11430

-    klasyfikuje ludzi na zdrowych i chorych- inaczej ich traktujemy,

-    skupia się na jednostce chorobowej, nie myślimy holistycznie o zdrowiu,

-    eksponowanie czynników wywołujących daną chorobę (wirusów, stresorów), a nie na poszukiwanie sposobów radzenia sobie z nimi,

-    przyjmujemy, że wszystkie stresory są szkodliwe dla człowieka, dążymy do stworzenia sterylnego, całkowicie bezpiecznego, czyli nierealnego środowiska,

-    zakładamy, że czynnik X wywołuje chorobę Y, pomijanie przypadków, w których mimo zadziałania czynnika X nie wystąpiła choroba Y, albo wystąpiła choroba Y a zabrakło czynnika X. (Antonovsky 1984, 1997; Dolińska - Zygmunt 1996a, Jelonkiewicz 1994, za 20).

Salutogenetyczny paradygmat zdrowia -

A. Nie odrzuca całkowicie powyższego myślenia, proponuje uzupełnienie. Punkt wyjścia - normalny stan człowieka to nie równowaga - homeostaza, ale heterostaza (zmienność, nieuporządkowanie), rezultat ciągłych zmian wewnątrz i na zewnątrz organizmu. Zdrowie i choroba są krańcami tego samego kontinuum. Każdy człowiek zajmuje pewną pozycje pomiędzy biegunami absolutnego zdrowia i całkowitej choroby.

Konsekwencję takiego podejścia:

^odejście od zaliczania ludzi na zdrowych i chorych, umieszczenie całej populacji w polu zainteresowania,

*    nie skupianie się tylko na wybranej jednostce chorobowej, większa swoboda badawcza

*    przyjęcie założenia, że stresory są wszechobecne, koncentrowanie się na zasobach, które pomagają jednostce na radzeniu sobie z nimi,

*    zastępowanie pytania: jak pozbyć się danego stresora? pytaniem: jak możemy nauczyć się żyć w zdrowiu mimo działających stresorów?

A. A. zadaje nowe pytania. Nie pyta o przyczyny chorób. Interesuje go dlaczego ludzie zachowują zdrowie mimo działania czynników szkodliwych, dlaczego osoba, niezależnie od miejsca, które zajmuje na kontinuum, przemieszcza się ku jego zdrowemu końcowi.

Wprowadza termin Zgeneralizowane Zasoby Odpornościowe- dotyczą człowieka i środowiska, oznaczają cechy organizmu- odporność fizyczna i biochemiczna, możliwości intelektualne, przekonania i postawy siła ego, również stabilizacja kulturowa, dobra materialne wsparcie społeczne i inne czynniki pozwalające na skuteczne stawienie czoła różnym stresorom. Umiejętność korzystania z zasobów odpornościowych, bez względu na to czy jest tego dużo, czy mało" wiąże się z poczuciem kohrerencji (SOC - the sense of coherence). Wyeksponowane miejsce jednostki umiejącej wziąć odpowiedzialność za swoje zdrowie.

" Globalna orientacja człowieka wyrażająca stopień, w jakim człowiek ma dojmujące, trwałe, choć dynamiczne poczucie pewności, iż bodźce napływające w ciągu życia ze środowiska wew. i zew. mają charakter ustrukturowany, przewidywalny i wytłumaczalny, dostępne są zasoby, które pozwalają sprostać wymaganiom stawianym przez te bodźce, wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania". (Antonowsky 1995, s.34 za 20))

Poczucie koherencji _ta-Łmienn^Jdadaia£a-SiS-Łtize£h-skorelowanych ze sobą składowych:

2