konsultować się Ci spośród Państwa, którzy zechcą wobec siebie b swoich bliskich zastosować „receptariusz" masażu dr W. S. Ibra-mowej.
Trud pracy translatorskiej
wielką wdzięcznością dedykuję moim nauczycielom refleksoterapii —
prof. dr med. Zbigniewowi Garnuszewskiemu
oraz dr Zygmuntowi Bronzowi
Henryk Talik
Przedmowa
W książce zostały wyłożone kwestie udzielania przedłekarskiej pomocy metodą masażu punktowego, a także główne prawidła jego wykonania. Książka jest skonstruowana według zasady symptomo-wo-syndromowej*. Starowschodnia medycyna, skąd pochodzi ta metoda, rozpatrywała symptomy jako naturalne fenomeny i leczyła je nie organizując w nozologiczne formy. Ponadto w starowschodniej medycynie nie mówi się w ogóle o diagnostyce chorób w naszym współczesnym pojęciu. Tam już od dawna określa się stany chorobowe.
Każdy symptom lub syndrom omówiony w książce ilustrowany jest tablicą. Każdy punkt ma swoją nazwę i oznaczenie, lecz dla ułatwienia posługiwania się nimi pominęliśmy** oznaczenia i zastosowaliśmy dla każdego symptomu indywidualną numerację punktów.
W miarę zdobywania doświadczenia Czytelnik będzie łatwo znajdował odpowiednie punkty i prawidłowo je masował. We właściwym czasie wprawnie przeprowadzony masaż pomoże zachować zdrowie lub ulżyć w cierpieniu. Należy jednak pamiętać, że masaż punktowy nie wyklucza i nie zastępuje pomocy lekarza.
* Syndrom — to suma symptomów (objawów) charakterystycznych dla określonego patologicznego stanu organizmu.
** W polskim tłumaczeniu to oznaczenie zostało wprowadzone.
Wprowadzenie
Krótki rys historyczny.
Pochodzenie metody i jej miejsce
we współczesnej medycynie
Zdrowie — to największe bogactwo człowieka, największa wartość współczesnego społeczeństwa. Tylko zdrowy człowiek może w pełni wykazywać swe możliwości w pracy dla dobra ludzkości.
Szeroki system socjalno-ekonomicznych, higienicznych i lecz-niczo-uzdrawiających zabiegów ukierunkowany jest na zapobieganie chorobom i zachowanie zdrowia pokoleń. Do leczniczo-profilaktycz-nych oddziaływań na organizm chorego człowieka (dietetyczne, klimatyczne, hydroterapeutyczne, fizjoterapeutyczne, farmakologiczne i in.) obecnie medycyna wprowadza refleksoterapię.
Ta metoda leczenia powstała w odległej przeszłości (około 5000 lat temu) na Dalekim Wschodzie (terytorium obecnych Chin, Korei, Mongolii, Japonii). W procesie poznawania świata i zjawisk przyrody zdobywano wiedzę zarówno o czynnikach korzystnych, jak i szkodliwych dla zdrowia człowieka. Starożytni medycy badając funkcjonowanie organizmu ludzkiego zauważyli określony system zależności przyczynowo-skutkowych. Poznawszy istnienie zależności między zjawiskami przyrody i ich wzajemnych uwarunkowań, starożytni lekarze podejrzewali, że organizm człowieka żyje i działa pod wpływem tych samych sił, które rządzą przyrodą. Organizm ludzki pojmowali oni nie jako coś zamkniętego w sobie i oddzielonego od otaczającego świata, ale jako złożony system, którego każdy element funkcjonalnie jest związany z wszystkimi pozostałymi. Uważano, że podczas każdej choroby bierze w niej udział cały organizm i że przy zmianie funkcjonowania jednego narządu z pewnością zachodzą zmiany w pracy innych narządów i całego organizmu człowieka. Choroba pojmowana była jako proces powstający na skutek zabu-
¦
rżenia normalnego wzajemnego oddziaływania i wzajemnych powiązań tak w samym organizmie, jak i między organizmem człowieka a otaczającym go środowiskiem. W takim ujęciu choroba to rodzaj walki między obronnymi siłami organizmu a chorobotwórczą przyczyną, która może być zewnętrzna (klimat, infekcja itp.), wewnętrzna (pokarm, woda, emocje itp.) lub wynikła z uszkodzenia (oparzenie, skaleczenie itp.). Zadaniem lekarza było udzielenie pomocy organizmowi w tej walce.
Stopniowo opracowano i sformułowano główne założenia, metody i środki leczenia medycyny staro wschodniej. Niektóre z nich nie straciły swego znaczenia do dziś. Tak na przykład uważano, że leczenie nie powinno być pospieszne (oprócz szczególnych przypadków). Należy pozostawić naturze możliwość spełnienia swej roli. Leczenie ma być ściśle indywidualne dla każdego chorego i dla każdego dnia choroby.
W starowschodniej medycynie szeroko stosowano masaż. Wykorzystywano w tym celu różne jego formy: głaskanie, pocieranie, rozluźnianie, postukiwanie (potrącanie), poszczypywanie i ucisk palcem z obrotowymi ruchami w miejscu, gdzie znajdują się tzw. punkty życiowe.
Odkryto, opisano i usystematyzowano specyficzne punkty na ciele człowieka, wyjaśniono ich wzajemne funkcjonalne powiązania z narządami i układami ludzkiego organizmu. Działanie igłą (akupunktura), piołunowym cygarem (moxa), uciskiem palca (akupresu-ra) na niektóre spośród tych punktów (w zależności od charakteru choroby) ułatwiało restytucję zaburzonych funkcji i prowadziło do wyzdrowienia chorego.
U podstaw masażu punktowego leży ta sama zasada, co u podstaw nakłuwania igłami i przyżegania, z tą jednak różnicą, że podczas masażu na punkty życiowe działa się opuszkami palców bez uszkodzenia skóry. Opisano około 700 takich punktów, ale najczęściej wykorzystuje się około 150.
Mechanizm leczniczego działania na punkty życiowe (obecnie rozpowszechniła się nazwa „biologicznie aktywne punkty" = BAP) opiera się na złożonych refleksorycznych (odruchowych), fizjologicznych procesach.
W organizmie żywym nieprzerwanie zachodzi synteza i rozpad substancji. Procesy te, utrzymując stan określonej równowagi,
10
stwarzają warunki do normalnego funkcjonowania organizmu i powstawania jego energetycznych oraz strukturalnych zapasów. Bodźce z zewnętrznego i wewnętrznego środowiska mogą wzmocnić lub zahamować te procesy, co prowadzi do zmian utrzymujących równowagę między tymi procesami. Zaburzenie tej równowagi może nastąpić w wyniku działania na „punkty kluczowe" kanału reflek-sorycznego.
Trzeba sobie wyobrazić całą złożoność drogi do miejsca przeznaczenia, którą sygnał przechodzi przez wiele ważnych punktów układu nerwowego. Drażnienie określonej strefy skóry może i powinno wywołać odpowiedź ze strony właściwego narządu, tzn. że masaż określonych punktów wywołuje reakcję na odległość, i to w strefie nie mającej widocznego anatomicznego powiązania z drażnioną okolicą.
Podczas wnikliwego badania biologicznie aktywnych punktów, przeprowadzonego w ZSRR, stwierdzono, że działanie na taki punkt tworzy równowagę energetyczną, pobudza lub uspokaja (w zależności od sposobu działania) wegetatywny układ nerwowy, poprawia ukrwienie, reguluje odżywianie tkanek i wydzielanie gruczołów dokrewnych, zmniejsza ból, obniża napięcie nerwowe i mięśniowe. Wpływ pobudzania określonych punktów skóry na odpowiedni narząd lub cały system ludzkiego organizmu można wyjaśnić tym, że tkanka skórna i nerwowa płodu człowieka rozwija się z komórek tego samego rodzaju, ściśle związanych ze sobą i z komórkami, z których tworzą się narządy wewnętrzne.
Wielokierunkowe badania kliniczno-fizjologiczne wykazały, że opisane punkty wykazują specyficzne właściwości, którymi różnią się od otaczającej je skóry: mają one niższą oporność elektroskórną, wysoki potencjał elektryczny, wyższą temperaturę skóry i bolesną wrażliwość, zwiększoną zdolność wchłaniania tlenu i znacznie szybszy przebieg procesów metabolicznych. Przy uciskaniu tych punktów zwykle pojawia się specyficzne uczucie bólu, rozpierania, drętwienia, łomotania, które nie pojawia się przy wywieraniu ucisku na inne miejsca leżące poza tymi punktami. Występowanie tych odczuć ważne jest z tego powodu, że służy jako dowód prawidłowego odnalezienia punktu.
Ucisk palcem na ściśle określone punkty może w sposób decydujący, selektywny i ukierunkowany działać na funkcje różnych
11
rządów i układów, regulować funkcje wegetatywne, metaboliczne irocesy odtwórcze.
Metoda masażu punktów biologicznie aktywnych, choć poja-:a się w zamierzchłych czasach, z powodzeniem wytrzymała próbę isu do dziś, nadal potwierdzając swoją wartość i efektywność. ;toda ta różni się od innych wyraźną prostotą, zgodnością z ana-nią i fizjologią człowieka, małą strefą działania, możliwością sto-vania jako pomocy przedlekarskiej. Masaż punktowy może być sowany wespół z terapią farmakologiczną. Należy koniecznie pa-Hać, że ta starowschodnia metoda uzupełnia współczesną medycynę, z w żadnym wypadku jej nie zastępuje. Przy korzystaniu z niej eba zachować wszystkie zasadnicze wymogi współczesnej medy-ly. Stosowanie masażu punktowego wymaga uwzględnienia ewen-ilnych przeciwwskazań i nie wyklucza zwrócenia się do lekarza.
Główne zasady masażu
punktowego. Metody działania. Technika
masażu. Wskazania i przeciwwskazania
Prawidła posługiwania się punktami życiowymi oparte są na teorii
0 „ożywiającej energii" — Qi — i jej wędrówce po niewidocznych
1 nie wyjaśnionych do dziś kanałach — meridianach. Istnieje 12 kanałów parzystych i 2 nieparzyste.
Życiowa energia Qi wędruje z jednego meridianu do drugiego. Można to porównać do wskazówki zegara*, która regularnie przechodzi od jednej cyfry do drugiej. Gdy każdy kanał (meridian) otrzymuje regularnie niezbędny „pokarm", wówczas jest to obraz zdrowia. Podczas choroby zaburzony jest porządek „dopływu" energii życiowej. W jednej części ciała może nastąpić nadmiar energii, w innej — występuje niedobór. Jest to teoria dość krucha, jednakże zwraca uwagę na problem rytmów biologicznych, które są zbyt skomplikowane, by je tu szczegółowo opisywać.
Zgodnie ze starowschodnimi teoriami wszystko w przyrodzie dzieli się na części negatywne (Yin) i pozytywne (Yang). Yin — to negatywny, ujemny matczyny początek. Patronuje on wszystkiemu pasywnemu, wilgotnemu, chłodnemu, ciemnemu, ukrytemu, zmiennemu, pochmurnemu. Yin — to cień i woda. Yang — to początek dodatni, ojcowski, który wyraża się we wszystkim co jasne, aktywne, suche, błyszczące, ciepłe, twórcze, stałe. To siła słońca i ognia. Księżyc — Yin, Słońce — Yang, noc — Yin, dzień — Yang, organizm ludzki: Yin-Yang, tak więc i procesy w nim zachodzące mogą nosić charakter zarówno Yin, jak i Yang. Metody wykorzystane
Każdy narząd ma swoje okresy maksimum i minimum energii w ciągu
12 godzin.
13
arowschodniej medycynie były skierowane na doprowadzenie f i Yin do stanu zgodności i harmonii.
I jeszcze jedna zasada starowschodniej medycyny — wzajem-owiązanie i wzajemne oddziaływanie na siebie pięciu praelemen-
— symboli stanu fizycznego przyrody: drzewa, ognia, ziemi, lu i wody. Symbolizują one pięć narządów ludzkiego organiz-wątroba — drzewo, serce — ogień, śledziona — ziemia, płu-
- metal, nerki — woda.
Taki podział może wydawać się dziwaczny, lecz według pojęć (wschodnich przedstawia on wzajemne powiązania procesów odzących w organizmie ludzkim z przyrodą. Człowiek jako ;ka przyrody podlega w pełni ogólnym prawom rządzącym zyrodzie. Powstawanie chorób także podlega cyklom zachodzą-w przyrodzie.
Pojęcia Yin, Yang i pięciu elementów stanowią bazę dla dia-tyki i terapii w medycynie starowschodniej. Choroby pojawiają ytedy, gdy z jakiejkolwiek przyczyny słabnie lub zaburza się nień energii życiowej, który możemy porównać do wody w zgię-urce. Wzdłuż wyżej wspomnianych kanałów-meridianów rozło-ch jest 365 punktów życiowych. Znajdują się one dokładnie gdzie strumień może się przerwać.
Nie można zapominać o tym, że punkty życiowe nie mają ;o anatomicznego substratu i że leżą one niekoniecznie w po-i porażonego narządu. Pacjenci okazują wielkie zdumienie, gdy iadują się, że ból nerek można zmniejszyć lub znieść za pomocą gicznego uciskania maksymalnie zgiętego palca stopy, a serce •awi swą pracę, jeśli zrobi się to samo na ręce. Specjalny punkt eczenia żylaków odbytu znajduje się na głowie, a ból ramienia na zmniejszyć masując punkt, który znajduje się na stopie. Nie-y zachodzi konieczność masowania punktu z prawej strony przy ch po stronie lewej. Jeden i ten sam punkt może być wykorzy-any do leczenia wielu chorób i odwrotnie — do leczenia ja-oś jednego objawu chorobowego można korzystać z kilku ctów.
W celu znalezienia* punktów posługujemy się specjalnymi nkami noszącymi nazwę „cun". Wielkość 1 cuna jest zawsze
* Większość punktów można lokalizować, a potem masować sobie samemu, ją jednak takie (np. na plecach), których masaż musi wykonywać druga osoba.
15
iSfr.
i* "*
* r
*/. ¦ - "
ndywidualna, a określa ją odstęp między końcami fałdów krańcowo zgiętego palca środkowego ręki lewej u mężczyzn, a u kobiet prawej •ęki (ryc. 2). Wszystkie części ciała dzieli się umownie na określoną iczbę cunów i zazwyczaj punkt znajduje się na granicy odcinków, i często pokrywa się z wgłębieniem wyczuwalnym palcem. Należy srobić sobie taśmę (w rodzaju centymetra krawieckiego) z zaznaczeniem na niej dziesięciu czy dwunastu indywidualnych cunów. La pomocą takiej taśmy łatwo znajduje się właściwe punkty, które mamy zamiar poddać terapeutycznemu masażowi punktowemu ryc. 3).
Punkty trzeba lokalizować z najwyższą dokładnością, a nie w przybliżeniu, gdyż tylko w takim przypadku można liczyć na dobre, trwalsze efekty. Osoba, która masuje tylko wybrane spośród zalecanych punktów lub robi to niesystematycznie, uzyskuje minimalne rezultaty.
Techniki masażu punktowego nie można nauczyć się w kilka dni. Wymagana jest przy tym uwaga, wytrwałość i systematyczne, pilne ćwiczenie. Należy unikać działania na sąsiednie okolice ciała, gdyż mogą się tam znajdować inne punkty, których nie należy podraż-
niać.
Przed rozpoczęciem masażu należy rozetrzeć ręce, co ożywi w nich cyrkulację krwi i rozgrzeje je. Trzeba ostrożnie wyszukać punkt koniuszkiem palca. Musimy zwrócić uwagę na fakt, że przy naciskaniu na te punkty pojawia się uczucie bólu lub pulsowania czy
Ryc. 2 — Wyznaczanie wielkości indywidualnego cuna
L6
Ryc. 3 — Sposoby znajdywania niektórych punktów
n)
-*•¦ ":'**&$
c)
>>, ,i..j
a — sposób znajdywania punktu He Gu, b — sposób znajdywania punktu Lie Que, c — sposób znajdywania punktu Yong Quan,
2 — Masaż punktowy
17
Ryc. 3 (cd)
d)
¦
¦¦
f)
d — sposób znajdywania punktu Jian Jing, e — sposób znajdywania punktu l"cng Shi, f — sposób znajdywania punktu Xue Hai
•ozpierania, które może rozciągać się wokół tego punktu lub pro-nieniować na bardziej lub mniej oddalone odcinki ciała. Jest to Dardzo ważne przy znajdywaniu punktów życiowych. Takie odczucia noszą nazwę „odczuć przewidywanych" czy „odczuć potwierdzenia".
18
Ucisk na punkt nie powinien być ostry, brutalny, nie powinien pozostawiać siniaków. Siła ucisku ma być taka, by można ją było zastosować na gałki oczne nie wywołując nieprzyjemnych odczuć. W taki sam sposób należy znajdować punkt symetryczny.
Uciskać należy dokładnie prostopadle do powierzchni skóry i ściśle na wskazany punkt. Może to być dotyk bądź lekki lub głęboki ucisk. W żadnym wypadku nie wolno naruszać skóry, wywoływać ostrego bólu czy krwotoku. A oto najbardziej dostępne i najczęściej stosowane sposoby masażu punktowego:
— dotykanie lub lekkie nieprzerwane gładzenie;
— lekki ucisk, przy którego wykonywaniu wykorzystuje się ciężar palca lub ręki;
— głęboki ucisk, przy którym na skórze w miejscu punktu, pod palcem pojawia się bardziej lub mniej zauważalne wgłębienie.
Ruchy palca mogą być horyzontalno-obrotowe, zgodne z ruchem wskazówek zegara, lub wibrujące, ale zawsze powinny być ciągłe, nieprzerwane. Wibrację lub obroty wykonujemy w określonym tempie (zwalniającym lub coraz to szybszym), łącząc te czynności z niewielkim uciskiem. Im działanie silniejsze, tym krócej winno trwać.
Ucisk wykonujemy opuszką kciuka lub palca środkowego, ale można sobie pomagać także innymi palcami. Istnieją dwie główne metody masażu: uspokajająca i tonizująca, a każda z nich ma dwa warianty: silny i słaby. Różnią się one sposobem pobudzania punktów oraz intensywnością i czasem trwania zabiegu.
Metoda uspokajająca charakteryzuje się nieprzerwanym, ciągłym działaniem, ruchami wolnymi, obrotowymi, bez przesuwania skóry, lub uciskiem opuszką palca ze stopniowym narastaniem siły ucisku (bez tworzenia zauważalnej jamki) i zatrzymaniem palca we wgłębieniu. Zabieg powtarza się 3—4 razy z powracaniem za każdym razem do położenia wyjściowego, nie odrywając jednak palca od punktu. Czas trwania masażu każdego punktu 3—5 minut.
Metodę tonizująca (pobudzającą) cechuje krótkie, silne uciskanie i szybkie, ostre oderwanie palca od punktu. Do sposobów metody tonizującej należy także przerywana wibracja. Czas działania 0,5—1 minuty.
19
Ryc. 4 i 4a — Miejsca orientacji przydatne podczas ustalania położenia
punktów:
14___§f
15 -^ 16—
17_
19-
-18
____20
21-22.
25 _
1-23
24 -27 28^
1 -— linia pośrodkowa przednia,
2 — łuk jarzmowy, 3 — małżowina uszna, 4 — skrawek, 5 — obojczyk, 6 — mięsień mostkowo-obojczyko-wo-sutkowy, 7 — dół nadobojczy-kowy, 8 — dół podobojczykowy, 9 — wcięcie szyjne mostka, 10 — rękojeść mostka, 11 — wyrostek mie-czykowaty mostka, 12 — przednia powierzchnia ramienia, 13 — zgięcie łokciowe, 14 — przednia (dłoniowa) powierzchnia przedramienia, 15 — wyrostek rylcowaty kości promieniowej, 16 — I (proksymalny) paliczek palca wskazującego, 17 —¦ górna krawędź kości łonowej, 18 — tylna (grzbietowa) powierzchnia ręki,
19 —_ przednia powierzchnia uda,
20 — rzepka, 21 — przednia powierzchnia goleni (podudzia), 22 — przednia krawędź kości piszczelowej, 23 — przyśrodkowa (medialna) krawędź kości piszczelowej, 24 —¦ przyśrodkowa (medialna) kostka, 25 — część grzbietowa stopy, 26 — podstawa 1 kości śródstopia, 27 — główka I kości śródstopia, 28 — sklepienie stopy, 29 — linia sutkowa, 30 —- trzon mostka, 31 — nad-
20
45
¦ ¦.
31
33 —
34—*
grzebieniowy dół łopatki, 32 __ łopatka, 33 — tylna powierzchnia ramienia, 34 — tylna powierzchnia przedramienia, 35 — nadgarstek, 36 — tylna powierzchnia uda, 37 — dół podkolanowy, 38 — tylna powierzchnia goleni (podudzia), 39 __
kostka boczna, 40 — ścięgno Achillesa (piętowe), 41 — paluch stopy, 42 — V palec (mały) stopy,
43 — mięsień dwugłowy uda, 44__
kręgosłup, 45 — linia pośrodkowa tylna
36-
37-
38—
4—35
-43
¦i—42
21
Starowschodnie kanony medyczne zalecają, by w czasie pełni :siężyca wykonywać tylko masaż uspokajający, a w czasie nowiu tosować tonizującą metodę drażnienia punktów. Po zachodzie słoń-;a wykonywać tylko masaż uspokajający.
Przed rozpoczęciem zabiegu pacjent winien zająć wygodną >ozycję, rozluźnić się, odwrócić uwagę od wszystkiego, co zbędne, liepokojące, nieprzyjemne i skoncentrować się na masażu.
Uwaga: przy żylakowatym rozszerzeniu żył należy zachować iużą ostrożność w czasie masażu.
Pozytywny wpływ zabiegu nie zawsze objawia się jednakowo. W jednych przypadkach jest on zauważalny już w czasie trwania zabiegu, w innych — występuje po kilku zabiegach lub przy końcu serii złożonej z 10—12 codziennych zabiegów.
Masaż punktów należy wykonywać w określonym porządku i nie spieszyć się z przechodzeniem do następnych punktów. Niekiedy wystarczy zadziałać na 2—3 punkty, aby stwierdzić zauważalną poprawę.
Masaż punktowy zalecany bywa zarówno dorosłym, jak i dzieciom powyżej roku. Koniecznie jednak należy pamiętać również o istnieniu przeciwwskazań do masażu punktowego:
• złośliwe i łagodne nowotwory o dowolnej lokalizacji,
• ostre choroby z gorączką,
• aktywna postać gruźlicy,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• mocne zmęczenie,
• głęboka niewydolność narządów wewnętrznych z ciężkim rozstrojem ich funkcji,
• choroby krwi,
• stan silnego zdenerwowania,
• ciąża,
• wiek starczy.
Nie należy więc stosować masażu punktowego w ciężkich chorobach serca, nerek i płuc, a także przy wysokiej temperaturze ciała. Nie stosuje się masażu punktowego na czczo, w czasie menstruacji, w stanach nawet lekkiego upojenia alkoholowego, w okresie nagłych i dużych zmian ciśnienia atmosferycznego.
22
P$&
W czasie terapii masażem punktowym nie należy pić kawy mocnej herbaty, alkoholu, używać ostrych przypraw (chrzan, gorczyca, pieprz, ocet) i jeść potraw zbyt słonych. W czasie serii masażu punktowego nie zaleca się kąpieli w wannie. Myć należy się częściami, tj. oddzielnie umyć nogi, głowę itd. z przerwą kilku godzin lub wziąć krótkotrwały ciepły natrysk.
Masaż punktowy
w określonych
jednostkach chorobowych
oraz w wybranych zespołach
objawów patologicznych
Miażdżyca tętnic
/lało ruchliwy tryb życia przy zbyt obfitym odżywianiu prowadzi do aburzeń przemiany materii i niewystarczającej pracy układu krwio-ośnego, co sprzyja powstawaniu miażdżycy tętnic. Istotną rolę / powstawaniu tej choroby odgrywają takie szkodliwe czynniki, jak: ladużywanie alkoholu i tytoniu, silne emocje, nadmierne spożywanie nięsa i tłuszczów.
Symptomami procesu miażdżycowego są: osłabienie pamięci, zwłaszcza niezdolność uczenia się nowego, osłabienie chęci do >racy, brak inicjatywy, płaczliwość, bóle głowy, zawroty głowy, zum w uszach, bezsenność.
Duże znaczenie w złagodzeniu objawów tej choroby ma wła-ciwy harmonogram dnia, sposób organizacji pracy i odpoczynku, acjonalne odżywianie, regularne opróżnianie jelit, ograniczenie soli słonych pokarmów. Zaleca się długie i częste przebywanie na wieżym powietrzu. Jako uzupełnienie wyznaczonego przez lekarza eczenia może być stosowany masaż punktowy.
Działanie na punkty pierwszej grupy wykonuje się me-odą uspokajającą, a więc za pomocą ucisku z wolnymi ruchami )brotowymi w czasie 3—5 minut na każdy punkt (ryc. 5).
24
Grupa pierwsza
Punkt 1 (LI-11, Qu Chi)* — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni stawu łokciowego, w końcu fałdu ukazującego się przy zginaniu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować kolejno punkt leżący po prawej i po lewej stronie ciała, siedząc. Ręka masowana półzgięta powinna leżeć na stole, dłonią w dół.
Punkt 2 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej części dłoni, między I a II kością śródręcza, bliżej II (ryc. 3a). Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 3 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować należy jednocześnie z lewej i prawej strony ciała, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 4 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się 3 cuny powyżej szczytu kostki przyśrodkowej na nodze. Masować analogicznie jak punkt 3.
Punkt 5 (UB-43, Gao Huang) — symetryczny; znajduje się 3 cuny w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości odstępu między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu piersiowego**. Pacjent powinien leżeć na brzuchu. Masować należy jednocześnie punkty po prawej i lewej stronie ciała.
Punkt 6 (GB-21, Jian Jing) — symetryczny; znajduje się we wgłębieniu na szczycie barku, w środku jamy łopatki. Jeżeli masujący położy na prawym ramieniu pacjenta swą prawą dłoń, to palec wskazujący tej dłoni wskaże szukany punkt (ryc. 3d). Zalecenia jak do punktu 5.
Punkt 7 (GB-39, Xuan Zhong) — symetryczny; znajduje się na nodze, 3 cuny powyżej kostki bocznej. Pacjent powinien znaj-
* Ze względów praktycznych w nawiasach — zamiast użytej przez Autorkę fonetycznej transkrypcji na język rosyjski chińskiej nazwy punktu — w tłumaczeniu na język polski znajdują się: ogólnie przyjęte angielskie oznakowanie literowo-cyfrowe oraz oficjalna chińska (z PIN YIN) transkrypcja nazw punktów na litery alfabetu łacińskiego.
** Kręgi najlepiej liczyć od VII kręgu szyjnego, którego wyrostek kolczysty uwypukla się najwyraźniej spośród innych swą wielkością przy skłonie głowy w przód. Kręgów szyjnych jest 7, piersiowych 12, lędźwiowych 5 (por. ryc. 4).
25
Ryc. 5 — Punkty masażu w miażdżycy tętnic Grupa pierwsza
%1
U —
m\
U 15
9-
1
27
dować się w pozycji siedzącej; masować należy jednocześnie punkt prawy i lewy.
Punkt 8 (Sp-15, Da Heng) — symetryczny; znajduje się 4 cuny w bok od przedniej linii posrodkowej, na wysokości pępka. Masować jednocześnie punkt lewy i prawy, leżąc na plecach z zupełnie rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 9 (Sp-12, Chong Men) — symetryczny; znajduje się 4 cuny w bok od przedniej linii posrodkowej, na wysokości górnej krawędzi kości łonowej. Masować analogicznie jak punkt 8.
Punkt 10 (H-7, Shen Men) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, między ścięgnami, w fałdzie środkowym. Masować można samemu, siedząc — kolejno punkt prawy i lewy. Ręka powinna leżeć na stole, dłonią w górę.
Punkt 11 (H-5, Tong Li) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 1 cun powyżej punktu 10, między ścięgnami. Zalecenia analogiczne jak do punktu 10.
Punkt 12 (H-2, Qing Ling) — symetryczny; znajduje się na ramieniu, 3 cuny powyżej zgięcia łokciowego, w środku mięśnia dwugłowego ramienia. Zalecenia analogiczne jak do punktu 10.
Punkt 13 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii posrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu piersiowego. Zalecenia analogiczne jak do punktu 5.
Punkt 14 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się na krawędzi wewnętrznej podłużnego sklepienia stopy. Masować można samemu, siedząc — jednocześnie prawy i lewy punkt.
Punkt 15 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, poniżej dolnej krawędzi kostki przyśrodkowej, na granicy powierzchni tylnej i podeszwowej. Zalecenia jak do punktu 14.
Punkt 16 (Du-4, Ming Men) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii posrodkowej, między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba. Pacjent winien leżeć plecami do góry, z poduszką podłożoną pod brzuch. Na punkt 16 należy działać metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi, przez 0,5—1 minuty.
28
Przy objawach słabej pamięci zaleca się stosowanie masażu drugiej grupy punktów (ryc. 6). Na te punkty (oprócz punktu 2) należy działać metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi i wibracją przez okres 0,5—1 minuty.
Grupa druga
Punkt 1 (H-9, Shao Chong) — symetryczny; znajduje się po wewnętrznej stronie palca małego, 3 mm w bok od rogu paznokcia. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc. Ręka masowana powinna leżeć na stole.
Punkt 2 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej poprzecznego zgięcia stawu nadgarstka, we wgłębieniu wyrostka rylcowatego kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką położoną na stole. Na ten punkt należy działać metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku z ruchami obrotowymi zgodnie z ruchem wskazówki zegara, przez 3—5 minut.
Punkt 3 (Du-10, Ling Tai) — niesymetryczny; znajduje się na linii posrodkowej tylnej, między wyrostkami kolczystymi VI i VII kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba; pacjent podczas masażu powinien leżeć na brzuchu.
Punkt 4 (Du-19, Hou Ding) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii posrodkowej, 5,5 cuna powyżej granicy owłosionej części głowy. Masować można samemu, w pozycji siedzącej.
Punkt 5 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się na środku sklepienia stopy. Masować można samemu — w pozycji siedzącej, kolejno prawy i lewy punkt.
Punkt 6 (Ll-łl, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na końcu fałdu powstającego przy zginaniu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować można samemu, siedząc, kolejno prawy i lewy punkt. Półzgięta ręka leży na stole dłonią w dół.
Punkt 7 (Du-14, Da Zhui) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii posrodkowej, między wyrostkami kolczystymi VII szyjnego i I piersiowego kręgu. Masować można samemu, siedząc z głową pochyloną w przód.
Punkt 8 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii posrodkowej, 5 cunów powyżej przedniej granicy owłosio-
29
Ryc. 6 — Punkty masażu w miażdżycy tętnic Grupa druga
1 Tf
i
30
nej części głowy. Masować można samemu, w pozycji siedzącej, z głową pochyloną w przód.
Punkt 9 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na poziomie przestrzeni między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent powinien leżeć twarzą w dół, z poduszką podłożoną pod brzuch.
Masaż drugiej grupy punktów można stosować co drugi dzień, na zmianę z masażem pierwszej grupy punktów. Całość serii to 14 codziennych zabiegów, potem przerwa 7—10 dni i powtórna seria. Masaż wyżej wskazanych punktów można wykonywać nie tylko w celach leczenia, ale i profilaktycznie, w celu zapobiegania powstawaniu zmian patologicznych.
Miażdżyca tętnic często manifestuje się zawrotami głowy. Po konsultacji z lekarzem można przeprowadzać masaż trzeciej grupy punktów (ryc. 7).
Na wszystkie punkty tej grupy, oprócz punktu 2, działa się metodą uspokajającą, stosując ucisk ruchami obrotowymi zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, przez 3—5 minut. Na punkt 2 działamy metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z wibracją, w czasie 0,5—1 minuty.
Grupa trzecia
Punkt 1 (H-2, Qing Ling) — symetryczny; znajduje się 3 cu-ny powyżej zgięcia łokciowego, w środku wewnętrznego brzegu mięśnia dwugłowego ramienia. Masować kolejno prawy i lewy punkt — siedząc z ręką masowaną położoną na stole dłonią w górę.
Punkt 2 (K-15, Zhong Zhu) — symetryczny; znajduje się 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej i 1 cun poniżej pępka. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc lub leżąc.
Punkt 3 (SJ-10, Tian Jing) — symetryczny; znajduje się na tylnej powierzchni ramienia, 1 cun powyżej wyrostka łokciowego wyciągniętej ręki. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 4 (LI-2, Er Jian) — symetryczny; znajduje się na wewnętrznej powierzchni nadgarstka, przy nasadzie I paliczka palca
31
h$&
.-¦^¦•>-
w?
Ryc. 7 — Punkty masażu w miażdżycy tętnic Grupa trzecia
4 5
.-•'
\
3
32
wskazującego. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z dłonią ułożoną na stole.
Punkt 5 (LI-3, San Jian) — symetryczny; znajduje się po stronie grzbietowo-promieniowej na wysokości główki II kości śród-ręcza. Zalecenia analogiczne jak do punktu 4.
Punkt 6 (Ren-3, Zhong Ji) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny poniżej pępka. Masować można samemu, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Masaż trzeciej grupy punktów można przeplatać z punktami grupy pierwszej, a gdy zachodzi tego konieczność, z drugą grupą punktów. Serię masażu przedłuża się wtedy do 24 dni, a przerwa między seriami winna trwać 7—10 dni.
Dychawica oskrzelowa
Schorzenie to charakteryzuje się męczącymi napadami duszności. Krotko przed atakiem duszności i w czasie jego trwania człowiek czuje ból i ucisk w okolicy punktów 1—5. W dawnych czasach tylko te punkty łączono z astmą. W początkowej fazie ataku, a także i później masaż tych punktów może ułatwić oddychanie. Zabiegi te należy stosować często. Regularne stosowanie masażu punktowego może zapobiec wystąpieniu ponownych ataków.
Na punkty tej grupy należy działać metodą uspokajającą za pomocą lekkiego ucisku z gładzeniem każdego punktu w czasie 3—5 minut (ryc. 8).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (Du-14, Da Zhui) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi VII kręgu szyjnego i I kręgu piersiowego. Masować można samemu, siedząc z lekko pochyloną w przód głową.
Punkt 2 (UB-12, Feng Men) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu piersiowego Pacjent
3 — Masaż punktowy
powinien siedzieć lekko pochylony w przód lub leżeć na brzuchu; masować należy jednocześnie punkt prawy i lewy.
Punkt 3 (UB-13, Fei Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi III i IV kręgu piersiowego, pod punktem 2. Zalecenia analogiczne jak do punktu 2.
Punkt 4 (Ren-22, Tian Tu) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, we wcięciu szyjnym mostka. Masować w pozycji siedzącej.
Punkt 5 (Lu-1, Zhong Fu) — symetryczny; znajduje się w pierwszym międzyżebrzu pod bocznym barkowym końcem obojczyka. Masować jednocześnie lewy i prawy punkt, siedząc.
Punkt 6 (GB-21, Jian Jing) — symetryczny; znajduje się na szczycie barku, w centrum dołu nadgrzebieniowego. Gdy osoba druga położy na prawym ramieniu pacjenta swą prawą dłoń, to jej palec wskazujący wskaże właśnie ten punkt (ryc. 3d). Masować powinna druga osoba, jednocześnie oba punkty. Pacjent powinien siedzieć lekko pochylony w przód lub leżeć na brzuchu.
Punkt 7 (Lu-3, Tian Fu) — symetryczny; znajduje się w połowie ramienia, 3 cuny poniżej przedniego końca fałdu pachowego. Masować w pozycji siedzącej, kolejno prawy i lewy punkt. Punkt 8 (Lu-5, Chi Ze) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni stawu łokciowego, po stronie kciuka, w fałdzie skórnym. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką położoną na stole dłonią w górę.
Punkt 9 (Ren-21, Xuan Ji) — niesymetryczny; leży w centrum rękojeści mostka, pod punktem 4. Masować w pozycji siedzącej lub leżąc na plecach.
Punkt 10 (UB-11, Da Zhu) — symetryczny; znajduje się 1 5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi I i II kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent powinien siedzieć z głową pochyloną lekko w przód.
Punkt 11 (K-27, Shu Fu) — symetryczny; znajduje się 2 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, pod obojczykiem. Masować można samemu — jednocześnie punkt prawy i lewy.
34
Ryc. 8 — Punkty masażu w dychawicy oskrzelowej Grupa pierwsza
11
•—5 —11
6-------,
—1
- 10 2
-3
12
-, -k
35
Jeżeli ataki astmy występują u dziecka, należy dodać jeszcze jeden punkt (12), który trzeba masować metodą tonizującą za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi w czasie 0,5—1 minuty.
Punkt 12 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt. Dziecko siedzi pochylone w przód z łokciami opartymi na stole.
Gdy ataki dychawicy oskrzelowej występują u osób w wieku powyżej 40 lat, to do punktów grupy pierwszej należy dodać punkty grupy drugiej. Stosować je trzeba wówczas na przemian co
drugi dzień.
Na punkty grupy drugiej działa się metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi w czasie 0,5—1 minuty (ryc. 9).
Grupa druga
Punkt 1 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny powyżej szczytu kostki przyśrodkowej. Masować należy punkty na prawej i lewej nodze jednocześnie, siedząc.
Punkt 2 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować równocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 3 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni ręki, między I a II kością śródręcza (bliżej II kości śródręcza) (ryc. 3a). Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką położoną na stole.
Punkt 4 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu lędźwiowego. Masujący powinien masować jednocześnie oba punkty, gdy pacjent siedzi pochylony w przód lub gdy leży twarzą w dół, z poduszką podłożoną pod brzuch.
36
Ryc. 9 — Punkty masażu w dychawicy oskrzelowej Grupa druga
-
-2
37
mm
m
W okresie między atakami zaleca się masaż trzeciej grupy punktów (ryc. 10). Należy go stosować z początku co drugi dzień, potem 2 razy w tygodniu, a w końcu 1 raz na tydzień. Masaż wykonuje się metodą uspokajającą za pomocą lekkiego ucisku z ruchami obrotowymi, zgodnie z kierunkiem biegu wskazówek zegara, przez okres 3—5 minut.
Grupa trzecia
Punkt 1 (Lu-5, Chi Ze) — symetryczny; patrz punkt 8 grupy pierwszej.
Punkt 2 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu wyrostka rylcowatego kości promieniowej (ryc. 3b). Masować punkt kolejno na prawej i lewej ręce w pozycji siedzącej; ręka masowana leży na stole.
Punkt 3 (Lu-9, Tai Yuan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, 1,5 cm powyżej fałdu, po stronie kciuka. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 4 (UB-10, Tian Zhu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na granicy tylnej owłosionej części głowy. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z głową lekko pochyloną w przód.
Punkt 5 (UB-13, Fei Shu) — symetryczny; patrz punkt 3 grupy pierwszej.
Punkt 6 (UB-60, Kun Lun) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu między ścięgnem piętowym (Achillesa) i wierzchołkiem kostki bocznej, na poziomie wierzchołka kostki. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 7 (Liv-3, Tai Chong) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni stopy, w najwęższym miejscu przestrzeni między I a II kością śródstopia. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc.
Punkt 8 (Liv-8, Qu Quan) — symetryczny; znajduje się w przysrodkowej części fałdu podkolanowego, na wysokości środka rzepki. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 9 (K-27, Shu Fu) — symetryczny; patrz punkt 11 grupy pierwszej.
38
Ryc. 10 — Punkty masażu w dychawicy oskrzelowej Grupa trzecia
39
W sezonowej profilaktyce do trzeciej grupy należy dodać jeszcze kilka punktów, stosując masaż co drugi dzień.
Punkt 10 (UB-20, Pi Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi XI i XII kręgu piersiowego. Masować musi druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent powinien siedzieć lekko pochylony w przód lub leżeć twarzą w dół, z poduszką podłożoną pod brzuch.
Punkt 11 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; patrz punkt 12
grupy pierwszej.
Punkt 12 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; patrz punkt 2
grupy drugiej.
Chorzy z astmą oskrzelową winni pozostawać pod stalą opieką leczącego ich lekarza.
Alergia
Objawy alergii (miejscowy i rozsiany świąd, wysypka, obrzęk) mogą być krótkotrwałe lub mieć charakter stały i trwać miesiącami. Przy alergii mogą występować objawy zwiększonej męczliwości, zaczerwienienia oczu, katar, biegunka, skurcz oskrzeli, wysypka, świąd. Najczęściej spotykane jest uczulenie na produkty spożywcze, kwiaty, pył domowy, sierść zwierząt. Nierzadko zdarza się zwiększona wrażliwość na jakiś określony lek bądź czynnik związany z wykonywaną
pracą itp.
W leczeniu alergii należy dążyć do zmiany ogólnej reaktywności organizmu.
Punkty od 2 do 6 oraz punkt 9 (w pierwszej grupie — ryc. 11) masować należy metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku przez 3—5 minut na każdy punkt. Istotne jest, by podczas masażu zachować podaną kolejność punktów.
Grupa pierwsza
Punkt 1 (Du-14, Da Zhui) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi VII kręgu szyjnego i I kręgu piersiowego. Masujemy ten punkt palcem środko-
40
im
Ryc. 11 — Punkty masażu w alergii Grupa pierwsza
2—___% % 2
"li
¦.;¦",
i ;•"
r
I
9
wym, metodą uspokajającą, za pomocą uciskania. Można dodać wibrację. Zabieg wykonuje się w pozycji siedzącej, z głową pochyloną lekko w przód. Masaż tego punktu należy przedłużać o 5 do 10 minut, gdyż zmniejsza objawy alergii.
Punkt 2 (UB-13, Fei Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na poziomie przestrzeni między wyrostkami kolczystymi III i IV kręgu piersiowego. Masować musi druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt. Pacjent powinien siedzieć lekko pochylony w przód lub leżeć na brzuchu.
41
WmmSSk
Punkt 3 (UB-17, Ge Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na poziomie przestrzeni pomiędzy wyrostkami kolczystymi VII i VIII kręgu piersiowego. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 4 (UB-22, San Jiao Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na poziomie odstępu między wyrostkami kolczystymi I i II kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży z poduszką podłożoną pod brzuch.
Punkt 5 (UB-25, Da Chang Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na poziomie przestrzeni między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu lędźwiowego. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 6 (Ren-17, Shan Zhong) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, na poziomie czwartego międzyże-brza. Masować siedząc lub leżąc na plecach.
Punkt 7 (Ren-12, Zhong Wan) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny powyżej pępka. Masaż tego punktu prowadzimy metodą uspokajającą, stosując lekki ucisk i ruch obrotowy zgodnie z ruchem wskazówek zegara, w zwolnionym tempie. Masować siedząc lub leżąc na plecach.
Punkt 8 (Ren-5, Shi Men) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 2 cuny poniżej pępka. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 9 (SJ-5, Wai Guan) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej górnego fałdu nadgarstka w odstępie międzykostnym. Masować kolejno prawy i lewy punkt, położywszy masowaną rękę na stole dłonią w dół.
Pojawiająca się pod wpływem alergenów reakcja wysypkowa skóry przebiega zazwyczaj na tle złożonych funkcjonalnych zaburzeń różnych narządów i układów organizmu. Ponowne działanie alergenów zmienia reaktywność organizmu i prowadzi często do zaostrzenia choroby.
Wypryskowe wykwity mogą wystąpić na dowolnej części skóry. Przy wyraźnie alergicznym procesie wyprysk może przybierać charakter rozprzestrzeniający się. U dzieci w wieku 2—3 miesięcy nierzadko rozwija się skaza wysiękowa, do której następnie może dołączyć się astma oskrzelowa. Wraz ze zmniejszaniem się procesu
42
wysiękowego nikną ataki astmy oskrzelowej i odwrotnie — przy zwiększaniu się wysięku nasilają się ataki.
We wszystkich przypadkach wysypek należy poradzić się lekarza, wykluczyć z pożywienia wszystko, co może okazać się alergenem (mogą nim być także witaminy), nie przyjmować preparatów hormonalnych, prowadzić racjonalny tryb życia, unikać stresów. Masaż punktowy w niektórych przypadkach może przynieść zauważalną poprawę.
Drugą grupę punktów (ryc. 12) masuje się na przemian (nie jednocześnie i nie po kolei prawy i lewy punkt). Na przykład podczas jednego zabiegu masujemy punkty: 1 — prawy, 2 — lewy, 3 — prawy, 4 — lewy itd., oprócz niesymetrycznych punktów, które masujemy podczas każdego zabiegu. W czasie następnego zabiegu masujemy: 1 — lewy, 2 — prawy, 3 — lewy, 4 — prawy itd.
Działanie na punkty 1, 2, 4—6, 9—13 prowadzimy metodą tonizującą za pomocą głębokiego ucisku z obrotem przez 0,5—1 minuty. Działanie na punkty 3, 7, 8, 14 prowadzimy metodą uspokajającą, stosując lekkie pocieranie z obrotami zgodnymi z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, w tempie wolnym, przez 3—5 minut dla każdego punktu.
Grupa druga
Punkt 1 (Liv-5, Li Gou) — symetryczny; znajduje się na przedniej powierzchni goleni, 5 cunów powyżej kostki przyśrodko-wej, na przyśrodkowym brzegu kości piszczelowej. Masować siedząc.
Punkt 2 (UB-40, Wei Zhong) — symetryczny; znajduje się w środku dołu podkolanowego. Masować powinna druga osoba; pacjent w czasie zabiegu leży na brzuchu.
Punkt 3 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny poniżej rzepki kolanowej i 1 cun w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 4 (UB-13, Fei Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na poziomie przestrzeni między wyrostkami kolczystymi III i IV kręgu piersiowego. Masować analogicznie jak punkt 2.
43
m
raj
mas drug
M
Pur O
:;;
,¦.-¦.•¦¦:¦ .•¦.;¦ .-.
Punkt 5 (Liv-3, Tai Chong) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, w najwęższym miejscu między I a II kością śródstopia. Masować siedząc.
Punkt 6 (Liv-8, Qu Quan) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowym brzegu zgięcia podkolanowego, na wysokości środka rzepki. Masować siedząc.
Punkt 7 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się na krawędzi przyśrodkowej w środku sklepienia stopy. Masować siedząc.
Punkt 8 (Ren-3, Zhong Ji) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny poniżej pępka. Masować leżąc
na plecach.
Punkt 9 (Lu-2, Yun Men) — symetryczny; znajduje się 6 cu-nów w bok od przedniej linii pośrodkowej, w zagłębieniu pod akro-mialnym (barkowym) końcem obojczyka. Masaż wykonywać kciukiem, siedząc.
Punkt 10 (P-6, Nei Guan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować siedząc, położywszy masowaną rękę na stole dłonią w górę.
Punkt 11 (SJ-5, Wai Guan) — symetryczny; znajduje się na tylnej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej górnego fałdu nadgarstka, w otworze międzykostnym. Masować siedząc z ręką położoną na stole dłonią w dół.
Punkt 12 (UB-65, Su Gu) — symetryczny; znajduje się na bocznej krawędzi stopy, za główką V kości śródstopia. Masować
siedząc.
Punkt 13 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na brzegu fałdu powstającego przy zgięciu ręki w łokciu po stronie kciuka. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z wpół zgiętą ręką leżącą na stole dłonią w dół.
Punkt 14 (St-11, Qi She) — symetryczny; znajduje się na szyi, nad mostkowym końcem obojczyka, między główkami mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych. Masować siedząc.
Przy obrzękach alergicznych masuje się trzecią grupę punktów (ryc. 13). Zabiegi wykonuje się metodą tonizującą, za po-
46
Ryc. 13 — Punkty masażu w obrzękach alergicznych Grupa trzecia
mocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi lub wibracją, przez 0,5—1 minuty. Powinny być robione 2 razy dziennie, co dzień aż do zniknięcia obrzęków.
Grupa trzecia
Punkt 1 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej części dłoni, między I a II kością śródręcza, bliżej II kości śródręcza (ryc. 3a). Masować należy kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką położoną na stole.
47
Punkt 2 (H-5, Tong Li) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 1 cun powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować należy kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z masowaną ręką spoczywającą na stole dłonią
w górę.
Punkt 3 (H-9, Shao Chong) — symetryczny; znajduje się na małym palcu ręki po stronie przyśrodkowej, 3 mm w bok od kąta (macierzy) paznokcia. Zalecenia jak do punktu 1 grupy trzeciej.
Punkt 4 (K-7, Fu Liu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować równocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 5 (UB-60, Kun Lun) — symetryczny; znajduje się we wgłębieniu między ścięgnem piętowym (Achillesa) a kostką boczną, na wysokości jej środka. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt,
siedząc.
Alergia nierzadko objawia się świądem. Masaż w tym przypadku daje bardzo dobry efekt. Na punkty czwartej grupy działa się metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi i wibracją przez 0,5—1 minuty w każdym punkcie (ryc. 14).
Grupa czwarta
Punkt 1 (Du-14, Da Zhui) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi VII kręgu szyjnego i I kręgu piersiowego. Masować w pozycji siedzącej, skłoniwszy głowę w przód.
Punkt 2 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, 5 cunów powyżej przedniej granicy owłosionej części głowy. Masować w pozycji siedzącej.
Punkt 3 (GB-31, Feng Shi) — symetryczny; znajduje się na udzie, 6 cunów powyżej rzepki. Jeśli opuścimy swobodnie ręce w dół, to palec środkowy wskaże ten punkt (ryc. 3e). Masować równocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 4 (GB-39, Xuan Zhong) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny powyżej kostki bocznej. Masować analogicznie jak punkt 3.
48
Punkt 5 (Du-9, Zhi Yang) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi VII i VIII kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba; pacjent leży na brzuchu, z podłożoną pod nim poduszką.
Punkt 6 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 1,5 cuna poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 7 (K-10, Yin Gu) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowym brzegu fałdu podkolanowego, między ścięgnami. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z nogami zgiętymi pod kątem prostym.
Punkt 8 (UB-40, Wei Zhong) — symetryczny; znajduje się w centrum zgięcia podkolanowego. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 9 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na bocznej powierzchni stawu łokciowego, w końcu fałdu powstającego przy zginaniu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować w pozycji siedzącej, kolejno prawy i lewy punkt, masowana ręka powinna być zgięta wpół i położona na stole.
Jeżeli świąd lokalizuje się na przyśrodkowej stronie kończyn i przedniej powierzchni ciała, trzeba wówczas dodać jeszcze kilka punktów.
Punkt 10 (Liv-8, Qu Quan) — symetryczny; znajduje się w przyśrodkowej części fałdu podkolanowego, poniżej punktu 7. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z półzgiętymi nogami.
Punkt 11 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się nad szczytem sklepienia stopy, po stronie przyśrodkowej. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 12 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy tylnej i podeszwowej powierzchni. Masować analogicznie jak punkt 11.
Punkt 13 (Sp-7, Lou Gu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 1,5 cm w tył od przyśrodkowego brzegu kości piszczelowej i 6 cunów powyżej kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
— Masaż punktowy
49
Ryc. 14 — Punkty masażu w świądzie alergicznym Grupa czwarta
,-----------1
~ 15
ni
50
51
Jeśli świąd lokalizuje się na bocznej stronie kończyn i tylnej powierzchni tułowia, do punktów 1—9 w grupie czwartej należy dodać jeszcze kilka punktów.
Punkt 14 (UB-67, Zhi Yin) — symetryczny; znajduje się na V palcu stopy, 3 mm w bok od bocznego kąta paznokcia. Masować analogicznie jak punkt 13.
Punkt 15 (GB-37, Guang Ming) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 5 cunów powyżej kostki bocznej. Punktu tego szuka się na zgiętej w stawie kolanowym nodze. Masować na siedząco, z nogami zgiętymi wpół.
Punkt 16 (SI-3, Hou Xi) — symetryczny; znajduje się na krawędzi bocznej powierzchni ręki, nad główką V kości śródręcza. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc; ręka masowana ściśnięta jest lekko w pięść.
Punkt 17 (UB-62, Shen Mai) — symetryczny, znajduje się na stopie, we wgłębieniu pod kostką boczną, na granicy podeszwowej i tylnej powierzchni stopy. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Gdy świąd lokalizuje się na twarzy, do punktów 1—9 w grupie czwartej, zaleca się dodanie jeszcze dwu punktów.
Punkt 18 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej stronie ręki, między I a II kością śródręcza, bliżej kości II (ryc. 3a). Masować, siedząc, kolejno prawy i lewy punkt, położywszy rękę na stole dłonią w dół.
Punkt 19 (LI-20, Ying Xiang) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 0,5 cuna w bok od środkowego punktu bocznego brzegu skrzydełka nosa. Masować jednocześnie z prawej i lewej strony nosa, siedząc.
Jeśli świąd lokalizuje się w okolicy oczu, to do punktów 1—9 w grupie czwartej należy dodać punkt 15 (Guang Ming).
Gdy świąd lokalizuje się na owłosionej części głowy, to do punktów 1—9 w grupie czwartej zaleca się dodanie jeszcze jednego punktu.
Punkt 20 (Du-22, Xin Hui) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 2 cuny powyżej granicy owłosionej części głowy. Masować siedząc z głową pochyloną w przód.
52
Wzmożona drażliwość
Często w życiu codziennym — w domu, w pracy — irytujemy się, złościmy, wpadamy w gniew z błahego powodu, a czasem i bez powodu. Przyczyną tego stanu rzeczy mogą być czynniki osłabiające system nerwowy. Ataki irytacji, powtarzające się często, prowadzą wpierw do lekkich zaburzeń krwiobiegu, a następnie do nieodwracalnych zmian chorobowych. W tej sytuacji należy zwrócić się do lekarza. Nie wolno dopuszczać do uzewnętrzniania gniewu. Gdy tylko (z naszego punktu widzenia) pojawi się powód do irytacji, powinniśmy zaaplikować sobie masaż punktowy.
W przypadkach wzmożonej pobudliwości nerwowej należy stosować masaż metodą tonizującą, tzn. głębokie uciskanie punktów pierwszej grupy (nie należy jednak doprowadzać do powstawania siniaków) przez 0,5—1 minuty (ryc. 15).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (P-5, Jian Shi) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 3 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Przy ustalaniu położenia punktu odczuwa się lekki ból promieniujący w dół ręki. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc z ręką leżącą na stole dłonią w górę.
Punkt 2 (P-8, Lao Gong) — symetryczny; znajduje się w centrum dłoni, między III a IV kością śródręcza. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 3 (P-9, Zhong Chong) — symetryczny; znajduje się na środkowym palcu ręki, 3 mm od kąta macierzy paznokcia w kierunku palca wskazującego. Masować analogicznie jak punkt 1 i 2.
Punkt 4 (Liv-2, Xing Jian) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni stopy, między główkami I i II kości śródstopia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 5 (Du-13, Tao Dao) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi I i II kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba; pacjent siedzi lub stoi.
Kobietom zaleca się dodać do tych punktów dwa następujące:
53
Ryc. 15 — Punkty masażu przy wzmożonej drażliwości Grupa pierwsza
8------
¦ 11
10
¦T
3
ii
1 79
Punkt 6 (K-15, Zhong Zhu) — symetryczny; znajduje się 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej, a 1 cun poniżej pępka. Masować jednocześnie oba punkty, siedząc lub leżąc.
Punkt 7 (H-4, Ling Dao) — symetryczny; znajduje się na przedniej powierzchni przedramienia, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu, od strony palca małego. Masować punkty kolejno, siedząc; ręka masowana spoczywa na stole dłonią w górę.
W sytuacji stresowej przeprowadzamy masaż punktów 8—11. Działamy na nie metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku z obrotem zgodnym z ruchem wskazówek zegara, w czasie 3—5 minut.
Punkt 8 (St-14, Ku Fang) — symetryczny; znajduje się w I międzyżebrzu pod mostkowym końcem obojczyka. Masować jednocześnie lewy i prawy punkt, siedząc.
Punkt 9 (H-7, Shen Men) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, w fałdzie środkowym, w zagłębieniu między ścięgnami, od strony palca małego.
Punkt 10 (SI-5, Yang Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni przedramienia, w zagłębieniu poniżej górnego fałdu nadgarstka, od strony palca małego. Punkty 9 i 10 masować należy jednocześnie, położywszy palec wielki masującej ręki na punkt 9, a wskazujący na punkt 10. Następnie ten sam zabieg powtórzyć na drugiej ręce.
Jeżeli ktoś jest chorobliwie wstydliwy, to powinien zastosować serię masażu punktów 1—5 i dodać do nich jeszcze jeden punkt Działać na ten punkt należy metodą uspokajającą, lekko uciskając z obrotem zgodnym z ruchem wskazówek zegara, przez 3—5 minut
Punkt 11 (Du-12, Shen Zhu) - niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi III i IV kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, pacjent siedzi lub stoi.
Przy skłonnościach do irytacji starowschodnia medycyna zalecała, by codziennie rano masować profilaktycznie punkty drugiej grupy, zwane trójkątem równowagi (ryc. 16).
Działać na te punkty należy metodą uspokajającą, uciskając je lekko z ruchem obrotowym, w zwolnionym tempie przez 3—5 minut.
54
55
^^mr^^mr^
Nr.
Trójkąt równowagi
Punkt 1 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej ijnjj pośrodkowej, 5 cunów powyżej przedniej granicy owłosio-neJ części głowy. Masować na siedząco.
Punkt 2 (UB-67, Zhi Yin) — symetryczny; znajduje się na stopie, 3 mm w bok od kąta macierzy paznokcia palca małego, wać jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc. Punkt 3 (Ren-15, Jiu Wei) — niesymetryczny; znajduje się na linii pośrodkowej, 1,5 cm poniżej wyrostka mieczykowate-go nioska. Masować na siedząco.
Punkty masażu przy wzmożonej drażliwości Grupa druga — trójkąt równowagi
56
Cukrzyca
Klasyczne symptomy tej choroby to: zwiększona męczliwość, suchość w ustach, pragnienie, obfite wydalanie moczu. Gdy zauważy się tego rodzaju objawy, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza w celu przeprowadzenia odpowiednich badań. Osoby w średnim wieku, które często używają alkoholu, obficie i nieregularnie się odżywiają, często przeżywają stresy w pracy lub w domu, chorują na cukrzycę częściej niż inni ludzie. Masaż punktowy może zmniejszyć niektóre objawy choroby. Można go łączyć z leczeniem rutynowym zaordynowanym przez lekarza, lecz tylko wtedy, gdy lekarz nie zaleci przyjmowania insuliny. Masaż należy wykonywać metodą to-nizującą, za pomocą głębokiego ucisku w czasie 0,5—1 minuty na każdy punkt. Działanie na punkty 9 i 20 winno być wykonywane metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku z ruchami obrotowymi zgodnymi z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w powolnym tempie, przez 3—5 minut (ryc. 17).
Punkt 1 (UB-19, Dan Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej na poziomie przestrzeni między wyrostkami kolczystymi X i XI kręgu piersiowego. Zalecenia jak do punktu 2.
Punkt 2 (UB-20, Pi Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej na przestrzeni między wyrostkami kolczystymi XI i XII kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży plecami do góry, z poduszką podłożoną pod brzuch.
Punkt 3 (UB-1, Jing Ming) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 2—3 mm w stronę nosa od przyśrodkowego kąta oka. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z łokciami opartymi o stół i z zamkniętymi oczyma.
Punkt 4 (GB-1, Tong Zi Liao) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 5 mm w bok od bocznego kąta oka, w zagłębieniu. Zalecenia analogiczne jak do punktu 3.
Punkt 5 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, na końcu fałdu, który powstaje przy zgięciu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc; masowana ręka spoczywa na stole zgięta wpół, dłonią w dół.
57
Ryc. 17 — Punkty masażu w cukrzycy
58
H •—7
8--------• 3.
L/2
-79 -7/
r
27
59
^•&?=
Punkt 6 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 7 (GB-38, Yang Fu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny poniżej rzepki i na 1,5 cuna w bok, w zagłębieniu. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc z nogami zgiętymi w kolanach pod kątem prostym.
Punkt 8 (UB-60, Kun Lun) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu między ścięgnem piętowym (Achillesa) i kostką boczną, na wysokości jej środka. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 9 (K-5, Shui Quan) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowej stronie stopy, w miejscu przecięcia granicy podeszwo-wej i tylnej powierzchni stopy ze ścięgnem piętowym, w dół i w tył od kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 10 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy powierzchni pode-szwowej i tylnej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 11 (K-7, Fu Liu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 12 (Liv-1, Da Dun) — symetryczny; znajduje się na paluchu stopy, 3 mm w stronę palca II od kąta macierzy paznokcia. Masować punkty jednocześnie na obu nogach, siedząc.
Punkt 13 (Liv-2, Xing Jian) — symetryczny; znajduje się na stopie, między główkami I i II kości śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 14 (St-40, Feng Long) — symetryczny; znajduje się na goleni, 6 cunów poniżej rzepki kolanowej i 1,5 cuna w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 15 (St-12, Que Pen) — symetryczny; znajduje się w dole nadobojczykowym, za miejscem przyczepu mięśnia pier-siowo-obojczykowo-sutkowego. Masować oba punkty jednocześnie, siedząc.
60
Punkt 16 (K-3, Tai Xi) — symetryczny; znajduje się na stopie, w zagłębieniu między ścięgnem piętowym (Achillesa) i kostką przyśrodkową, na poziomie jej środka. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 17 (Sp-3, Tai Bai) — symetryczny; znajduje się na stopie, na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, w tył od główki I kości śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 16.
Punkt 18 (Sp-4, Gong Sun) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, pod I kością śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 16.
Punkt 19 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny, znajduje się 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 16.
Punkt 20 (Lu-8, Jing Qu) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 1 cun powyżej dolnego fałdu nadgarstka, po stronie kciuka. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc, położywszy masowaną rękę na stole dłonią w górę. Punkt 21 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej powierzchni stopy, w zagłębieniu, które powstaje przy zgięciu palców (ryc. 3c). Masować kolejno punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 22 (K-4, Da Zhong) — symetryczny; znajduje się na stopie, w miejscu przyczepu ścięgna piętowego (Achillesa) do kości piętowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 23 (St-42, Chong Yang) — symetryczny; znajduje się na najwyżej położonej grzbietowej części stopy, w niewielkim zagłębieniu. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Zaleca się przeprowadzenie serii 12 codziennych zabiegów. Powtórzyć ją należy po 7—10 dniach przerwy; pacjent powinien pozostawać pod opieką lekarską i przeprowadzać kontrolne badania krwi.
61
Zapalenie zatok
Zapalenie zatok szczękowych może rozwijać się po ostrej infekcji, po przewlekłym nie leczonym katarze. Bóle głowy promieniujące do policzków, skroni i szczęk są typowymi objawami w tym schorzeniu. Może także występować podwyższona temperatura ciała.
Jako uzupełnienie zabiegów zaleconych przez lekarza można stosować masaż punktowy, który przyspiesza wyzdrowienie pacjenta (ryc. 18). Metoda masażu: uspokajająca, za pomocą obrotowego pogłaskiwania przez 3—5 minut, 2—3 razy w ciągu dnia, przez kolejnych 12 dni.
Punkt 1 (St-2, Si Bai) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 1,2 cm poniżej dolnego brzegu oczodołu, pod źrenicą. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 2 (UB-13, Fei Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi III i IV kręgu piersiowe-
Ryc. 18 — Punkty masażu w stanach zapalnych zatok
62
go. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży lub siedzi.
Punkt 3 (GB-20, Feng Chi) — symetryczny; znajduje się na głowie, w zagłębieniu pod kością potyliczną, w miejscu przyczepu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Masować jednocześnie oba punkty, siedząc z lekko pochyloną w przód głową.
Punkt 4 (Du-23, Shang Xing) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na przedniej linii pośrodkowej, 1 cun powyżej granicy owłosionej części głowy. Masować na siedząco.
Punkt 5 (UB-3, Mei Chong) — symetryczny; znajduje się na czole, 0,5 cuna powyżej przyśrodkowego końca brwi. Masować można samemu jednocześnie z prawej i lewej strony, siedząc lub leżąc.
Punkt 6 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, położywszy masowaną rękę na stole.
63
¦
iś
Migrena
Ataki migreny często zaczynają się już w wieku młodzieńczym. Ból głowy przy migrenie może być jednostronny lub też umiejscowić się w jakiejś określonej części głowy. W przypadku jakichkolwiek bolow głowy należy koniecznie zwrócić się do lekarza i gdy lekarz rozpozna migrenę, można zamiast terapii farmakologicznej posłużyć się masażem punktowym. Stosujemy metodę uspokajającą, za pomocą lekkiego pocierania w zwolnionym tempie ruchami obrotowymi przez 3-5 minut. Jedynie na punkty 15, 16, 18 działa się metodą tonizują-cą, głęboko uciskając ruchami obrotowymi zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówki zegara, przez okres 0,5—1 minuty (ryc. 19).
Punkt 1 (SJ-5, Wai Guan) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej górnego tał-du nadgarstka, w otworze między kośćmi przedramienia. Masować kolejno punkty na prawej i lewej ręce, siedząc, z masowaną ręką spoczywającą na stole dłonią w dół.
Punkt 2 (PaM-9, Tai Yang) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu skroniowym, blisko granicy owłosionej części głowy. Masować jednocześnie punkty z obu stron głowy, siedząc (łokcie na
stole). .
Punkt 3 (GB-1, Tong Zi Liao) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 5 mm w bok od bocznego kąta oka, w zagłębieniu. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 4 (SJ-22, Ear He Liao) — symetryczny; znajduje się na głowie, w zagłębieniu nad łukiem jarzmowym u nasady małżowiny usznej. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 5 (SJ-23, Si Zhu Kong) — symetryczny; znajduje się na twarzy, w zagłębieniu na bocznym końcu brwi. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 6 (UB-1, Jing Ming) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 2—3 mm w stronę nosa od przyśrodkowego kąta oka. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z łokciami opartymi na stole. .
Punkt 7 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej części dłoni, między I a II kością śródręcza (ryc. 3a). Masować kolejno punkt na prawej i lewej dłoni, siedząc; masowana ręka spoczywa na stole, mięśnie rozluźnione.
64
5 — Masaż punktowy
65
Ryc. 19 (cd)
%i ,- -; ' ¦
«------------
13--------i -
15-------4 1 12 9
Punkt 8 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, na końcu fałdu powstającego przy zginaniu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować kolejno prawy i lewy punkt; masowana ręka zgięta wpół spoczywa na stole, dłonią w dół.
Punkt 9 (Liv-1, Da Dun) — symetryczny; znajduje się na paluchu stopy, 3 mm w stronę II palca od kąta macierzy paznokcia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 10 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej nogi. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc.
Punkt 11 (St-44, Nei Ting) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, między główkami II i III kości śródstopia. Masować kolejno punkty na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 12 (St-45, Li Dui) — symetryczny; znajduje się na II palcu stopy, 3 mm w bok od kąta macierzy paznokcia. Masować jednocześnie punkty na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 13 (GB-43, Xia Xi) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni stopy, między główkami IV i V kości śródstopia. Masować jednocześnie oba symetryczne punkty, siedząc.
Punkt 14 (UB-2, Zan Zhu) — symetryczny; znajduje się na twarzy, przy przyśrodkowym końcu brwi, nad punktem 6. Masować jednocześnie oba punkty, siedząc.
66
Punkt 15 (UB-67, Zhi Yin) — symetryczny; znajduje się na małym palcu stopy, 3 mm na zewnątrz od kąta macierzy paznokcia. Masować kolejno na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 16 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod przyśrodkową kostką, na granicy między powierzchnią boczną a podeszwową. Masować jednocześnie punkty na prawej i lewej stopie.
Punkt 17 (GB-7, Qu Bin) — symetryczny; znajduje się na głowie, w okolicy skroni. Jeśli odegnie się małżowinę uszną w przód, to nad najwyższą jej częścią znajdzie się szukany punkt. Masować jednocześnie z obu stron głowy, siedząc.
Punkt 18 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 1,5 cuna poniżej pępka. Masować można się samemu, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 19 (Ren-14, Ju Que) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 6 cunów powyżej pępka. Masować można samemu, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Masaż punktowy zaleca się zarówno w czasie ataku migreny, jak i wtedy, gdy bólu nie ma. Grupę punktów dobieramy indywidualnie.
Jąkanie
Tego rodzaju zaburzenia mowy spotyka się zwykle w wieku dziecięcym i młodzieńczym. Najczęstszymi przyczynami tej choroby są: przestrach, przerażenie, lęk lub inny uraz psychiczny.
Masaż punktowy może być cennym uzupełnieniem leczenia ustalonego przez specjalistę. Należy unikać stresów mogących powodować nasilenie się objawów zaburzenia mowy. Równocześnie z masażem punktowym konieczne jest realizowanie zaleconych ćwiczeń logopedycznych.
Na niżej podane punkty należy działać metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku w czasie 3—5 minut na każdy z punktów. Serię stanowi 12 codziennych zabiegów, a kolejne serie należy powtarzać po 7—10-dniowej przerwie (ryc. 20).
67
Punkt 1 (P-7, Da Ling) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, między ścięgnami. Masować kolejno punkty na prawej i lewej ręce, siedząc. Ręka masowana winna spoczywać na stole dłonią w górę.
Punkt 2 (P-6, Nei Guan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 3 (SJ-1O, Tian Jing) — symetryczny; znajduje się na tylnej powierzchni ramienia, 1 cun powyżej fałdu łokciowego wyciągniętej ręki. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc. Ręka masowana powinna być opuszczona wzdłuż tułowia.
Punkt 4 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun w bok od przedniej krawędzi kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkty na lewej i prawej nodze, siedząc z wysuniętymi w przód nogami.
Punkt 5 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości odstępu między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu piersiowego. Masować musi druga osoba jednocześnie oba punkty; pacjent leży na brzuchu lub siedzi lekko pochylony w przód.
Punkt 6 (SJ-22, Ear He Liao) — symetryczny; znajduje się we wgłębieniu nad łukiem jarzmowym, u nasady małżowiny usznej. Masować jednocześnie punkt z prawej i lewej strony głowy, siedząc z łokciami opartymi na stole.
Punkt 7 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny powyżej szczytu kostki przysrodkowej. Masować równocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 8 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, we wgłębieniu przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc;-masowana ręka spoczywa na stole.
Punkt 9 (Du-15, Ya Men) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, na granicy owłosionej części głowy. Masować siedząc z głową lekko pochyloną w przód.
Punkt 10 (SI-3, Hou Xi) — symetryczny; znajduje się na granicy grzbietowej i dłoniowej powierzchni ręki, nad główką V ko-
68
Ryc. 20 — Punkty masażu w jąkaniu
«f—^
| ( • i *
1 7 2
3 i , ¦ ^
1 1' ¦¦¦* ¦\
-9 ¦' ; j
i5" 5 ,
i* ¦i
69
ści śródręcza. Masować kolejno punkt na prawej i lewej dłoni, siedząc. Masowana ręka leży na stole dłonią w dół, palce wpół zaciśnięte w pięść. Działać na ten punkt należy metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku w ciągu 0,5—1 minuty.
Masaż tych 10 punktów należy wykonywać codziennie przez 12 dni. Po 7 dniach przerwy serię powtarzamy. Wskazane jest przeprowadzić przynajmniej 3—4 serie.
Osłabienie czynności płciowych
W poważnych schorzeniach prowadzących do zaburzeń funkcji płciowych koniecznie należy zwrócić się do lekarza. Osłabienie tych funkcji może wystąpić na skutek urazów kręgosłupa, po nadużywaniu przez dłuższy czas alkoholu, nasennych i uspokajających tabletek bądź innych środków farmakologicznych, a także przy cukrzycy lub otyłości. Porada lekarza w takich przypadkach jest konieczna. Nierzadko jednak do osłabienia tych czynności prowadzą wstrząsy emocjonalne, które mogą mieć ogromny wpływ na funkcje płciowe. W tych przypadkach może być przydatny masaż punktowy.
70
Zanim rozpocznie się właściwe (farmakologiczne lub fizjoterapeutyczne) leczenie, koniecznie trzeba uporządkować tryb życia, doprowadzić się do stanu równowagi psychicznej. Tylko po spełnieniu tych warunków można rozpoczynać zabiegi masażu punktowego. Codzienne działanie (2—3 razy dziennie) na punkty pierwszej grupy korzystnie wpływa na funkcje płciowe.
Grupa pierwsza
Oddziałujemy na punkty 1—7, 13—15, 18—21 i 23 metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi w czasie 0,5—1 minuty. Na punkty 8—12, 16, 17 i 22 oddziaływać trzeba metodą uspokajającą, lekko pocierając każdy punkt ruchami obrotowymi zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, w czasie 3—5 minut (ryc. 21).
Punkt 1 (Du-4, Ming Men) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 2 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości punktu 1. Masować powinna druga osoba jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży na brzuchu.
Punkt 3 (UB-22, San Jiao Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi I i II kręgu lędźwiowego. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkty 4, 5, 6, 7 (noszą nazwę ogólną BA-LIAO) — symetryczne; odpowiadają otworom kręgowym I—IV kręgów krzyżowych i znajdują się po obu stronach kręgosłupa, tuż przy tylnej linii pośrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 8 (K-16, Huang Shu) — symetryczny; znajduje się na wysokości pępka, 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej. Masować równocześnie punkty z prawej i lewej strony brzucha, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 9 (Ren-4, Guan Yuan) — niesymetryczny; znajduje się 3 cuny poniżej pępka, na przedniej linii pośrodkowej. Masować leżąc na plecach.
71
Punkt 10 (Ren-2, Qu Gu) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, nad górną krawędzią kości łonowej. Masować leżąc na plecach.
Punkt 11 (Sp-11, Ji Men) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowej stronie uda, 6 cunów powyżej rzepki. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, leżąc na plecach.
Punkt 12 (Liv-8, Qu Quan) — symetryczny; znajduje się na nodze, na przyśrodkowej części fałdu podkolanowego, na wysokości środka rzepki. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, leżąc na plecach lub siedząc z wpół zgiętymi nogami.
Punkt 13 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 14 (K-5, Shui Quan) — symetryczny; znajduje się na stopie, w miejscu przecięcia granicy powierzchni podeszwowej i przyśrodkowej ze ścięgnem piętowym (Achillesa), w dół i w tył od kostki przyśrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 15 (Sp-9, Yin Ling Quan) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 2 cuny poniżej rzepki i 2,5 cuna w kierunku przyśrod-kowym od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 16 (K-ll, Heng Gu) — symetryczny; znajduje się nad górną krawędzią kości łonowej, 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 17 (K-12, Da He) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 4 cuny poniżej pępka i 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 16.
Punkt 18 (LI-14, Bi Nao) — symetryczny; znajduje się na ramieniu, 7 cunów powyżej bocznej części fałdu łokciowego. Masować kolejno prawą i lewą rękę zgiętą w łokciu. Masaż tego punktu stosuje się w przypadkach przedwczesnego wytrysku nasienia.
Punkt 19 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się w środku sklepienia stopy. Masuje się jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc. Działanie na ten punkt podejmujemy przy słabym wzwodzie członka.
72
Ryc. 21 — Punkty masażu w osłabieniu czynności płciowych Grupa pierwsza
'-«l»r
-i
i
5",v-;= i
18 —
73
*%&'
',» -¦•¦'• r^i i
Ryc. 21. Grupa pierwsza (cd)
¦ ¦ i-,¦ *------- -13
T T i i 19 %
Punkt 20 (Sp-1, Yin Bai) — symetryczny; znajduje się na paluchu stopy, 3 mm od środka kąta macierzy paznokcia. Masować należy jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 21 (Du-13, Tao Dao) — niesymetryczny; znajduje się na plecach, na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczy-stymi I i II kręgu piersiowego. Masować musi druga osoba; pacjent leży na brzuchu lub siedzi lekko pochylony w przód.
Punkt 22 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 1,5 cuna poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 23 (Du-3, Yao Yang Guan) — niesymetryczny; znajduje się na plecach, na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu lędźwiowego. Masować musi druga osoba; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Należy dobrać dla siebie odpowiednią grupę punktów (konieczne jest łączenie punktów o działaniu tonizującym z punktami uspokajającymi) i wykonywać masaż punktowy codziennie przez 12—15 dni. Potem trzeba zrobić przerwę trwającą 7—10 dni i znowu powtórzyć serię zabiegów.
Jeżeli impotencji towarzyszą zawroty głowy i psychiczna depresja, to do wybranej wcześniej grupy punktów dołączyć trzeba
74
jeszcze 6 punktów (ryc. 22). Na wszystkie punkty drugiej grupy należy działać metodą tonizującą, za pomocą ucisku z ruchami obrotowymi w czasie 0,5—1 minuty.
Grupa druga
Punkt 1 (K-7, Fu Liu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować trzeba jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 2 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; patrz: punkt 2 grupy pierwszej.
Punkt 3 (Liv-1, Da Dun) — symetryczny; znajduje się na paluchu stopy, 3 mm od kąta macierzy paznokcia w stronę palca n
Ryc. 22 — Punkty masażu w osłabieniu czynności płciowych Grupa druga
¦2—3
mm
.75
Masować trzeba jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 4 (K-ll, Heng Gu) — symetryczny; patrz punkt 16 grupy pierwszej.
Punkt 5 (K-3, Tai Xi) — symetryczny; znajduje się na nodze w zagłębieniu między ścięgnem piętowym (Achillesa) a kostką przy-środkową, na wysokości jej środka. Masować jednocześnie punkt na obu nogach, siedząc.
Punkt 6 (K-10, Yin Gu) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowym końcu fałdu podkolanowego między ścięgnami.
Grupa trzecia
Przy przedwczesnym wytrysku nasienia stosuje się masaż trzeciej grupy punktów (ryc. 23). Na punkty 1—9 działać należy metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z obrotem zgodnym z kierunkiem ruchu wskazówek zegara oraz za pomocą wibracji, w czasie 0,5—1 minuty. Na punkty 10—15 natomiast działać trzeba metodą uspokajającą, lekko pocierając, zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w tempie zwolnionym, w czasie 3—5 minut.
Punkt 1 (Liv-2, Xing Jian) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, między główkami I i II kości śródstopia. Masować trzeba jednocześnie punkty na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 2 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; patrz: punkt 19 grupy pierwszej.
Punkt 3 (Liv-4, Zhong Feng) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, w zagłębieniu poniżej kostki przysrodkowej. Masować należy jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 4 (K-14, Si Man) — symetryczny; znajduje się 2 cuny poniżej pępka i 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej. Masować należy jednocześnie prawy i lewy punkt, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 5 (Sp-8, Di Ji) — symetryczny; znajduje się na przedniej stronie podudzia, 8 cunów powyżej kostki przysrodkowej, po przysrodkowej stronie kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
76
Ryc. 23 — Punkty masażu w osłabieniu czynności płciowych Grupa trzecia
* -_ 3
—13
5 —__:#;•
10 6
77
Punkt 6 (Sp-4, Gong Sun) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, pod I kością śródstopia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 7 (Ren-4, Guan Yuan) — niesymetryczny; patrz: punkt 9 grupy pierwszej.
Punkt 8 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; patrz: punkt 22 pierwszej grupy.
Punkt 9 (P-6, Nei Guan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej stronie przedramienia, 2 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc; masowana ręka leży na stole dłonią w górę.
Punkt 10 (Sp-3, Tai Bai) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, za główką I kości śródstopia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 11 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; patrz: punkt 13 pierwszej grupy.
Punkt 12 (St-40, Feng Long) — symetryczny, znajduje się na podudziu, 6 cunów poniżej rzepki i 1,5 cuna w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 13 (Ren-3, Zhong Ji) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 14 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; patrz: punkt 2 pierwszej grupy.
78
Punkt 15 (UB-28, Pang Guang Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu krzyżowego. Masować powinna druga osoba; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Moczenie nocne
Moczenie nocne zdarza się często u dzieci z różnymi schorzeniami chronicznymi. Powodem tego może być także niewłaściwa organizacja dnia oraz złe przyzwyczajenia; tych przyczyn nie można usunąć za pomocą jedynie masażu punktowego. W tych przypadkach dzieciom nie zezwala się na przyjmowanie pożywienia i płynów po godzinie 19.00. W pozostałych sytuacjach masaż punktowy daje efekt pozytywny zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Na punkty pierwszej grupy oddziałujemy metodą uspokajającą za pomocą lekkiego pocierania ruchami obrotowymi w zwolnionym tempie przez 3—5 minut (ryc. 24).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (Ren-4, Guan Yuan) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 3 cuny poniżej pępka. Masować leżąc na plecach.
Punkt 2 (Ren-2, Qu Gu) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, nad górnym brzegiem kości łonowej. Masować leżąc na plecach.
Punkt 3 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu lędźwiowego. Masować musi druga osoba, jednocześnie punkt z prawej i lewej strony pleców; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 4 (UB-52, Zhi Shi) — symetryczny; znajduje się na plecach, 3 cuny w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości punktu 3. Zalecenia analogiczne jak do punktu 3.
79
Ryc. 24 — Punkty masażu w moczeniu nocnym Grupa pierwsza
S1P
Punkt 5 (UB-28, Pang Guang Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między II i III kręgiem krzyżowym. Zalecenia analogiczne jak do punktu 3.
Punkt 6 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej rzepki, 1 cun w bok od przedniego brzegu
80
kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc z wysuniętymi w przód kończynami.
Punkt 7 (K-4, Da Zhong) — symetryczny; znajduje się na stopie, w miejscu przyczepu ścięgna piętowego (Achillesa) do kości piętowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 8 (Ren-3, Zhong Ji) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Zaleca się stosowanie grupy pierwszej 2 razy dziennie, z zachowaniem podanej kolejności.
W przypadkach moczenia nocnego u dorosłych lub w podeszłym wieku proponuje się prowadzenie masażu punktów grupy drugiej, regulując równocześnie przyjmowanie pożywienia i napojów. Działamy na te punkty, oprócz punktów 7—9 i 11, metodą tonizującą za pomocą głębokiego ucisku z ruchem obrotowym przez 0,5—1 minuty. Na punkty 7—9 i 11 natomiast działamy metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego pocierania ruchami obrotowymi wykonywanymi zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w czasie 3—5 minut (ryc. 25).
Grupa druga
Punkt 1 (UB-25, Da Chang Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie punkty z prawej i lewej strony pleców; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 2 (UB-10, Tian Zhu) — symetryczny; znajduje się na szyi, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na granicy owłosionej części głowy. Masować jednocześnie punkt z prawej i lewej strony, siedząc.
Punkt 3 (UB-64, Jing Gu) — symetryczny; znajduje się na granicy bocznej i podeszwowej powierzchni stopy, u nasady V kości śródstopia. Masować kolejno punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
6 — Masaż punktowy
81
Ryc. 25 — Punkty masażu W moczeniu nocnym Grupa druga
12-
-m •---------12
\
2 2
T ?
8 7
82
Punkt 4 (UB-67, Zhi Yin) — symetryczny; znajduje się na małym palcu stopy, 3 mm w bok od bocznego kąta macierzy paznokcia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 5 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się na środku sklepienia stopy. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 6 (K-7, Fu Liu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 7 (K-5, Shui Quan) — symetryczny; znajduje się na stopie, w miejscu przecięcia podeszwowej i przyśrodkowej powierzchni ze ścięgnem piętowym (Achillesa), w dół i w tył od kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 8 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie pod kostką przyśrodkową, na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 9 (Lu-5, Chi Ze) — symetryczny; znajduje się na przedniej powierzchni stawu łokciowego, w fałdzie po stronie kciuka. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc; masowana ręka spoczywa na stole dłonią w górę.
83
mm
mm
Punkt 10 (UB-22, San Jiao Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi I i II kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 11 (Ren-5, Shi Men) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 2 cuny poniżej pępka. Masować w pozycji leżącej.
Punkt 12 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie z prawej i lewej strony pleców; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Hemoroidy i pęknięcia odbytu
Zastojowi krwi w żyłach dolnej połowy ciała sprzyja siedzący tryb życia, chroniczne zaparcia, ciąża, wymuszona pozycja ciała przy pracy kierowców transportu samochodowego. Żylakowate rozszerzenia splotu żylnego odbytnicy objawiają się guzami, które mogą być zewnętrzne (pod skórą) i wewnętrzne (pod błoną śluzową odbytnicy). Osiągnąwszy określoną wielkość, guzy hemoroidalne mogą wywoływać uczucie bólu i krwawienie. Koniecznie należy wtedy zwrócić się do lekarza. Równocześnie z wyznaczonym leczeniem należy stosować masaż punktowy. Pamiętać jednak należy, że tylko systematyczny masaż może doprowadzić do pozytywnych rezultatów. Masaż należy wykonywać metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku z ruchami obrotowymi w czasie 3—5 minut. Na punkty: 14, 17, 22 i 24 grupy pierwszej działać trzeba metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi, zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w czasie 0,5—1 minuty (ryc. 26).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (Du-19, Hou Ding) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na tylnej linii pośrodkowej, 5,5 cuna powyżej granicy owłosionej części głowy. Masować siedząc.
84
Punkt 2 (Du-1, Chang Qiang) — niesymetryczny; znajduje się w środku odległości między odbytem a kością guziczną. Masować siedząc w kucki.
Punkt 3 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej powierzchni stopy, w dołku, który powstaje po zgięciu palców (ryc. 3c). Masować kolejno punkt na prawej i lewej stopie.
Punkt 4 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się na środku sklepienia stopy. Masować jednocześnie punkt na obu nogach, siedząc.
Punkt 5 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu wyrostka rylcowatego kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc; masowana ręka leży na stole dłonią w dół.
Punkt 6 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na tylnej linii pośrodkowej, 5 cunów powyżej przedniej granicy owłosionej części głowy. Masować siedząc.
Punkt 7 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 8 (UB-60, Kun Lun) — symetryczny; znajduje się na stopie, w zagłębieniu między ścięgnem piętowym (Achillesa) i kostką boczną, na wysokości jej środka. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 9 (UB-67, Zhi Yin) — symetryczny; znajduje się na małym palcu stopy, 3 mm w bok od kąta macierzy paznokcia. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 10 (UB-25, Da Chang Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie punkt z prawej i lewej strony pleców; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 11 (SJ-4, Yang Chi) — symetryczny; znajduje się na dłoni, w środku grzbietowej części nadgarstka, w zagłębieniu. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc; masowana ręka leży na stole dłonią w dół.
85
Ryc. 26 — Punkty masażu przy żylakach i pęknięciach odbytu Grupa pierwsza
.-'¦'.:'¦ i-y
86
87
'•¦¦¦.¦.-¦'; .i
Punkt 12 (GB-38, Yang Fu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 4 cuny powyżej środka kostki bocznej. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc.
Punkt 13 (St-45, Li Dui) — symetryczny; znajduje się na II palcu stopy, 3 mm w bok od kąta macierzy paznokcia. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 14 (St-41, Jie Xi) — symetryczny; znajduje się na stopie, w zagłębieniu na grzbietowej powierzchni stawu skokowo--goleniowego. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 15 (St-25, Tian Shu) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 2 cuny w bok od pępka. Masować jednocześnie punkt z prawej i lewej strony brzucha, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 16 (St-10, Shui Tu) — symetryczny; znajduje się na szyi, na wysokości dolnego brzegu chrząstki tarczowa tej, przy przy-środkowym końcu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Masować jednocześnie punkt z obu stron szyi, siedząc. Punkt ten należy masować ostrożnie: niewskazane jest przekroczenie czasu zabiegu i zbyt silny ucisk.
Punkt 17 (St-42, Chong Yang) — symetryczny; znajduje się na najwyższej części stopy, w niedużym dołku. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 18 (Sp-15, Da Heng) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 4 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, na wysokości pępka. Masować jednocześnie punkt z prawej i lewej strony brzucha, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 19 (Sp-12, Chong Men) — symetryczny; znajduje się w pachwinie, 4 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, na wysokości górnej krawędzi kości łonowej. Masować analogicznie jak punkt 18.
Punkt 20 (Sp-5, Shang Qiu) — symetryczny; znajduje się z przodu stopy, w dół i w przód od kostki przyśrodkowej stopy, w zagłębieniu. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 21 (Sp-3, Tai Bai) — symetryczny; znajduje się na stopie, na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni, w tył od główki I kości śródstopia. Masować kolejno punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 22 (Du-4, Ming Men) — niesymetryczny; znajduje się na plecach, na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczy-stymi II i III kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 23 (Ren-5, Shi Men) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 2 cuny poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami-
Punkt 24 (Sp-1, Yin Bai) — symetryczny; znajduje się na paluchu stopy, 3 mm w bok od przyśrodkowego kąta macierzy paznokcia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Nietrudno zauważyć, że punktów stosowanych w przypadku żylaków odbytu (hemoroidów) jest dużo i w czasie jednego zabiegu trudno wykorzystać wszystkie. Należy więc rozbić je na dwie grupy, lecz kolejność punktów nie powinna się zmieniać.
Po wystąpieniu hemoroidów często zdarzają się pęknięcia odbytu. Przerwanie ciągłości błony śluzowej może być nieznaczne, lecz w pewnych sytuacjach poważne i wówczas wymagany jest zabieg operacyjny. Decyzję w tym względzie podjąć powinien lekarz proktolog.
89
Gdy zdarzą się pęknięcia błony śluzowej odbytu, należy unikać zaparć, obmywać tę część ciała chłodną wodą, smarować maściami służącymi do wygojenia się tych pęknięć.
Masaż punktów drugiej grupy wykonywać należy metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku z obrotami zgodnymi z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, przez 3—5 minut. Wymagane jest przeprowadzenie 2—3 serii po 12 codziennych zabiegów, z przerwą trwającą 7—10 dni pomiędzy seriami (ryc. 27).
Grupa druga
Punkt 1 (Ren-12, Zhong Wan) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny powyżej pępka. Masować trzeba siedząc lub leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 2 (Ren-11, Jian Li) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 3 cuny powyżej pępka. Zalecenie analogiczne jak do punktu 1.
Punkt 3 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 1,5 cuna poniżej pępka. Zalecenia analogiczne jak do punktu 1 i 2.
Ryc. 27 — Punkty masażu przy żylakach i pęknięciach odbytu
Grupa druga
!
-
----2
- -3
90
Dystonia neurowegetatywna
Część układu nerwowego regulującą czynności narządów wewnętrznych, gruczołów wydzielania wewnętrznego i zewnętrznego, naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz częściowo muskulatury nazywamy wegetatywną. W przypadku zaburzeń funkcji wegetatywnego układu nerwowego organizmowi ludzkiemu trudno adaptować się do zmian w otaczającym go środowisku, do fizycznych i emocjonalnych obciążeń: człowiek wówczas źle znosi upał i chłód, podczas zdenerwowania szybko się czerwieni i blednie, poci się, czuje bicie serca, cierpi z powodu ziębnięcia kończyn.
Przy tego rodzaju symptomach wskazane jest więcej ruchu, codzienna gimnastyka rano, zimą jazda na nartach, latem pływanie. Do leczenia, które zaleci lekarz, można dołączyć masaż punktowy.
Gdy dokucza ziębnięcie nóg, stosować należy masaż punktów grupy pierwszej (ryc. 28). Punkty 1, 2, 6, 7 i 9 trzeba masować metodą pobudzającą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara i z wibracją, przez 0,5—1 minuty. Punkty 3—5, 8, 10 i 11 masować metodą uspokajającą, lekko uciskając z ruchami obrotowymi, w czasie 2—5 minut.
Grupa pierwsza
Punkt 1 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej części stopy, w dołku, który powstaje podczas zginania palców (ryc. 3c). Masować kolejno na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 2 (Liv-1, Da Dun) — symetryczny; znajduje się na paluchu stopy od strony palca drugiego, 3 mm od kąta macierzy paznokcia. Masować jednocześnie punkty na obu kończynach, siedząc z opuszczonymi nogami.
Punkt 3 (Liv-3, Tai Chong) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, w najwęższym miejscu przestrzeni między I i II kością śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 4 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 2.
91
c 28 __ Punkty masażu w dystonii neurowegetatywnej
Grupa pierwsza
T*
m~io
l
— 11
92
Punkt 5 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 6 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się na środku sklepienia stopy. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 7 (Sp-2, Da Du) — symetryczny; znajduje się na granicy przysrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, między I kością śródstopia i paliczkiem bliższym palucha. Masować jednocześnie na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 8 (Liv-2, Xing Jian) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, między główkami I i II kości śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 9 (K-7, Fu Liu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny powyżej kostki przysrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 10 (St-33, Yin Shi) — symetryczny; znajduje się na przedniej powierzchni uda, 3 cuny powyżej rzepki i nieco w bok od niej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 11 (St-38, Tiao Kou) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 6 cunów powyżej kostki bocznej, między kością i mięśniami. Masować analogicznie jak punkt 10.
Serię masażu punktów grupy pierwszej tworzy 12 codziennych zabiegów. Po 7-dniowej przerwie należy serię powtórzyć.
Gdy ziębną ręce, stosować należy masaż punktowy grupy drugiej (ryc. 29). Na punkty 1, 5—8 należy działać metodą toni-zującą, za pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi i wibracją, przez 0,5—1 minuty. Na punkty 2—4 działa się metodą uspokajającą, lekko uciskając z ruchami obrotowymi w czasie 3—5 minut.
Grupa druga
Punkt 1 (Du-14, Da Zhui) — niesymetryczny; znajduje się na karku, na tylnej linii pośrodkowej, między wyrostkami kolczystymi VII kręgu szyjnego i I kręgu piersiowego. Masować siedząc, lekko skłoniwszy głowę w przód.
93
Ryc. 29 — Punkty masażu w dystonii neurowegetatywnej Grupa druga
2
76
Punkt 2 (Lu-11, Shao Shang) — symetryczny; znajduje się na ręce, 3 mm na zewnątrz od kąta macierzy paznokcia kciuka. Masować kolejno punkt na lewej i prawej dłoni; masowana ręka leży na stole.
94
Punkt 3 (P-9, Zhong Chong) — symetryczny; znajduje się na palcu środkowym, 3 mm od kąta macierzy paznokcia w stronę palca wskazującego. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 4 (H-9, Shao Chong) — symetryczny; znajduje się na małym palcu ręki, 3 mm od kąta macierzy paznokcia w stronę palca serdecznego. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 5 (Lu-10, Yu Ji) — symetryczny; znajduje się na dłoni, przy podstawie I kości śródręcza. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 6 (P-8, Lao Gong) — symetryczny; znajduje się w centrum dłoni, między III a IV kością śródręcza. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 7 (H-8, Shao Fu) — symetryczny; znajduje się na dłoni, w najszerszym odstępie między IV a V kością śródręcza. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 8 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować analogicznie jak punkt 2.
Seria grupy drugiej składa się z 12 codziennych zabiegów; po trwającej 7—10 dni przerwie serię można powtórzyć.
Jeśli występuje pieczenie w okolicy podeszwy, stosuje się masaż trzeciej grupy punktów (ryc. 30). Trzeba na nie działać metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku z powolnymi ruchami, w czasie 3—5 minut.
Grupa trzecia
Punkt 1 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej stronie stopy, w zagłębieniu powstającym podczas zginania palców (ryc. 3c). Masować kolejno punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 2 (K-10, Yin Gu) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowym brzegu fałdu podkolanowego, między ścięgnami. Masować jednocześnie punkt prawy i lewy, siedząc z nogami zgiętymi pod kątem prostym.
Punkt 3 (Liv-8, Qu Quan) — symetryczny; znajduje się poniżej punktu 2, o 1 cun w przód. Masować analogicznie jak punkt 2.
95
«L?•-¦
1 — , i'".1-"
Ryc. 30 — Punkty masażu Grupa w dystonii trzecia neurowegetatywnej
2
r. '¦ i '¦'¦' ~\- ¦i
r, • -.. L
•---------7
1 6
96
Punkt 4 (St-44, Nei Ting) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej części stopy, między główkami II i III kości śródstopia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 5 (GB-43, Xia Xi) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej części stopy, między główkami IV i V kości śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 6 (UB-66, Tong Gu) — symetryczny; znajduje się na bocznej części stopy, w dół i w przód od główki V kości śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 7 (Sp-9, Yin Ling Quan) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny poniżej rzepki i 2,5 cuna w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej, po przyśrodkowej stronie goleni. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Seria masażu to 12 codziennych zabiegów; kolejną serię można rozpocząć po 7—10 dniach przerwy.
Brak mleka u karmiących matek
Brak mleka najczęściej zdarza się u kobiet rodzących po raz pierwszy. Prawidłowa pielęgnacja gruczołów mlecznych w czasie ciąży i obfitość wypijanych płynów nie zawsze mogą poprawić sytuację. Masaż punktowy może stymulować powstawanie mleka u karmiących kobiet. Należy stosować tonizującą metodę masowania za pomocą głębokiego ucisku z równoczesną wibracją, przez 0,5—1 minuty (ryc. 31).
Punkt 1 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z masowaną ręką zgiętą wpół i położoną na stole.
Punkt 2 (LI-1, Shang Yang) — symetryczny; znajduje się na palcu wskazującym, 3 mm od kąta macierzy paznokcia w stronę kciuka. Zalecenia analogiczne jak do punktu 1.
Punkt 3 (LI-2, Er Jian) — symetryczny; znajduje się u nasady palca wskazującego. Zalecenia analogiczne jak do punktu 1.
7 — Masaż punktowy
97
Ryc. 31 — Punkty masażu przy braku mleka u karmiących kobiet
Punkt 4 (Ren-17, Shan Zhong) — niesymetryczny; znajduje się między sutkami, na przedniej linii pośrodkowej, na wysokości czwartego międzyżebrza. Masować siedząc.
Punkt 5 (St-16, Ying Chuang) — symetryczny; znajduje się powyżej sutków, 4 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, w trzecim międzyżebrzu. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 6 (St-18, Ru Gen) — symetryczny, znajduje się pod sutkami, 4 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, w piątym międzyżebrzu. Masować analogicznie jak punkt 5.
Punkt 7 (SI-1, Shao Ze) — symetryczny; znajduje się na palcu małym ręki, 3 mm w bok od bocznego kąta macierzy paznokcia. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc.
99
Punkt 8 (UB-17, Ge Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi VII i VIII kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży na brzuchu z podłożoną poduszką.
Punkt 9 (UB-18, Gan Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi IX i X kręgu piersiowego. Zalecenia analogiczne jak do punktu 8.
Punkt 10 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej części dłoni, między I i II kością śródręcza, bliżej kości II (ryc. 3a). Masować siedząc, kolejno prawy i lewy punkt; masowana ręka spoczywa na stole.
Punkt 11 (P-6, Nei Guan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc; masowana ręka spoczywa na stole dłonią w górę.
Punkt 12 (Liv-14, Qi Men) — symetryczny; znajduje się pod sutkami, 4 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, w szóstym międzyżebrzu. Masować jednocześnie oba symetryczne punkty, siedząc.
Masaż punktowy można stosować 2—3 razy dziennie, tak długo, jak to jest konieczne.
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze objawia się bólami głowy (najczęściej okolicy potylicznej), zawrotami głowy, szumem i dzwonieniem w uszach, kołataniem serca, bezsennością. Gdy zauważymy u siebie takie symptomy, to koniecznie powinniśmy zwrócić się do lekarza. Jako uzupełnienie wyznaczonego leczenia można stosować masaż punktowy.
Ciśnienie tętnicze można obniżyć za pomocą działania na różne grupy punktów.
100
Grupa pierwsza
Pierwszą grupę punktów (ryc. 32) należy masować w dni nieparzyste serii. Punkt 4 i 11 masuje się metodą pobudzającą (głęboki ucisk z wibracją) przez 0,5—1 minuty. Poprawi to stan ogólny organizmu i obniży ciśnienie tętnicze. Pozostałe punkty tej grupy trzeba masować metodą uspokajającą, we wskazanej kolejności, za pomocą lekkiego uciskania z ruchami obrotowymi, w zwolnionym tempie.
Punkt 1 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na tylnej linii pośrodkowej, 5 cunów powyżej przedniego brzegu owłosionej części głowy, w zagłębieniu ciemieniowym. Masować siedząc.
Punkt 2 (Du-16, Feng Fu) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na tylnej linii pośrodkowej, 3 cm powyżej tylnej granicy owłosionej części głowy, pod guzem potylicznym. Masować siedząc.
Punkt 3 (GB-21, Jian Jing) — symetryczny; znajduje się na plecach, w centrum dołu nadgrzebieniowego łopatki. Punkt ten lokalizuje się tak: druga osoba kładzie swą prawą dłoń na prawym ramieniu pacjenta (lub lewą dłoń na lewym ramieniu), a jej palec wskazujący wskaże szukany punkt (ryc. 3d). Masować należy jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent siedzi lekko pochylony w przód lub leży na brzuchu.
Punkt 4 (Liv-5, Li Gou) — symetryczny; znajduje się na przedniej powierzchni goleni, 5 cunów powyżej kostki przyśrodko-wej, na przysrodkowym brzegu kości piszczelowej. Masować należy jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 5 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na ręce, w końcu fałdu, który powstaje przy zginaniu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką zgiętą wpół, spoczywającą na stole dłonią w dół.
Punkt 6 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, kolejno punkt prawy i lewy; pacjent siedzi lekko pochylony w przód lub leży na brzuchu.
Punkt 7 (UB-17, Ge Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości
101
Ryc. 32 — Punkty masażu w nadciśnieniu tętniczym Grupa pierwsza
10-9-
f -•
-6 ]
\
.—8
Ul .
102
przestrzeni między wyrostkami kolczystymi VII i VIII kręgu piersiowego. Zalecenia analogiczne jak do punktu 6.
Punkt 8 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5/cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu lędźwiowego. Zalecenia analogiczne jak do punktu 6.
Punkt 9 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc. Masaż tego punktu normalizuje zarówno maksymalne (skurczowe), jak i minimalne (rozkurczowe) ciśnienie tętnicze.
Punkt 10 (K-9, Zhu Bin) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 5 cunów powyżej kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 11 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej części stopy, w dołku, który powstaje przy zginaniu palców (ryc. 3c). Masować należy w pozycji siedzącej, kolejno punkt na prawej i lewej stopie. Punkt 11 trzeba masować co 2 godziny.
Drugą grupę punktów (ryc. 33) masuje się w parzyste dni serii prowadzonych zabiegów.
103
Grupa druga
Punkt 12 (H-5, Tong Li) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 1 cun powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc; masowana kończyna leży na stole dłonią w górę.
Punkt 13 (H-2, Qing Ling) — symetryczny; znajduje się na ramieniu, 3 cuny powyżej zgięcia łokciowego, na przyśrodkowym brzegu mięśnia dwugłowego. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, siedząc.
Punkt 14 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się na środku sklepienia stopy. Masować w pozycji siedzącej, jednocześnie na prawej i lewej stopie.
Punkt 15 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy powierzchni przyśrod-kowej i podeszwowej. Masować analogicznie jak punkt 14.
Punkt 16 (P-6, Nei Guan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować należy w pozycji siedzącej, kolejno prawy i lewy punkt; masowana ręka leży na stole dłonią w górę.
Punkt 17 (P-7, Da Ling) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, między ścięgnami. Masować analogicznie jak punkt 16. Masaż tego punktu, wg starowschodniej medycyny, obniża minimalne (rozkurczowe) ciśnienie tętnicze. Nie należy go wydzielać jednak spośród innych znajdujących się w tej grupie punktów masowanych w danym dniu.
Punkt 18 (Sp-15, Da Heng) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 4 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, na wysokości pępka. Masować należy jednocześnie z prawej i lewej strony brzucha, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 19 (Sp-12, Chong Men) — symetryczny; znajduje się w pachwinie, 4 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, na wysokości górnej krawędzi kości łonowej. Zalecenia analogiczne jak do punktu 18.
Punkt 20 (H-7, Shen Men) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, w zagłębieniu między ścięgna-
104
Ryc. 33 — Punkty masażu w nadciśnieniu tętniczym Grupa druga
U 15
17 16
I i
• m
I 20 i 12
13-
mi, na fałdzie środkowym. Masować kolejno punkt na prawym i lewym nadgarstku, siedząc z ręką spoczywającą na stole dłonią w górę. Masaż tego punktu obniża maksymalne (skurczowe) ciśnienie tętnicze.
Jeżeli zauważymy, że pod wpływem leczenia farmakologicznego, które zalecił lekarz, i stosowanego równolegle masażu punktowego ciśnienie tętnicze zmniejszyło się, należy ostrożnie, pod kontrolą lekarza, zaprzestać przyjmowania środków farmakologicznych, przedłużając jedynie stosowanie masażu. Trzeba wtedy przeprowadzić 2—4 serie zabiegów, systematycznie, raz na 2—3 dni kontrolując swoje ciśnienie. Jeżeli choroba nie nabrała form schorzenia chronicznego, masaż punktowy z pewnością przyniesie poprawę zdrowia.
105
Zbyt niskie ciśnienie tętnicze (niedociśnienie)
Ludzie z niskim ciśnieniem tętniczym szybko się męczą. Do zbyt niskiego ciśnienia tętniczego może doprowadzić m.in. długotrwale leżenie w łóżku spowodowane chorobą. Po wyzdrowieniu, gdy pacjent zaczyna chodzić, ciśnienie normalizuje się. Przy długo trwającym niskim ciśnieniu tętniczym należy spożywać pokarmy bogate w białko i tłuszcz. Obowiązkowo także należy odbyć wizytę u lekarza.
Często korzystnie może wpłynąć masaż punktowy. Punkty masuje się metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku z wibracją w czasie 0,5—1 minuty (ryc. 34^-
Grupa pierwsza
Punkt 1 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na tylnej linii pośrodkowej, 5 cunów powyżej przedniej granicy owłosionej części głowy, w zagłębieniu ciemieniowym. Masować siedząc.
Punkt 2 (Du-16, Feng Fu) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na tylnej linii pośrodkowej, 3 cm powyżej owłosionej części głowy, pod guzem potylicznym. Masować w pozycji siedzącej.
Punkt 3 (Liv-5, Li Gou) — symetryczny; znajduje się na przedniej stronie goleni, 5 cunów powyżej kostki przyśrodkowej, przy przyśrodkowym brzegu kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej kończynie, siedząc z wysuniętymi w przód nogami. Ten punkt masuje się metodą uspokajającą, lekko pocierając okrężnie zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, przez 3—5 minut.
Punkt 4 (Lu-9, Tai Yuan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, 1,5 cm powyżej dolnego fałdu nadgarstka, od strony kciuka.
Punkt 5 (LI-5, Yang Xi) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni nadgarstka, w zagłębieniu między ścięgnami, powstającym podczas lekkiego zgięcia dłoni. Punkt 4 i 5 masuje się jednocześnie (kładąc palec wskazujący lub środkowy na punkt
106
4
Ryc. 34 — Punkty masażu w zbyt niskim ciśnieniu tętniczym Grupa pierwsza
5, a kciuk na punkt 4). Masować kolejno punkty na prawej i lewej ręce, siedząc.
Punkt 6 (SJ-4, Yang Cni) — symetryczny; znajduje się w dołku środkowym na grzbietowej powierzchni nadgarstka.
Punkt 7 (P-7, Da Ling) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, między ścięgnami. Punkt 6 i 7 masuje się jednocześnie kciukiem i palcem środkowym drugiej ręki. Masaż należy przeprowadzać w pozycji siedzącej.
Punkt 8 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na brzegu fałdu powstającego przy zginaniu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować siedząc, kolejno punkt na prawym i lewym łokciu; masowana ręka zgięta wpół spoczywa na stole dłonią w dół.
Punkt 9 (K-4, Da Zhong) — symetryczny; znajduje się na stopie, w miejscu przyczepu ścięgna piętowego (Achillesa) do kości piętowej. Masować siedząc, jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze.
Punkt 10 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie pod kostką przyśrodkową, na granicy przyśrodkowej i pode-szwowej powierzchni stopy. Masować w pozycji siedzącej, równocześnie punkt na prawej i lewej nodze.
Punkt 11 (P-9, Zhong Chong) — symetryczny; znajduje się na środkowym palcu ręki, 3 mm w bok od kąta macierzy paznokcia (w stronę palca wskazującego). Masować należy kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z ręką spoczywającą na stole.
Punkt 12 (H-7, Shen Men) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, po stronie palca małego, w zagłębieniu między ścięgnami, w środkowym fałdzie nadgarstka. Masować analogicznie jak punkt 11.
108
Punkt 13 (Sp-4, Gong Sun) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, pod I kością śródstopia. Masować należy kolejno prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 14 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc; masowana ręka spoczywa na stole.
Grupa druga
Punkt 15 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun w bok od przedniego brzegu
Ryc. 35 — Punkty masażu w zbyt niskim Grupa druga ciśnieniu tętniczym
'A——« -17
15- ;¦: •—- 15
16-___ • r.----16
109
kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej kończynie, siedząc z wysuniętymi w przód nogami.
Punkt 16 (K-ll, Heng Gu) — symetryczny; znajduje się 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej, na wysokości górnego brzegu kości łonowej. Masować należy jednocześnie prawy i lewy punkt, leżąc na plecach.
Punkt 17 (K-27, Shu Fu) — symetryczny; znajduje się na piersi, w dole podobojczykowym. Masować należy jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Dla każdego pacjenta należy indywidualnie wybrać tę grupę punktów, która da maksymalny efekt. Serię masażu punktowego powinno się wykonywać 1 raz na 2—3 miesiące. Starowschodnia medycyna zaleca stosowanie takich serii w okresach przejściowych między kolejnymi porami roku.
Żylaki i owrzodzenia podudzi
Niedostateczny odpływ krwi z żył kończyn dolnych powoduje przepełnienie żył i ich rozszerzenie. Utrudniony odpływ krwi z żył kończyn może być wywołany niewłaściwym ciśnieniem, uciskiem macicy u ciężarnych, noszeniem uciskających gum na.biodrach lub goleni, pracą wymagającą długiego stania. W konsekwencji powstają objawy ciężkości i drętwienia nóg, szybkie zmęczenie, świąd skóry, widoczne sińce, pogrubiałe, niekiedy silnie nabrzmiałe żyły.
W takich przypadkach należy koniecznie zwrócić się do lekarza. Zaleca się noszenie elastycznych pończoch. Masaż punktowy (ryc. 36) przynosi niemałą ulgę, jeśli stosować się go będzie we właściwym czasie, tj. gdy schorzenie nie jest zastarzałe. Masażem należy uzupełnić zaordynowane przez lekarza środki lecznicze.
Punkt 1 (Sp-5, Shang Qiu) — symetryczny; znajduje się na stopie, w dół i w przód od kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie oba punkty, siedząc. Działać na ten punkt należy metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku, w ciągu 0,5—1 minuty.
Punkt 2 (GB-38, Yang Fu) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 4 cuny powyżej kostki bocznej. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc.
Punkt 3 (Sp-10, Xue Hai) — symetryczny; znajduje się na
110
^
111
udzie, 2 cuny powyżej rzepki, do wewnątrz od mięśnia krawieckiego (ryc. 3f). Masować jednocześnie punkty na obu kończynach, siedząc z wysuniętymi w przód nogami. Masaż punktów 2 i 3 prowadzić należy metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku w czasie 3—5 minut.
Należy przeprowadzić 12 codziennych zabiegów, następnie zrobić przerwę 7—10 dni i powtórzyć serię. Po konsultacji z lekarzem masaż można powtórzyć.
Jako skutek długotrwałej choroby żył na podudziu mogą pojawić się owrzodzenia. W takim przypadku do masażu punktów 1, 2 i 3 trzeba dodać jeszcze dwa punkty. Na punkty 4 i 5 działać powinno się metodą tonizującą, za pomocą głębokiego ucisku w ciągu 0,5—1 minuty.
Punkt 4 (St-30, Qi Chong) — symetryczny; znajduje się 2 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, nad górną krawędzią kości łonowej. Masować jednocześnie oba punkty, nawet wtedy, gdy owrzodzenia pojawiły się tylko na jednej nodze.
Punkt 5 (Liv-13, Zhang Men) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, pod wolnym brzegiem XI żebra. Masuje się naprzemiennie punkt po prawej i lewej stronie, wpierw z tej strony, gdzie nie ma owrzodzeń, leżąc na boku, dolna noga wyprostowana, górna — zgięta i przywiedziona do brzucha. Masować należy codziennie przez 12 dni, a serię masaży powtarza się po 7 dniach przerwy.
Kołatanie serca
Wielu ludzi w wieku 35—45 lat (szczególnie kobiet) cierpi z powodu pojawiającego się bez zauważalnej przyczyny, nagle, często w nocy, kołatania serca. Powstaje wtedy nieprzyjemne uczucie i ból w okolicy serca, zaburzenia snu. Jeśli lekarz nie stwierdzi choroby serca, to najczęściej tałcie kołatanie serca tłumaczy się nerwicą. Powstawaniu tego schorzenia sprzyjają skłonności do zdenerwowania, gniewu, niewiara w siebie, palenie tytoniu i nieregularny tryb życia. Sta-rowschodni medycy mawiali: „Jeśli uczynimy dobrym i czystym serce człowieka, oddalimy od niego wszelkie zwątpienia, mrzonki, nie-ziszczalne pragnienia i złe zamiary, to wiele chorób minie bez konieczności leczenia".
112
Aby leczyć tego rodzaju stany, korzysta się ze środków farmakologicznych, ale pierwszeństwo przyznaje się psychologicznym (autotrening) i fizykalnym metodom (refleksoterapia, masaż punktowy). Kategorycznie zabrania się picia mocnej kawy, mocnej herbaty, napojów alkoholowych, palenia tytoniu.
Masaż pierwszej grupy punktów należy wykonywać metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego obrotowego pocierania w zwolnionym tempie, w czasie 3—5 minut. Tę grupę punktów masuje się w nieparzyste dni serii (ryc. 37).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (UB-14, Jue Yin Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent powinien siedzieć lekko pochylony w przód lub leżeć na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 2 (UB-15, Xin Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, jeden kręg poniżej punktu 1, w tej samej odległości od linii pośrodkowej. Sposób działania — analogiczny jak w punkcie 1.
Punkt 3 (Ren-17, Shan Zhong) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, na wysokości czwartego między-żebrza. Masować siedząc lub leżąc na plecach.
Punkt 4 (Ren-15, Jiu Wei) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 1,5 cm poniżej wyrostka mieczykowate-go mostka. Masować należy siedząc lub leżąc na plecach.
Punkt 5 (UB-44, Shen Tang) — symetryczny; znajduje się na plecach, 3 cuny w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent siedzi lekko pochylony w przód lub leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 6 (H-7, Shen Men) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni nadgarstka, w zagłębieniu między ścięgnami,
— Masaż punktowy
113
Ryc. 37 Punkty masażu przy kołataniu serca
Grupa pierwsza
1 - • •»
5 • • • •—- 5
2 ....... i i___ 2 :,
\
\ • 3 / : ¦k
- ?"
: "iv.
• — i
'¦¦¦¦
• >
:
G '8 7
na środkowym fałdzie nadgarstka. Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc; masowana ręka spoczywa na stole dłonią w górę.
Punkt 7 (P-4, Xi Men) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 5 cunów powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować siedząc; masowana ręka spoczywa na stole dłonią w górę.
Punkt 8 (P-6, Nei Guan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować siedząc; masowana ręka spoczywa na stole dłonią w górę. Punkt 7 i 8 masujemy jednocześnie (wskazującym i środkowym palcem) kolejno na prawej i lewej ręce.
114
Grupa druga
Drugą grupę punktów (ryc. 38) masuje się w parzyste dni serii zabiegów.
Punkt 9 (UB-10, Tian Zhu) — symetryczny: znajduje się na głowie, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości tylnej granicy owłosionej części głowy. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z głową pochyloną w przód.
Punkt 10 (GB-20, Feng Chi) — symetryczny; znajduje się na głowie, w centrum wklęsłości potylicznej, w miejscu przyczepu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Masować analogicznie jak punkt 9.
Punkt 11 (UB-12, Feng Men) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na poziomie przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży na brzuchu.
Ryc. 38 — Punkty masażu przy kołataniu serca Grupa druga
¦.(.,J- łCouKr. .. ..
115
Punkt 12 (UB-11, Da Zhu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi I i II kręgu piersiowego. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, analogicznie jak punkt 11.
116
¦*s«
Punkt 13 (SI-14, Jian Wai Shu) — symetryczny; znajduje sie na plecach, w miejscu przecięcia linii poziomej przechodzącej mii, I i II kręgiem piersiowym z przyśrodkowym brzegiem łopatki. Masować musi druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt, analogicznie jak punkt 11.
Punkt 14 (Sp-19, Xiong Xiang) — symetryczny; znajduje się na piersi, 6 cunów w bok od przedniej linii pośrodkowej, w trzecim międzyżebrzu. Masować kciukami, jednocześnie prawy i lewy punkt, w pozycji siedzącej.
Punkt 15 (H-3, Shao Hai) — symetryczny; znajduje się w okolicy zgięcia łokciowego, po stronie palca małego, w zagłębieniu. Masować kolejno z prawej i lewej strony, siedząc z ręką spoczywającą na stole dłonią w górę.
Punkt 16 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej dolnego brzegu rzepki i 1 cun w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować jednocześnie prawy
1 lewy punkt, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 17 (P-5, Jian Shi) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 3 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnami. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką spoczywającą na stole dłonią w górę.
Punkt 18 (K-25, Shen Cang) — symetryczny; leży na piersi,
2 cuny w bok od przedniej linii pośrodkowej, w drugim międzyżebrzu. Masować kciukami jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 19 (UB-43, Gao Huang) — symetryczny; znajduje się na plecach, 3 cuny w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu piersiowego. Masować powinna druga osoba, równocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Ból głowy
Ból głowy może być wywołany wieloma przyczynami. Wśród nich tkwić może również dotąd nie ujawniona choroba. Przede wszystkim więc trzeba zwrócić się do lekarza, aby wyjaśnić przyczynę dolegli-
117
wości, której jednym z symptomów może być ból głowy. Pojawia się on przy podwyższonym lub zbyt niskim ciśnieniu tętniczym, przy chorobach infekcyjnych, schorzeniach oczu. W tych przypadkach należy leczyć główną chorobę. Masaż punktowy daje dobre efekty w bólach głowy wywołanych zmęczeniem, zaburzeniami funkcji narządów wewnętrznych (zaparcia, skurcze), jak również w przypadkach tzw. nawykowych bólów głowy.
Masaż punktowy w bólach głowy prowadzi się metodą uspokajającą, za pomocą obrotowego pocierania każdego punktu w ciągu 3—5 minut (ryc. 39). Punkty symetryczne masuje się jednocześnie. W czasie masażu pacjent powinien siedzieć z zamkniętymi oczami. Na punkty 4, 10—13 działa się metodą tonizującą, za pomocą ucisku z obrotowymi ruchami i wibracją w czasie 0,5—1 minuty.
Punkt 1 (GB-6, Xuan Li) — symetryczny; znajduje się na przecięciu linii poziomej przeprowadzonej wzdłuż górnego brzegu ucha i linii odległej o 1,5 cm w tył od granicy owłosionej części głowy. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt.
Punkt 2 (PaM-9, Tai Yang) — symetryczny, znajduje się w dołku skroniowym, w pobliżu granicy owłosionej części głowy. Masować analogicznie jak punkt 1. Podczas masażu punktu 1 i 2 nie dotykać tętnicy pulsującej!
Punkt 3 (GB-20, Feng Chi) — symetryczny; znajduje się w centrum wgłębienia potylicznego, w miejscu przyczepu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 4 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się między I i II kością śródręcza, bliżej kości II (ryc. 3a). Masować kolejno z prawej i lewej strony, siedząc; mięśnie ręki powinny być rozluźnione.
Punkt 5 (SJ-17, Yi Feng) — symetryczny; znajduje się w dołku między kątem szczęki dolnej a wyrostkiem sutkowatym. Uciskając ten punkt doznajemy uczucia szumu w uszach. Masować należy jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 6 (PaM-6, Yu Yao) — symetryczny; znajduje się w najwyższym punkcie brwi. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
118
Ryc. 39 — Punkty masażu w bólach głowy Grupa pierwsza
¦T
11
'&¦¦¦
¦<-..
119
Punkt 7 (UB-1, Jing Ming) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 1—2 mm w bok (w stronę nosa) od przyśrodkowego kąta oka. Masować jednocześnie oba symetryczne punkty palcem wskazującym i kciukiem, siedząc. Lekki obrotowy ruch powinien być skierowany pod łuk brwiowy.
Punkt 8 (UB-60, Kun Lun) — symetryczny; znajduje się na stopie, w zagłębieniu między ścięgnem piętowym (Achillesa) i kostką boczną, na wysokości jej środka. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 9 (UB-67, Zhi Yin) — symetryczny; znajduje się na stopie, 3 mm w bok od bocznego kąta macierzy paznokcia palca małego. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 10 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun odśrodkowo w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
120
Punkt 11 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno prawy i lewy punkt, położywszy rękę na stole.
Punkt 12 (GB-25, Jing Men) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, przed wolnym końcem XII żebra. Masować należy jednocześnie punkt po prawej i lewej stronie brzucha, siedząc.
Punkt 13 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu lędźwiowego. Masować powinna druga osoba, kolejno prawy i lewy punkt; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Jeżeli ból głowy pojawia się podczas menstruacji (wówczas mogą także współwystępować nieprzyjemne odczucia w okolicy żołądka, jak odbijanie się, a także wymioty), to 2—3 dni przed menstruacją należy rozpocząć masaż punktowy drugiej grupy punktów.
Grupa druga
Na punkty 1—8 tej grupy należy oddziaływać metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego pocierania z obrotowymi ruchami w zwolnionym tempie, trwającego 3—5 minut. Dla punktów 9—14 stosować metodę tonizującą, wykonując głęboki ucisk z obrotami i wibracją, przez 0,5 do 1 minuty (ryc. 40).
Punkt 1 (GB-1, Tong Zi Liao) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 5 mm w bok od bocznego kąta oka, w zagłębieniu. Masować jednocześnie punkt z prawej i lewej strony twarzy, siedząc z przymkniętymi oczami.
Punkt 2 (St-8, Tou Wei) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu skroniowym, 1,5 cm w górę i w bok od czołowego kąta owłosionej części głowy.
Punkt 3 (GB-5, Xuan Lu) — symetryczny; znajduje się na głowie, na wspólnej linii pionowej z punktem 2 i 1 cun poniżej niego. Masować analogicznie jak punkt 1.
121
Ryc. 40 — punkty masażu w bólach głowy Grupa druga
?!*%'<;:(
-18 JHik
•
70 —
/2
f.--.^..r
-74
i
122
Punkt 4 (GB-6, Xuan Li) — symetryczny; znajduje się na głowie, na jednej linii pionowej z punktami 2 i 3, a 0,5 cuna poniżej punktu 3. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 5 (GB-4, Han Yan) — symetryczny; znajduje się na głowie, na jednej linii pionowej z punktami 2—4, w górę i w tył od granicy owłosionej części skroni. Masować jednocześnie punkt po prawej i lewej stronie głowy, siedząc z zamkniętymi oczami.
Punkt 6 (GB-14, Yang Bai) — symetryczny; znajduje się 1 cun powyżej środka brwi. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 7 (UB-2, Zan Zhu) — symetryczny; znajduje się na twarzy, przy przyśrodkowym końcu brwi. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 8 (SJ-22, Ear He Liao) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu nad łukiem jarzmowym, u nasady małżowiny usznej. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 9 (LI-4, He Gu) — symetryczny; patrz: punkt 4 grupy pierwszej.
Punkt 10 (LI-10, Shou San Li) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni przedramienia, 2 cuny poniżej końca fałdu powstającego podczas zginania ręki w łokciu. Masować na siedząco z ręką zgiętą wpół, leżącą na stole dłonią w dół.
Punkt 11 (St-36, Zu San Li) — patrz: punkt 10 grupy pierwszej.
Punkt 12 (St-44, Nei Ting) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, między główkami II i III kości śródstopia. Masować siedząc, jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze.
Punkt 13 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy przyśrodkowej i pode-szwowej powierzchni. Masować analogicznie jak punkt 12.
Punkt 14 (Ren-4, Guan Yuan) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii posrodkowej, 3 cuny poniżej pępka. Masować w pozycji leżącej (na plecach), rozluźniwszy mięśnie.
Punkt 15 (Ren-14, Ju Que) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii posrodkowej, 6 cunów powyżej pępka. Masować analogicznie jak punkt 14.
123
Bolesne menstruacje
Bóle w dole brzucha promieniujące do krzyża i bioder częściej zdarzają się u młodych dziewcząt. Mogą one pojawiać się bezpośrednio przed menstruacją lub jej towarzyszyć. Niekiedy przy tych objawach zauważa się wzmożoną pobudliwość, zaparcia lub biegunki, omdlenia.
2—3 dni przed początkiem menstruacji i w czasie jej trwania należy zaniechać używania alkoholu, kawy, czekolady oraz ostrych i mocno solonych potraw. Masaż punktowy trzeba rozpocząć 2—3 dni przed początkiem menstruacji, zachowując przy tym fizyczny spokój. Masaż wykonuje się metodą uspokajającą, za pomocą lekkiego ucisku z powolnymi obrotami w czasie 3—5 minut na każdy punkt (ryc. 41).
Punkt 1 (UB-60, Kun Lun) — symetryczny; znajduje się na stopie, w zagłębieniu między ścięgnem Achillesa i kostką boczną na wysokości jej środka. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 2 (UB-62, Shen Mai) — symetryczny; znajduje się na stopie, w zagłębieniu pod kostką boczną, na granicy podeszwowej i bocznej powierzchni. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkty masażu przy bolesnych menstruacjach
124
Punkt 3 (UB-67, Zhi Yin) — symetryczny; znajduje się na małym palcu stopy, 3 mm w bok od bocznego kąta macierzy paznokcia tego palca. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 4 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej stronie stopy, w dołku powstającym podczas zginania palców (ryc. 3c). Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 5 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się w środku sklepienia stopy. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie.
Punkt 6 (Liv-8, Qu Quan) — symetryczny; znajduje się przy przyśrodkowym końcu fałdu podkolanowego, na wysokości środka rzepki. Masować jednocześnie punkt prawy i lewy, siedząc z nogami zgiętymi w kolanach.
Zaparcia
Zaparcia mogą wywołać zatrucie na skutek wchłaniania produktów przemiany materii przeznaczonych do wydalenia z organizmu. Mogą przy tym występować objawy ciężkości głowy, osłabienia sprawności fizycznej, uczucia pełności w brzuchu, braku apetytu.
125
Lecząc zaparcia, należy zwrócić uwagę na właściwe odżywianie, a przede wszystkim na rodzaj spożywanych pokarmów. Pożywienie dla osób cierpiących z powodu atonicznych zaparć powinno zawierać wiele błonnika (razowy chleb, jarzyny, owoce). Przy zapar-ciach spastycznych zaleca się wcześniejsze rozdrabnianie pożywienia. Koniecznie trzeba zasięgnąć rady lekarza. Przy siedzącym trybie życia niezbędne są ćwiczenia fizyczne. Bardzo ważne jest wypracowanie odruchów warunkowych związanych z opróżnianiem jelit o określonej porze i w określonym miejscu.
Do powyższych zaleceń można dodać masaż punktowy. W okresie jego stosowania nie wolno przyjmować środków przeczyszczających. Należy wykonywać po 2—3 zabiegi dziennie przez 2 tygodnie. Po trwającej 7—10 dni przerwie serię zabiegów masażu punktowego należy powtórzyć.
Gdy występują zaparcia atoniczne, masuje się pierwszą grupę punktów metodą tonizującą za pomocą głębokiego ucisku z wibracją, trwającego 0,5—1 minuty (ryc. 42).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (LI-2, Er Jian) — symetryczny; znajduje się na ręce, u podstawy I paliczka palca wskazującego, po stronie kciuka. Masować kolejno prawy i lewy punkt, położywszy rękę na stole.
Punkt 2 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej stronie stopy, w dołku powstającym przy zginaniu palców (ryc. 3c). Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 3 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej części dłoni, między I i II kością śródręcza, bliżej kości II (ryc. 3a). Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 4 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na brzegu fałdu powstającego podczas zginania ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce, położywszy ją na stole zgiętą wpół, dłonią w dół.
Punkt 5 (Sp-3, Tai Bai) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, w tył od główki I kości śródstopia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Ryc. 42 — Punkty masażu przy zaparciach Grupa pierwsza
t •
1 3
12
i
¦mii
i
8
126
127
Ryc. 42.
Grupa pierwsza (cd)
'17-----• " •-......-7J
i 9—• •—J>jj
-----15
13
Punkt 6 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy przyśrodkowej i po-deszwowej powierzchni. Masować analogicznie jak punkt 5.
Punkt 7 (St-25, Tian Shu) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 2 cuny w bok od pępka. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, leżąc na plecach, z nogami zgiętymi w kolanach.
128
Punkt 8 (SJ-8, San Yang Luo) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni przedramienia, 3 cuny powyżej górnego fałdu nadgarstka, w przestrzeni między kośćmi przedramienia. Masować kolejno prawy i lewy punkt, położywszy rękę na stole dłonią w dół.
Punkt 9 (K-13, Qi Xue) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 0,5 cuna w bok od przedniej linii pośrodkowej i 3 cuny poniżej pępka. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 10 (UB-57, Cheng Shan) — symetryczny; znajduje się na tylnej powierzchni podudzia, w miejscu przejścia mięśnia brzuchatego łydki w ścięgno Achillesa. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 11 (UB-28, Pang Guang Shu) — symetryczny; znajduje się w dolnej części pleców, 1,5 cuna w bok od tylnej linii pośrodkowej, na wysokości otworu między II i III kręgiem krzyżowym. Masować musi druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Kobiety cierpiące z powodu zaparć powinny masować dodatkowo jeszcze kilka punktów.
Punkt 12 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu wyrostka rylcowatego kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką spoczywającą na stole.
Punkt 13 (UB-62, Shen Mai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką boczną. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 14 (K-3, Tai Xi) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu między ścięgnem Achillesa i kostką przyśrodkową, na wysokości jej środka. Masować analogicznie jak punkt 13.
Punkt 15 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na goleni, 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 13.
Punkt 16 (Sp-9, Yin Ling Quan) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny poniżej rzepki i 2,5 cuna w bok od przedniego
9 — Masaż punktowy
129
brzegu kości piszczelowej w kierunku przyśrodkowym. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Gdy występują zaparcia spastyczne, masuje się drugą grupę punktów. Metoda uspokajająca, sposób: lekkie gładzenie z ruchami obrotowymi, w tempie zwolnionym, przez 3—5 minut (ryc. 43).
Grupa druga
Punkt 1 (GB-13, Ben Shen) — symetryczny; znajduje się na głowie, nad bocznym kątem oka, 1 cm powyżej granicy owłosionej części głowy. Masować jednocześnie z obu stron głowy, siedząc.
Punkt 2 (SJ-21, Er Men) — symetryczny; znajduje się na twarzy, w okolicy stawu szczęki dolnej, w przód i w górę od płatka ucha. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 3 (GB-38, Yang Fu) — symetryczny; znajduje się na goleni, 2 cuny poniżej rzepki i 2,5 cuna odśrodkowo w bok, w zagłębieniu. Masować jednocześnie punkty na obu kończynach, siedząc.
Punkt 4 (Liv-2, Xing Jian) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, między główkami, I i II kości śródstopia. Masować jednocześnie punkty na obu stopach, siedząc.
Punkt 5 (Liv-3, Tai Ćhong) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, w najwęższym miejscu przestrzeni między I i II kością śródstopia, nad punktem 4. Masować analogicznie jak punkt 4.
Punkt 6 (SJ-6, Zhi Gou) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni przedramienia, 3 cuny powyżej górnego fałdu nadgarstka, w otworze między kośćmi przedramienia. Masować kolejno prawy i lewy punkt, położywszy na stole rękę dłonią w dół.
Punkt 7 (LI-5, Yang Xi) — symetryczny; znajduje się na górnej powierzchni nadgarstka, od przyśrodkowej strony. Przy lekkim zgięciu dłoni w górę punkt ukazuje się w dołku między ścięgnami. Masować na przemian punkt na prawej i lewej kończynie, siedząc z ręką położoną na stole dłonią w dół.
130
Ryc. 43 — Punkty masażu przy zaparciach Grupa druga
3—
f-
4 5
I' 9 7
131
Punkt 8 (UB-66, Tong Gu) — symetryczny; znajduje się na stopie, w przód od zewnętrznego boku główki V kości śródstopia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 9 (SI-5, Yang Gu) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu na grzbietowej powierzchni nadgarstka, od strony palca małego, poniżej górnego fałdu nadgarstka. Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z ręką położoną na stole dłonią w dół.
W charakterze nagłej pomocy można stosować masaż punktowy trzeciej grupy punktów. Działamy na wszystkie punkty tej grupy metodą tonizującą za pomocą głębokiego ucisku z ruchem obrotowym zgodnym z kierunkiem wskazówek zegara i z wibracją w czasie 0,5—1 minuty. Masaż wykonuje się co 4 godziny w ciągu jednego dnia (ryc. 44).
Grupa trzecia
Punkt 1 (St-36, Zu San Li) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej rzepki, 1 cun odśrodkowo w bok od
Ryc. 44 — Punkty masażu przy zaparciach Grupa trzecia
5-
132
przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z nogami wysuniętymi w przód.
Punkt 2 (St-37, Shang Ju Xu) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej punktu 1, na mięśniu. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 3 (St-39, Xia Ju Xu) — symetryczny; znajduje się na przedniej powierzchni podudzia, 5 cunów powyżej kostki bocznej, między ścięgnami. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 4 (Ren-12, Zhong Wan) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny powyżej pępka. Masować leżąc na plecach z nogami zgiętymi w kolanach.
Punkt 5 (St-25, Tian Shu) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 2 cuny w bok od pępka. Masować jednocześnie punkt prawy i lewy leżąc na plecach z nogami zgiętymi w kolanach.
Meteoryzm (wzdęcia brzucha)
Wzdęcie brzucha może towarzyszyć chorobom narządów jamy brzusznej. W takich przypadkach zalecamy poradę lekarską. Przy wzdęciach mogą pojawiać się wędrujące napadowe bóle brzucha i uczucie rozpierania, znikające po odejściu gazów. Nagromadzenie gazów w jelitach ma często charakter okresowy i pozostaje w ścisłym związku ze spożytymi pokarmami, zwłaszcza u osób, których pożywienie jest zbyt bogate w błonnik. Należy wtedy wykluczyć z jadłospisu takie produkty, substancje fermentacyjne oraz kwaśne napoje. Nie należy więc używać przez jakiś czas świeżego żytniego chleba, dań mącznych, słodyczy, piwa, mleka, roślin strączkowych, kapusty, ogórków, ziemniaków, słodkich owoców. Trzeba położyć na brzuchu ciepły termofor. Masaż punktowy stosować przez tydzień.
Zaleca się metodę uspokajającą masażu za pomocą lekkiego ucisku z obrotami zgodnymi z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w zwolnionym tempie, masując każdy punkt przez 3—5 minut. Na punkty 9 i 12 działamy metodą tonizującą, za
133
pomocą głębokiego ucisku z ruchami obrotowymi zgodnymi z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w czasie 0,5—1 minuty (ryc. 45).
Punkt 1 (Ren-8, Shen Que) —- niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, w centrum pępka. Masować siedząc lub leżąc z rozluźnionymi mięśniami i nogami zgiętymi w kolanach.
Punkt 2 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu na linii pośrodkowej przedniej, 1,5 cuna poniżej pępka. Masować analogicznie jak punkt 1
Punkt 3 (Ren-12, Zhong Wan) — niesymetryczny; znajduje się na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny powyżej pępka. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 4 (P-6, Nei Guan) — symetryczny; znajduje się na dłoniowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej środkowego fałdu nadgarstka, między ścięgnamj Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z ręką spoczywającą na stole dłonią w górę.
Punkt 5 (St-25, Tian Shu) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 2 cuny w bok od pępka. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stronie brzucha, siedząc lub leżąc z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 6 (Sp-1, Yin Bai) — symetryczny; leży na stopie, 3 mm w bok od przyśrodkowego kąta macierzy paznokcia palucha. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 7 (UB-22, San Jiao snu)__symetryczny; znajduje się
na plecach, 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi I i II kręgu lędźwiowego. Masować musi druga osoba, jednocześnie punkt prawy i lewy; pacjent leży na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 8 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się na podeszwowej powierzchni stopy, w zagłębieniu powstającym podczas zginania palców w dół (ryc. 3c). Masować kolejno punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 9 (GB-43, Xia Xi) — symetryczny; znajduje się na wierzchu stopy, między główkami IV i V kości śródstopia. Masować kolejno punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 10 (LI-2, Er Jian) — symetryczny; znajduje się na wierzchu dłoni, u nasady I paliczka palca wskazującego, od strony
134
135
kciuka. Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z ręką spoczywającą na stole.
Punkt 11 (LI-3, San Jian) — symetryczny; znajduje się na wierzchu dłoni, przy główce II kości śródręcza, po stronie kciuka. Masować jak punkt 10.
Punkt 12 (St-41, Jie Xi) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu, na grzbietowej powierzchni stawu skokowo-goleniowego. Masować jednocześnie z prawej i lewej strony, siedząc.
Punkt 13 (St-45, Li Dui) — symetryczny; znajduje się na II palcu stopy, 3 mm odśrodkowo od kąta macierzy paznokcia. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Punkt 14 (Sp-15, Da Heng) — symetryczny; znajduje się na brzuchu, 4 cuny w bok od linii pośrodkowej przedniej, na wysokości pępka. Masować jednocześnie punkt prawy i lewy, leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 15 (Sp-12, Chong Men) — symetryczny; znajduje się na udzie, 4 cuny w bok od linii pośrodkowej przedniej, na wysokości górnej krawędzi kości łonowej. Masować analogicznie jak punkt 14.
Szybkie przesuwanie się gazów w jelitach wywołuje nie tylko reakcje bólowe, ale i głośne burczenie w brzuchu. Aby je przerwać, należy wykonać masaż następnego punktu metodą tonizującą za pomocą głębokiego ucisku zgiętym w stawie kciukiem, palcem wskazującym lub środkowym, kilka razy po 0,5—1 minuty, z przerwami 8—10 minut.
Punkt 16 (UB-21, Wei Shu) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi XII piersiowego i I lędźwiowego kręgu.
Jeżeli nagromadzeniu gazów w jelitach towarzyszy biegunka, trzeba wtedy zastosować masaż następnego punktu metodą uspokajającą za pomocą lekkiego uciskania z ruchem obrotowym zgodnym z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w czasie 3—5 minut.
Punkt 17 (Ren-3, Zhong Ji) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na linii pośrodkowej przedniej, 4 cuny poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami i z nogami zgiętymi w kolanach.
136
Choroby przeziębieniowe
Przy pierwszych oznakach choroby przeziębieniowej (nieprzyjemne uczucie w gardle i w jamie nosowo-gardłowej) w jej zwalczaniu może być pożyteczny masaż punktowy. Nie dotyczy to choroby wirusowej — grypy.
W przypadkach lekkiego przeziębienia należy masować pierwszą grupę punktów. Na punkty symetryczne działać trzeba — jeśli to możliwe — jednocześnie, stosując metodę uspokajającą za pomocą lekkiego uciskania przez 3—5 minut na każdy punkt (ryc. 46).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (UB-12, Feng Men) — symetryczny; znajduje się 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi II i III kręgu piersiowego. Masować musi druga osoba, jednocześnie prawy i lewy punkt; pacjent leży na brzuchu lub siedzi lekko pochylony w przód.
Punkt 2 (UB-10, Tian Zhu) — symetryczny; znajduje się z tyłu głowy, 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na granicy owłosionej części głowy. Masować jednocześnie z prawej i lewej strony, siedząc, lekko pochyliwszy głowę.
Ryc. 46 — Punkty masażu w chorobach przeziębieniowych Grupa pierwsza
137
Ryc. 46.
Grupa pierwsza (cd)
6-
2-
Punkt 3 (Du-16, Feng Fu) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na linii pośrodkowej tylnej, 3 cm powyżej granicy owłosionej części głowy. Masować na siedząco, lekko skłoniwszy głowę.
Punkt 4 (UB-13, Fei Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi III i IV kręgu piersiowego. Masować musi druga osoba; pacjent leży na brzuchu lub siedzi lekko pochylony w przód.
Punkt 5 (Lu-2, Yun Men) — symetryczny; znajduje się na piersi, 6 cunów od linii pośrodkowej przedniej, w zagłębieniu pod barkowym końcem obojczyka. Masować na siedząco, jednocześnie punkt prawy i lewy.
Punkt 6 (LI-11, Qu Chi) — symetryczny; znajduje się na ręce, na brzegu fałdu powstającego przy zginaniu ręki w łokciu, po stronie kciuka. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką zgiętą wpół, leżącą na stole dłonią w dół.
W czasie masowania wskazanych punktów koniecznie należy pić dużo ciepłych płynów.
138
Przy zaczynającym się katarze, kichaniu stosujemy masaż drugiej grupy punktów. Powinien on być wykonywany metodą uspokajającą: lekkie uciskanie i powolne ruchy obrotowe przez 3—5 minut (ryc. 47). Im wcześniej rozpocznie się stosowanie masażu, tym będzie on skuteczniejszy.
Grupa druga
Punkt 1 (LI-20, Ying Xiang) — symetryczny; znajduje się na twarzy, przy górnym końcu bocznej bruzdy skrzydełka nosa. Masować jednocześnie prawy i lewy punkt, siedząc.
Punkt 2 (LI-19, He Liao) — symetryczny; znajduje się na twarzy, na wysokości jednej trzeciej linii między miejscem przyczepienia skrzydełka nosa a górną wargą. Masować jednocześnie z prawej i lewej strony, siedząc.
Punkt 3 (Du-25, Su Liao) — niesymetryczny; znajduje się na koniuszku nosa. Masować na siedząco.
Ryc. 47 — Punkty masażu w chorobach przeziębieniowych
Grupa druga
¦ ił*-.
."¦"-:
."i k
1
1
.-]
2
139
. !'. ¦??/&•' v ;b^»,""/v> ri1* iśv.-'ił ¦¦ h-
Punkt 4 (UB-1, Jing Ming) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 2—3 mm w stronę nosa od przyśrodkowego kąta oka. Masować jednocześnie oba punkty palcami wskazującym i kciukiem, z lekkim obrotowym ruchem skierowanym pod łuki brwiowe.
Jeżeli pojawi się nieprzyjemne uczucie w gardle po zjedzeniu lodów lub wypiciu zimnej wody, gdy po przemoczeniu nóg pojawi się chrypka, wykonać należy 2—3 razy w ciągu dnia masaż trzeciej grupy punktów, metodą uspokajającą poprzez lekki ucisk z ruchami obrotowymi, zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, w ciągu 3—5 minut na każdy punkt (ryc. 48).
Grupa trzecia
Punkt 1 (Lu-11, Shao Shang) — symetryczny; znajduje się na dłoni, 3 mm w bok od przyśrodkowego kąta macierzy palca wielkiego (kciuka) ręki. Masować kolejno punkt na prawej i lewej ręce.
Ryc. 48 — Punkty masażu w chorobach przeziębieniowych Grupa trzecia
H
2 3
140
Punkt 2 (LI-3, San Jian) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni ręki, po stronie kciuka, w tył od główki II kości śródręcza. Masować kolejno z prawej i lewej strony, siedząc z ręką położoną na stole.
Punkt 3 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się na górnej stronie dłoni, między I i II kością śródręcza, bliżej kości II (ryc. 3a). Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką spoczywającą na stole.
Punkt 4 (LI-10, Shou San Li) — symetryczny; znajduje się na bocznej powierzchni przedramienia, 2 cuny poniżej końca fałdu powstającego przy zginaniu ręki w łokciu. Masować kolejno prawy i lewy punkt, siedząc z ręką zgiętą wpół, spoczywającą na stole dłonią w dół.
Zaburzenia snu
Bezsenność występuje na skutek działania czynników osłabiających układ nerwowy, takich jak: przemęczenie, infekcje, urazy. Charakter zaburzeń snu może być różny: człowiek długo nie może zasnąć, występuje napływ myśli, przeżywanie wydarzeń minionego dnia; człowiek zasypia szybko, a po 1—1,5 godz. budzi się i nie może zasnąć do czwartej—piątej nad ranem; człowiek zasypia, ale od trzeciej do piątej nie śpi, potem znowu zasypia, lecz rano wstaje zmęczony i rozbity.
W tych przypadkach pomocny może okazać się masaż punktowy. Kategorycznie zabrania się używania kawy, mocnej herbaty, napojów alkoholowych, palenia tytoniu i przyjmowania środków nasennych. Należy kłaść się do snu zawsze o tej samej porze, ale koniecznie przed północą.
Na punkty działamy metodą uspokajającą za pomocą lekkiego pocierania w zwolnionym tempie lub lekkiego ucisku w czasie 3—5 minut (ryc. 49).
Punkt 1 (PaM-3, Yin Tang) — niesymetryczny; znajduje się pośrodku między brwiami. Masować leżąc na plecach lub siedząc z pochyloną w przód głową.
141
Punkt 2 (St-45, Li Dui) — symetryczny; znajduje się na stopie, 3 mm w bok od odśrodkowego kąta macierzy paznokcia II palca. Masować powinna druga osoba, jednocześnie punkty na prawej i lewej stopie; pacjent powinien leżeć z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 3 (Liv-3, Tai Chong) — symetryczny; znajduje się na grzbiecie stopy, w najwęższym miejscu przestrzeni między I i II kością śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 4 (Liv-10, Zu Wu Li) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowej stronie uda, 1 cun poniżej krocza. Masować jednocześnie punkty na prawej i lewej nodze, leżąc.
Punkt 5 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy przyśrodkowej i pode-szwowej powierzchni stopy. Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc.
Punkt 6 (UB-62, Shen Mai) — symetryczny; znajduje się na stopie, w zagłębieniu pod kostką boczną. Masować kolejno punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Punkt 7 (Sp-4, Gong Sun) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, pod I kością śródstopia. Masować analogicznie jak punkt 6.
Punkt 8 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na głowie, na tylnej linii pośrodkowej, 5 cunów powyżej przedniej granicy owłosionej części głowy. Masować siedząc lub leżąc.
Punkt 9 (Du-19, Hou Ding) — niesymetryczny; znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, 5,5 cuna powyżej przedniej granicy owłosionej części głowy. Masować siedząc lub leżąc.
Punkt 10 (Ren-12, Zhong Wan) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 4 cuny powyżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 11 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 1,5 cuna poniżej pępka. Masować analogicznie jak punkt 10.
Punkt 12 (SJ-10, Tian Jing) — symetryczny; znajduje się na tylnej powierzchni przedramienia, 1 cun powyżej fałdu łokciowego wyprostowanej ręki. Masować kolejno punkt na prawej i lewej kończynie, leżąc lub siedząc z wyprostowaną ręką.
Ryc. 49 — Punkty masażu w zaburzeniach snu
142
143
Punkt 13 (Ren-15, Jiu Wei) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na przedniej linii pośrodkowej, 1 cm poniżej wyrostka mieczykowatego mostka. Masować leżąc na plecach.
Masaż punktowy w przypadkach bezsenności wykonuje się tylko w godzinach przedwieczornych lub wieczornych. Nie jest konieczne korzystanie z wszystkich podanych punktów. Należy wybrać sobie grupę punktów lub tylko jeden punkt, którego masowanie będzie prowadzić do spokojnego i zdrowego snu bez stosowania środków farmakologicznych.
144
Senność wśród dnia jest równie nieprzyjemna, jak bezsenność nocą. Może ona występować po sytym obiedzie lub z przyzwyczajenia. Aby znieść ten stan, można posłużyć się masażem punktowym. Nie zalecamy w takich przypadkach stosowania środków farmakologicznych, picia kawy lub mocnej herbaty.
Masaż powinien być tonizujący, za pomocą głębokiego ucisku z obrotami i wibracją przez 0,5—1 minuty. Po 10 minutach można masaż powtórzyć. Zaleca się wykonanie takiego masażu codziennie przez 5—6 dni.
Punkt 14 (Sp-5, Shang Qiu) — symetryczny; znajduje się na stopie, w dół i w przód od kostki przy środkowej, w zagłębieniu. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
Zmęczenie
Jeżeli uważnie przyjrzymy się ludziom wokół nas, to zauważymy, że wiele osób znajduje się w stanie zmęczenia. Wśród nich jest sporo osób młodych (w wieku 20—30 lat).
Ze zmęczeniem trzeba poważnie i we właściwym czasie walczyć. Nie należy dopuszczać do przedłużania się tego stanu i pojawiania się symptomów choroby. Za pomocą masażu można usunąć zmęczenie i poprawić sprawność organizmu.
Masaż należy wykonywać metodą uspokajającą, lekko uciska-jąc przez 3—5 minut każdy punkt. W czasie masażu mięśnie powinny być zupełnie rozluźnione (ryc. 50).
Grupa pierwsza
Punkt 1 (K-l, Yong Quan) — symetryczny; znajduje się w dołku powstającym na podeszwowej stronie stopy, przy zginaniu palców (ryc. 3c). Masować kolejno punkt na prawej i lewej stronie, siedząc.
Punkt 2 (Sp-1, Yin Bai) — symetryczny; znajduje się na stopie, 3 mm w kierunku dośrodkowym i na zewnątrz od kąta macierzy paznokcia palucha. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc.
10 — Masaż punktowy
145
Ryc. 50 — Punkty masażu przy zmęczeniu Grupa pierwsza
_2
3
1-5
146
Punkt 3 (Sp-2, Da Du) - symetryczny; znajduje się na stopie, na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy między I koscia śródstopia i podstawą paliczka palucha. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc
. Pui\kt 4 (.UB-60> Kun Lun) - symetryczny; znajduje się na topie, między ścięgnem Achillesa i kostką boczną, na wysokości jej
sLdząc. ^ Jedn°CZeŚnie Punkt ™ P^wej i lewej nodze'
Punkt 5 (St-41, Jie Xi) - symetryczny; znajduje się w zagłębieniu na przedniej powierzchni stawu skokowo-goleniowego Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc
Punkt 6 (St-36, Zu San Li) - symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny poniżej rzepki i 1 cun w bok od przedniego brzegu kosa piszczelowej. Masować jednocześnie punkt na prawej , lewei kończynie, siedząc z wyprostowanymi nogami.
Masaż każdego punktu należy wykonywać przez 3-5 minut a następnie poleżeć 10 minut na plecach z rozluźnionymi mięśniami!
Masaż drugiej grupy punktów może wykonywać tylko druga osoba (ryc. 51). Podczas masażu tych punktów trzeba leżeć na brzuchu, podłożywszy pod brzuch poduszkę. Prawidła działania takie same jak wyżej. wuua
Grupa druga
Punkt 1 (UB-43, Gao Huang) - symetryczny; znajduje się na plecach, 3 cuny w bok od linii pośrodkowej tylnej na wysokość przestrzeń miedzy IV i V kręgiem piersiowym. Przy masowanm tego punktu należy unikać przedozowania w czasie (nie dłużej jak 2-3 minut) i sile (ucisk niezbyt mocny). Masować jednocześnie punkt po prawej i lewej stronie pleców. P
Punkt 2 (UB-15, Xin Shu) - symetryczny; znajduje się na plecach, 15 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między V i VI kręgiem piersiowym Masować Tedno czesnie punkty po prawej i lewej stronie kręgosłupa
Punkt 3 (GB-21, Jian Jing) - symetryczny; znajduje się na plecach, w centrum dołu nadgrzebieniowego łopatki. Jeśli druga
147
Ryc. 51 - — Punkty masażu przy zmęczeniu
Grupa druga
,_ / 1
li
osoba położy prawą dłoń na prawym ramieniu pacjenta, to palec wskazujący pokaże szukany punkt (ryc. 3d). Masować jednocześnie punkt po prawej i lewej stronie pleców.
Punkt 4 (SJ-15, Tian Liao) — symetryczny; znajduje się na plecach, pod punktem 3. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stronie pleców.
Punkt 5 (SI-12, Bing Feng) — symetryczny; znajduje się na plecach, w centrum grzebienia łopatki. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stronie pleców.
Aby ostatecznie znieść zmęczenie, należy masować punkty trzeciej grupy (ryc. 52).
Grupa trzecia
(H-9, Shao Chong) — i
Punkt 1 (H-9, Shao Chong) - i punkt 2 (SI-1, Shao Ze) — znajdują się na ręce, w bok od obu kątów macierzy paznokcia palca małego. Działamy tu uciskiem z góry jednocześnie na obydwa punkty w czasie 1—3 minut, kolejno na prawej i lewej ręce.
Punkt 3 (P-9, Zhong Chong) — symetryczny; znajduje się na ręce, 3 mm w bok od przyśrodkowego kąta macierzy paznokcia
148
Ryc. 52 — Punkty masażu przy zmęczeniu Grupa trzecia
2-
1 -
!
5
palca środkowego. Masować kolejno punkt na prawym i lewym palcu, siedząc z ręką spoczywającą na stole.
Punkt 4 (LI-4, He Gu) — symetryczny; znajduje się między I i II kością śródręcza, bliżej kości II (ryc. 3a). Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z ręką spoczywającą na stole.
Punkt 5 (H-8, Shao Fu) — symetryczny i punkt 6 (SJ-3, Zhong Zhu) — symetryczny; znajdują się odpowiednio — na dłoniowej i grzbietowej powierzchni ręki (równolegle, naprzeciw siebie). Punkt 5 uciskamy kciukiem, a punkt 6 wskazującym lub środkowym palcem drugiej ręki. Masować jednocześnie oba punkty, wpierw na prawej, a potem na lewej ręce.
149
Punkt 7 (SJ-5, Wai Guan) — symetryczny; znajduje się na grzbietowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej górnego fałdu nadgarstka, w przestrzeni międzykostnej. Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z ręką leżącą na stole dłonią w dół. W celu uzyskania efektu siła ucisku nie powinna być zbyt wielka.
Mając mało czasu można ograniczyć się do działania tylko na cztery poniższe punkty. Masaż czwartej grupy punktów powinien być tonizujący — głęboki ucisk z wibracją przez 0,5—1 minuty na każdy punkt (ryc. 53).
Grupa czwarta
Punkt 1 (GB-6, Xuan Li) — symetryczny; znajduje się na przecięciu linii poziomej stycznej do górnego brzegu ucha i linii przebiegającej 1,5 cm w tył od granicy owłosionej części głowy na skroni. Masować jednocześnie punkty z prawej i lewej strony głowy, siedząc.
Ryc. 53 — Punkty masażu przy zmęczeniu
Grupa czwarta
1 i 1 1 -1 i 1
I---^ | •if
m 1 J 1
*Si|||i|||ji||. fli WSI pił i i
M
150
Punkt 2 (UB-59, Fu Yang) — symetryczny; znajduje się na bocznej stronie podudzia, 3 cuny powyżej kostki bocznej. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc.
Punkt 3 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc. v
Punkt 4 (K-7, Fu Liu) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 2 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc.
Po masażu trzeba przez 10 minut spokojnie poleżeć.
Niekiedy można zauważyć u siebie lub swoich bliskich tzw. zmęczenie poranne. Czujemy je, zbudziwszy się rano, nie jesteśmy wypoczęci, chociaż nie cierpimy na bezsenność. W takich przypadkach należy zastosować tonizujący masaż na punkty grupy piątej — głęboki ucisk w czasie 0,5—1 minuty (ryc. 54).
Grupa piąta
Punkt 1 (Sp-2, Da Du) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, między
Ryc. 54 — Punkty masażu przy zmęczeniu Grupa piąta
151
aSSsi
I kością śródstopia i podstawą paliczka palucha. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej nodze, siedząc. Uczucie zmęczenia minie.
A gdy chcemy uzyskać jeszcze przypływ rześkości, zróbmy tonizujący masaż, głęboko uciskając w czasie 0,5—1 minuty na punkt 2 (Du-16, Feng Fu) — niesymetryczny, który znajduje się na tylnej linii pośrodkowej, 3 cm powyżej granicy owłosionej części głowy, pod guzem potylicznym. Masować siedząc.
Te zabiegi powtarzać można jedynie w razie konieczności.
Chrapanie
Chrapanie — to nie choroba ani też nie symptom jakiejś choroby. Przysparza ono jednak sporo przykrości zarówno samemu chrapiącemu, jak i osobom znajdującym się wokół niego. Dobrze jest w przypadku chrapania wykonywać masaż punktowy. Powinien on być tonizujący, za pomocą głębokiego ucisku z obrotami i wibracją w czasie 0,5—1 minuty (ryc. 55).
Punkt 1 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy przyśrodkowej i pode-szwowej powierzchni stopy. Masować jednocześnie z prawej i lewej strony, siedząc.
Punkt 2 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przyśrodkowej stronie przedramienia, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno punkt na prawej i lewej kończynie, siedząc z ręką spoczywającą na stole.
Punkt 3 (SI-4, Wan Gu) — symetryczny; znajduje się na brzegu bocznej i dłoniowej powierzchni ręki, nad V kością śródręcza. Masować analogicznie jak punkt 2.
Punkt 4 (St-10, Shui Tu) — symetryczny; znajduje się na szyi, na wysokości dolnego brzegu chrząstki tarczowatej, przy przy-środkowym brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Masować jednocześnie punkty leżące po prawej i lewej stronie szyi, siedząc.
152
Ryc. 55 — Punkty masażu przy chrapaniu
I
6 1
I
1
Punkt 5 (Ren-21, Xuan Ji) — niesymetryczny; znajduje się w centrum rękojeści mostka, w zagłębieniu. Masować w pozycji siedzącej lub leżącej.
Punkt 6 (K-2, Ran Gu) — symetryczny; znajduje się w środku sklepienia stopy. Masować jednocześnie punkt na prawej i lewej stopie, siedząc.
Profilaktyczny masaż zdrowotny
Profilaktyka — to jeden z głównych działów medycyny. Lepiej zapobiegać chorobie niż leczyć chorych — radzili już starowschodni medycy. O zdrowie należy dbać, należy je podtrzymywać. Racjonalny tryb życia, prawidłowe odżywianie, bez przejadania się, przestrzeganie higieny, codzienna gimnastyka i zabiegi wodne, zdro-
153
wotny masaż punktowy mogą pomóc w zachowaniu i umacnianiu zdrowia ludzi zdrowych. Codzienny masaż punktowy zapobiega osłabieniu sił obronnych organizmu, skłonnościom do chorób infekcyjnych i ich ciężkiemu przebiegowi.
Metoda tego masażu — tonizująca, tj. głęboki ucisk z obrotami i lekką wibracją przez 0,5-1 minuty. Należy pamiętać codziennie o punktach zdrowotnych i działać na nie po gimnastyce porannej oraz wodnych zabiegach higienicznych (ryc. 56).
Punkt 1 (St-36, Zu San Li) — symetryczny. Punktem „długowieczności" nazywano go na Dalekim Wschodzie. Znajduje się 3 cuny poniżej rzepki (przy wyprostowanej nodze) i 1 cun w bok od przedniego brzegu kości piszczelowej. Masować jednocześnie punkty na prawej i lewej nodze, siedząc z wyprostowanymi nogami.
Punkt 2 (UB-43, Gao Huang) — symetryczny; zwany centrum życia", znajduje się 3 cuny w bok od tylnej Unii po-środkowej, na wysokości przestrzeni między wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu piersiowego. Masować musi druga osoba, jednocześnie z prawej i lewej strony kręgosłupa; osoba masowana leży na brzuchu lub siedzi lekko pochylona w przód.
Punkt 3 (Sp-6, San Yin Jiao) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny powyżej kostki przyśrodkowej. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 4 (GB-39, Xuan Zhong) — symetryczny; znajduje się na podudziu, 3 cuny powyżej kostki bocznej. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 5 (Sp-2, Da Du) — symetryczny; znajduje się na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni stopy, między I kością śródstopia i podstawą paliczka palucha. Masować analogicznie jak punkt 1. . , ,
Jeżeli ma się więcej niż 40 lat i miażdżyca juz daje o sobie
znać, należy dodać jeszcze pięć punktów.
Punkt 6 (K-6, Zhao Hai) — symetryczny; znajduje się na stopie, pod kostką przyśrodkową, na granicy przyśrodkowej i podeszwowej powierzchni. Masować analogicznie jak punkt 1.
Punkt 7 (Du-20, Bai Hui) — niesymetryczny; znajduje się na linii pośrodkowej tylnej, 5 cunów powyżej przedniej granicy owłosionej części głowy. Masować na siedząco, skłoniwszy głowę w przód.
154
Ryc. 56 — Punkty masażu profilaktycznego
1-4
4 —
155
Punkt 8 (Lu-7, Lie Que) — symetryczny; znajduje się na przedramieniu, 1,5 cuna powyżej środkowego fałdu nadgarstka, w zagłębieniu przy wyrostku rylcowatym kości promieniowej (ryc. 3b). Masować kolejno punkt na prawym i lewym przedramieniu, gdy ręka spoczywa na stole.
Punkt 9 (Ren-6, Qi Hai) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na linii pośrodkowej przedniej, 1,5 cuna poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 10 (Ren-5, Shi Men) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na linii pośrodkowej przedniej, 2 cuny poniżej pępka. Masować leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Masaż kosmetyczny
Z pewnością wszyscy chcemy jak najdłużej zachować zdrowie, urodę, świeżość cery, gładką skórę i młodzieńczy blask oczu. Jest to możliwe pod warunkiem, że codziennie stosować będziemy masaż punktowy. Poczekajmy z nakładaniem na twarz makijażu, nie będzie on wyglądał pięknie, jeśli skóra nie ma elastyczności, jest sucha i szeleszcząca. Starowschodnia medycyna znała sekrety kosmetyki. Uważano, że największym wrogiem aksamitnej skóry jest złe trawienie, zaparcia, nagromadzenie gazów w jelitach lub jakiekolwiek inne schorzenia narządów wewnętrznych. W celu wyjaśnienia tych problemów należy zwrócić się do lekarza, ale w pozostałych kwestiach pomoże masaż punktowy.
Na punkty należy działać metodą uspokajającą, lekko uciska-jąc ruchem obrotowym, zgodnie z kierunkiem przesuwania się wskazówek zegara, przez 2—5 minut na każdy punkt (ryc. 57).
Punkt 1 (UB-23, Shen Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między II i III kręgiem lędźwiowym. Masować musi druga osoba jednocześnie punkty z obu stron kręgosłupa; pacjent powinien leżeć na poduszce podłożonej pod brzuch.
Punkt 2 (UB-22, San Jiao Shu) — symetryczny; znajduje się na plecach, 1,5 cuna w bok od linii pośrodkowej tylnej, na wysokości przestrzeni między I i II kręgiem lędźwiowym. Masować analogicznie jak punkt 1. Oba punkty są bardzo ważne.
156
Punkt 3 (St-9, Ren Ying) — symetryczny; znajduje się na szyi, na przednim brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowe-go, na wysokości górnego brzegu chrząstki tarczowatej. Masować jednocześnie punkty po obu stronach szyi, siedząc.
Punkt 4 (Ren-12, Zhong Wan) — niesymetryczny; znajduje się na brzuchu, na linii pośrodkowej przedniej, 4 cuny powyżej pępka. Masować siedząc lub leżąc na plecach z rozluźnionymi mięśniami.
Punkt 5 (SJ-5, Wai Guan) — symetryczny; znajduje się na przedniej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej górnego fałdu nadgarstka, w przestrzeni międzykostnej. Masować kolejno punkt prawy i lewy, siedząc z ręką położoną na stole dłonią w dół.
Punkt 6 (K-3, Tai Xi) — symetryczny; znajduje się we wgłębieniu między ścięgnem Achillesa i kostką przyśrodkową, na wysokości jej środka. Masować jednocześnie punkty na obu nogach, siedząc.
Ryc. 57 — Punkty masażu kosmetycznego
- 2
¦ 1
157
Ryc. 57 (cd)
10 —~
-13
.3
Punkt 7 (SJ-23, Si Zhu Kong) — symetryczny; znajduje się na twarzy, w zagłębieniu przy końcu brwi. Masować jednocześnie z obu stron, siedząc z zamkniętymi oczami.
Punkt 8 (GB-1, Tong Zi Liao) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 5 mm w bok od bocznego kąta oka, w zagłębieniu. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 9 (UB-3, Mei Chong) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 0,5 cuna powyżej przyśrodkowego końca brwi. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 10 (UB-1, Jing Ming) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 2—3 mm w stronę nosa od przyśrodkowego kąta oka. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 11 (St-2, Si Bai) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 1 cm poniżej dolnego brzegu oczodołu, pod źrenicą. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 12 (GB-14, Yang Bai) — symetryczny; znajduje się na twarzy, 1 cun powyżej środka brwi, nad źrenicą. Masować analogicznie jak punkt 7.
Punkt 13 (St-4, Di Cang) — symetryczny; znajduje się 1 cm w bok od kąta ust. Masować jednocześnie po prawej i lewej stronie twarzy, siedząc lub leżąc z zamkniętymi oczami i lekko rozchylonymi ustami.
Punkt 14 (Ren-24, Cheng Jiang) — niesymetryczny; znajduje się na twarzy, w centrum bruzdy wargowo-bródkowej. Masować analogicznie jak punkt 13.
Punkt 15 (SJ-22, Ear He Liao) — symetryczny; znajduje się w zagłębieniu nad łukiem jarzmowym u nasady małżowiny usznej. Masować jednocześnie punkt po prawej i lewej stronie głowy, leżąc lub siedząc z zamkniętymi oczami.
Posłowie
Ponad 5000 lat doświadczeń i sukcesów, szczególnie w zakresie leczenia objawowego zaburzeń czynnościowych, nadaje refleksoterapii i masażowi punktowemu bezcenną wartość. Masaż punktowy zasługuje na właściwe miejsce w arsenale współczesnej medycyny.
Zamieszczony w tej książce wykaz schorzeń, syndromów i symptomów nie obejmuje całego zakresu możliwości stosowania masażu punktowego. Opanowanie metody jako zabiegu profilaktycznego i pomocy przedlekarskiej będzie sprzyjać zdrowiu każdego z nas. Metoda masażu punktowego nie jest zbyt trudna i nie wymaga długiego okresu nauki. Posługując się nią należy dokładnie pamiętać o wskazaniach i przeciwwskazaniach do jej stosowania, a także nie wolno dopuszczać do odstępstw od przedstawionych przez nas zaleceń bez rady lekarza znającego i stosującego tę metodę.
Dobór punktów (w tych przypadkach, gdy w tekście mówi się o możliwości wyboru) jest indywidualny i można ograniczyć się do 1—2 punktów, by uzyskać pożądany efekt. Dokładność i systematyczność w wykonywaniu masażu stwarza przesłanki do oczekiwania skutecznej ochrony i podtrzymania zdrowia.
158
Spis treści
Od tłumacza Przedmowa .-Wprowadzenie
Krótki rys historyczny. Pochodzenie metody i jej miejsce we współczesnej medycynie ..............
Główne zasady masażu punktowego. Metody działania. Technika masażu. Wskazania i przeciwwskazania ....
Masaż punktowy w określonych jednostkach chorobowych oraz w wybranych zespołach objawów patologicznych .
Miażdżyca tętnic............
Dychawica oskrzelowa...........
Alergia ..............
Wzmożona drażliwość ...........
Cukrzyca ..............
Zapalenie zatok............
Migrena ..............
Jąkanie . . . . . . . . . . ...
Osłabienie czynności płciowych .........
Moczenie nocne............
Hemoroidy i pęknięcia odbytu .........
Dystonia neurowegetatywna ..........
Brak mleka u karmiących matek . ........
Nadciśnienie tętnicze ...........
Zbyt niskie ciśnienie tętnicze (niedocisnienie) .......
Żylaki i owrzodzenia podudzi ..........
Kołatanie serca ............
Ból głowy . . . . . . ' ". • . .
Bolesne menstruacje............
Zaparcia..............
Meteoryzm (wzdęcia brzucha) . . . . . . . .
Choroby przeziębieniowe ...........
Zaburzenia snu............
Zmęczenie .............
Chrapanie .............
Profilaktyczny masaż zdrowotny .........
Masaż kosmetyczny ............
Posłowie ..............
5 7 9
13
24
24..
33
40
53
57
62
64
67
70
79
84
91
97
100
106
110
112
117
124
125
133
137
141
145
152
153
156
159
i*,- - ... w.*1;-,-^
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Masaż punktowy i inne metody refleksoterapii T Kasperczyk, S KmakMASAZ GLEBOKI W TERAPII PUNKTOW SPUSTOWYCHmasaż palców kończyny górnejMUTACJA PUNKTOWAKunce A Antropologia punktów Rozważania przy tekstach R KapuscińskiegoMASAŻ 2Punktowe testy skórneMasaż po udarzemięśnie na masażwięcej podobnych podstron