13493

niemonetamych instytucji finansowych, funduszy ubezpieczeń społecznych oraz instytucji samorządowych,

-M₃- obejmują elementy składowe agregatu M.»powiększone o operację z przyrzeczeniem odkupu oraz dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do dwóch lat.

W ramacłi funkcji banku banków pełni w stosunku do banków komercyjnych funkcje regulacyjne. NBP organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i efektywnie uczestniczy w międzynarodowym rynku pieniężnym.

W ramach funkcji banku państwa NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, jeśli nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Do pozostałych zadań Narodowego Banku Polskiego należą:

-    organizowanie rozliczeń pieniężnych,

-    prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,

-    prowadzenie działalności dewizowej w określonych ustawami granicach,

-    prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,

-    regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,

-    kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego,

-    opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i

zobowiązań zagranicznych państwa,

-    wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Narodowemu Banku Polskiemu przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczpospolitej Polskiej. Może on być członkiem międzynarodowych instytucji finansowych i bankowych: nie może natomiast być udziałowcem bądź akcjonariuszem innych osób prawnych, z wyjątkiem prowadzących działalność usługową wyłącznie na rzecz instytucji finansowych i Skarbu Państwa.

Bank centralny spełnia w systemie gospodarki rynkowej istotne funkcje. Stanowi pierwotne źródło pieniądza urzędowego, gdyż tylko on jest uprawniony do jego emisji. Bank centralny jest także bankiem banków. Przejawia się to w gromadzeniu rezerw banków komercyjnych oraz udzielaniu tym bankom pożyczek w celu zapewnienia w krańcowych sytuacjach płynności finansowej. Do tych funkcji banku centralnego należy dodać:

-    obsługę kasową rządu(budżetu)- wyklucza się jednak możliwość finansowania przez bank centralny deficytów budżetowych(nie zezwala na to Konstytucja RP)

-    kontrolę(obronę) waluty krajowej w stosunkach ekonomicznych z zagranicą

-    kontrolę funkcjonowania banków komercyjnych.

Do najważniejszych instrumentów oddziaływania banku centralnego na banki komercyjne należą:

-    stopa minimalnych rezerw( stopa rezerw obowiązkowych),

-    operacje otwartego kredytu,

-    stopa redyskontowa,

-    limity redyskontowe,

-    stopa lombardowa,

-    górna granica oprocentowania wkładów na rachunkach terminowych w bankach

handlowych.

Stopa minimalnych rezerw jest ustalana przez bank centralny przez bank centralny dla banków handlowych w celu hamowania nadmiernej ekspansji kredytowej lub stymulowania akcji kredytowej banków w zależności od potrzeb gospodarczej. Minimalne rezerwy są