Sprawny system, umożliwiający zapewnienie bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy jest jednym z niezbędnych warunków wypełnienia ustawowych obowiązków państwa w stosunku do jednego obywatela. Nieodłącznym elementem systemu ochrony pracy jest prawo pracy. Najważniejszym polskim aktem prawnym, regulującym m.in. kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy jest Kodeks Pracy. Instytucjami powołanymi do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy oraz zasad i przepisów higieny pracy i warunków pracy są przede wszystkim: Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) oraz Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS). Gwarancją niezawisłości tej inspekcji jest podporządkowanie jej bezpośrednio Radzie Ochrony Pracy, działającej przy Sejmie RP. W zakresie działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajduje się natomiast kontrola higieny pracy i warunków środowiska pracy.
W miejscu pracy należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych. Obowiązek przestrzegania przepisów bhp spoczywa tak na pracodawcy jak i na pracowniku.
Rozpoczynając działalność pracodawca jest obowiązany zawiadomić w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności właściwego państwowego inspektora sanitarnego
i właściwego inspektora pracy o następujących zdarzeniach:
- o miejscu, rodzaju, zakresie prowadzonej działalności,
- zmianie miejsca, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności, zwłaszcza zmianie technologii lub profilu produkcji, jeżeli zmiana technologii może spowodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników.
Naruszenie powyższych obowiązków stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i zagrożone jest karą grzywny.
Podstawowe prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy regulują przepisy zawarte w Kodeksie Pracy [11, rozdz. X], a w szczególności dział dziesiąty - Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Podstawowe obowiązki pracodawcy
1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.
2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:
a) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
b) zapewnić przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonywanie tych poleceń,
c) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
d) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
3. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
8