18902

Z ekonomicznego punktu widzenia wydatkiem jest bowiem każdy rozchód środków pieniężnych. Z przedstawionej definicji kosztu wynika, iż nie każdy wydatek może zostać uznany za koszt, co więcej, zależność ta jest odwrotna - nie każdy koszt jest wydatkiem.

O ile pierwsza zależność - że nie każdy wydatek jest kosztem - jest powszechnie rozumiana, o tyle druga zależność - że nie każdy koszt jest wydatkiem - jest często niedostrzegana. Istnieją bowiem takie rodzaje kosztów, które nie łączą się z rozchodem środków pieniężnych, nie są zatem wydatkami. Do takich kosztów należy m.in. amortyzacja.

Zaprezentowana definicja pojęcia kosztów jest bardzo ogólna i obejmuje szeroki zakres kosztów. Ze względu na dużą różnorodność ponoszonych kosztów istnieje wiele ich klasyfikacji. W opracowaniu tym zostaną zaprezentowane najważniejsze i najczęściej stosowane w praktyce klasyfikacje kosztów.

Klasyfikacją kosztów

W zależności od celów sporządzania rachunku kosztów stosowane są różne kryteria klasyfikacyjne. Podstawowe kryteria klasyfikacji kosztów to:

□    charakter działalności,

□    rodzaj,

□    układ podmiotowy,

□    układ przedmiotowy.

Podział kosztów według charakteru działalności

Podział kosztów według charakteru działalności wynika z uregulowań ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 591 z późn.zm.)³. Według tego kryterium koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej dzieli się na:

A.    Koszty działalności operacyjnej

B.    Pozostałe koszty operacyjne

C.    Koszty finansowe

A,    Koszty działalności operacyjnej

Koszty te są związane z prowadzeniem normalnej działalności gospodarczej. Działalność operacyjna może mieć różny charakter - może to być działalność wytwórcza, usługowa lub handlowa. Często się również zdarza, że jeden przedsiębiorca wykonuje jednocześnie kilka rodzajów działalności operacyjnej. Są to tzw. przedsiębiorstwa handlowo-usługowe czy też przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowo-usługowe.

Na koszty działalności operacyjnej - bez względu na to, jaki ma ona charakter - składają się przede wszystkim koszty związane z zużyciem materiałów i energii, wynagrodzenia na rzecz pracowników, inne świadczenia związane z zatrudnianiem pracowników (np. składki na ubezpieczenia społeczne), amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, koszty usług obcych. Na koszty działalności operacyjnej składają się koszty ponoszone przez jednostki danego podmiotu - wszystkie wydziały, oddziały itp., przez administrację i zarząd, koszty związane ze sprzedażą i zakupem itd.

Na koszty działalności operacyjnej - bez względu na to, jaki ma ona charakter - składają się przede wszystkim koszty związane z zużyciem materiałów i energii, wynagrodzenia na rzecz pracowników, inne świadczenia związane z zatrudnianiem pracowników (np. składki na ubezpieczenia społeczne), amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, koszty usług obcych itp.

B.    Pozostałe koszty operacyjne

Definicja pozostałych kosztów operacyjnych została sformułowana w art. 3 ust. 1 pkt 20 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem za pozostałe koszty operacyjne uważa się koszty nie związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością jednostki. Do kosztów tych zalicza się więc przykładowo koszty spowodowane sprzedażą, likwidacją lub nie planowanymi odpisami amortyzacyjnymi środków trwałych, odpisaniem inwestycji, które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego, likwidacją wartości niematerialnych i prawnych, odpisaniem przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych należności, utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem dotyczących operacji finansowych, odpisami aktualizującymi wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego, zapłatą odszkodowań, kar i grzywien, przekazaniem darowizn.

Do pozostałych kosztów operacyjnych zalicza się szczególnie:

□    nadwyżkę wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych nad odpisami amortyzacyjnymi, powstałą przy sprzedaży lub likwidacji środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych - jako nie planowane odpisy amortyzacyjne.