Formy demokracji bezpośredniej:
1. Referendum - definiowane jest jako sposób bezpośredniego rozstrzygania przez uprawnione podmioty w drodze głosowania o istotnych sprawach życia całego państwa albo części jego terytorium. Możemy wyróżniać/ klasyfikować referendum:
a) ze względu na zasięg terytorialny:
A referendum ogólnokrajowe - obejmuje swoim zasięgiem cały kraj
A referendum lokalne - przeprowadzane jest na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego lub w kraju związkowym, w Polsce: referendum gminne, powiatowe, wojewódzkie
b) ze względu na konieczność przeprowadzenia referendum:
A referendum obligatoryjne - mamy obowiązek przeprowadzenia referendum
A referendum fakultatywne - wtedy gdy istnieje możliwość przeprowadzenia referendum ale nie ma obowiązku. Nasza konstytucja tylko przewiduje tą instytucje referendum . Art. 235- dotyczący zmiany konstytucji, ustęp 1 -> podmioty, które dysponują inicjatywą ustrojodawczą mają również kompetencję w zakresie wnioskowania o referendum zatwierdzające zmianę konstytucji; dotyczy tylko przepisów umieszczonych w rozdziale 1, 2 lub 12. [ Nie można tej samej ustawy uchwalać w dwóch procedurach ] podmioty mogą zarządzać referendum w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, można zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego -do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60dni od dnia zgłoszenia wniosku, a zarządzenie tego referendum musi się odbyć niezwłocznie. (Marszałek musi zarządzić referendum ale jeżeli tego nie zrobi to nic mu nie grozi bo nie ma odpowiedzialności konstytucyjnej tylko ma odpowiedzialność polityczną) nadal jest to referendum fakultatywne. Konieczność przeprowadzenia referendum jest wtedy gdy za zmianą odpowiedziała się większość głosujących ??
Materia referendalna- możemy mówić o trzech rodzajach referendum:
- referendum ustawodawcze - w zakresie materii ustawowej; wynik nie zastępuje formy ustawy, zostaje wysłowione zobowiązanie do wykonania inicjatywy ustawodawczej z jednym wyjątkiem -wynik referendum zastępuje formę ustawy w Polsce w referendum w sprawie europejskiej. ( umowy międzynarodowe w Polsce zawiera Rada Ministrów, następnie występuje wyrażenie zgody na ratyfikacje umowy międzynarodowej przez Sejm i Senat, Prezydent może odmówić ratyfikacji wtedy, kiedy ma wątpliwość dotyczące zgodności z Konstytucją.)
- referendum konstytucyjne- dotyczące materii konstytucyjnej, najczęściej związane ze zmianą konstytucji
- referendum zatwierdzające
- referendum wstępne- może mieć charakter stanowczy kiedy podjęte zostaje zobowiązanie do podjęcia działań bądź może mieć charakter konsultacyjny bądź opiniodawczy. Ze względu na podmiot wyróżniamy: referendum zw. Obywateli lub inicjatywy