11925

Rys. 2. Podstawowe potrzeby ludzi wg A. Maslowa Źródło: Opracowanie E. Nowak

Nie ma więc wątpliwości, że bezpieczeństwo jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, a jednocześnie najważniejszym ich celem ³ Ma bowiem zaspokoić naczelne żywotne potrzeby trwania, stabilizacji i przewidywalności, rozwoju, dobrobytu i w rezultacie ludzkiego szczęścia.

Bezpieczeństwo jest stanem i jednocześnie ciągłym procesem, systematycznym działaniem na rzecz jego tworzenia i utrzymywania. Innymi słowy, bezpieczeństwo jako najwyższa wartość i potrzeba jednostek, grup społecznych, państw i wspólnot wielopaństwowych jest wytworem, swego rodzaju produktem, wszystkich podmiotów bezpieczeństwa, które muszą być do tego przygotowane i zdolne. Oczekiwanie na to, Ze bezpieczeństwo będzie efektem jednorazowego działania (np. założenia instalacji alarmowej, wygrania wojny itp ), darem losu, szczęścia czy Boga (Fryderyk II Wielki mówił, że - Pan Bóg jest zawsze po stronie silniejszych batalionów), jest nie tylko błędne, ale wręcz samobójcze.

Dla uporządkowania szerokiej problematyki bezpieczeństwa konieczne jest postrzeganie jego podstawowych wymiarów:

•    podmiotowego (może być: jednostkowy, narodowy, międzynarodowy, globalny);

•    przedmiotowego (obejmuje: wartości, środki i narzędzia, aktywność państwową);

•    procesualnego (kształtuje go: polityka, różne strategie, współzależności);

•    strukturalno-realizacyjnego (są nimi: organizacje, instytucje, działania).

Szczególną cechą współczesnego bezpieczeństwa jest dynamiczny wzrost jego zakresu przedmiotowego .

Tradycyjne bezpieczeństwo narodowe (państw) było utożsamiane głównie z siłą wojskową według prostego schematu: zagrożenie to agresja (wojna), a bezpieczeństwo to obrona militarna. W rzeczywistości od niepamiętnych czasów bezpieczeństwo kształtowały również inne, niż militarne czynniki. Obecnie - obok aspektów wojskowych i politycznych wyróżniane są - czynniki gospodarcze (ekonomiczne) i technologiczne, zasoby surowcowe oraz polityka w dziedzinie ekologii, demografii, spraw społecznych i humanitarnych. Ponadto koncepcje bezpieczeństwa obejmują sprawy związane z zachowaniem tożsamości narodowej oraz zapewnieniem udziału poszczególnych narodów (państw) w rozwoju cywilizacyjnym współczesnego świata. Zyskał na znaczeniu ludzki wymiar bezpieczeństwa, czyli poszanowanie podstawowych praw i swobód obywatelskich. Stąd też „bezpieczeństwo współcześnie jest czymś więcej niż synonimem biologicznej egzystencji narodu i istnienia państwa; zawiera w sobie określone osiągnięcia lub aspiracje dotyczące sposobu i poziomu życia, a także kryteria ustrojowe". Tak rozbudowane podejście do postrzegania bezpieczeństwa obowiązuje w NATO.

⁵ J. Stańczyk. Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Wyd ISP PAN. Warszawa 1996. s.8.