1. PRZEDMIOT PROCESU KARNEGO
Przedmiotem procesu karnego jest problem odpowiedzialności karnej, a czasem i cywilnej oskarżonego za zarzucane mu przestępstwo.
Odpowiedzialnością kamą, ewentualnie i cywilną, jest powinność poniesienia przez konkretną osobę konsekwencji określonych w prawie karnym lub cywilnym za konkretne przestępstwo. Odpowiedzialność kama nazywana również odpowiedzialnością prawną ma dwie podstawy:
a) faktyczną, - to czyn zarzucany oskarżonemu, który w razie potwierdzenia dowodami zasadności zarzutu zostaje przypisany oskarżonemu w wyroku.
b) normatywną, - to kwalifikacja prawna (oceniana z punktu widzenia prawa ) czynu zarzucanego oskarżonemu. Może ona mieć dwa rodzaje zmiany:
zmiana następcza - spowodowana zmianą w obrazie czynu,
S zmiana samoistna - dokonana przy niezmienionym obrazie czynu (to poprawa błędnej kwalifikacji prawnej).
2. ZASADY POSTĘPOWANIA KARNEGO
Naczelne zasady procesu to społeczne ważne ogólne dyrektywy uregulowania najbardziej istotnych kwestii z zakresu procesu. Wyróżniamy:
> Zasada abstrakcyjna procesu to ogólna idea rozstrzygnięcia węzłowej kwestii prawnej w procesie, niezwiązana z konkretnym ustawodawstwem.
> Zasada konkretna procesu natomiast to zasada abstrakcyjna wtłoczona
w ramy obowiązującego prawa taka , jaka .przykrawuje” ją ustawodawstwo, aby dostosować ją do konkretnych warunków w danym czasie i miejscu.
Innym podziałem zasad, mającym praktyczne znaczenie , jest rozróżnienie zasad konstytucyjnych , czyli takich dyrektyw, które zostały wymienione przez konstytucje (np. zasada obiektywizmu, zasada domniemania niewinności) i zasad pozakonstytucyjnych czyli dyrektyw niesformułowanych w Konstytucji. Inny ważny podział to zasady prawnie definiowane czyli zasady wymienione i dookreślone w kodeksie postępowania karnego, zasady prawnie niezdefiniowane, których obowiązywanie wynika z kilku lub kilkunastu razem wziętych przepisów, np. zasada bezpośredniości.
> Zasada prawdy materialnej jest to dyrektywa, w myśl której podstawę wszystkich rozstrzygnięć powinny stanowić ustalenia faktyczne zgodne z rzeczywistością. Chodzi o prawdę materialną czyli o zgodność ustaleń obiektywną rzeczywistością Z definicji zasady prawdy materialnej wynika podstawowa konsekwencja w postaci obowiązku organów procesowych czynienia wszystkiego, co jest w ich mocy, aby dotrzeć do prawdy materialnej i wyciągnąć z tego faktu właściwe wnioski. Organy te powinny dążyć do ustaleń faktycznych w procesie odpowiadających prawdzie, bez względu na zachowanie się stron w procesie. Ustalenia taktyczne są to takie stwierdzenia faktów, do których dochodzi w wyniku czynności procesowych. Poza procesowe ustalenia faktyczne dokonywane poza procesem, a więc w ramach tzw. Postępowania sprawdzającego lub czynności operacyjno-rozpoznawczych, czyli nieformalnych i tajnych czynności Policji, ABW, straży Graniczną, nie maja na ogół bezpośredniego wpływu na decyzje procesowe.
Poznawanie faktów w procesie odznacza się trzema cechami:
1) poznanie to ma charakter probabilistyczny, to znaczy, że w zasadzie ustala się tylko prawdopodobieństwo, a nie obiektywną pewność.
2) Poznanie to ma charakter materialny, gdyż odrzuca się wszelkie kryteria celności poznania faktów. O tym czy doszło do poznania faktów w procesie, decyduje proces myślowy nazywany udowodnieniem.
3) poznanie faktów ma sens tylko wtedy, gdy jest prawnie relawantne. Dochodzi się bowiem tylko w granicach i w stopniu dokładności wyznaczonym przez przedmiot procesu.