20337

- urny rodzaj oczekiwania odnosi się do zmian zachowania, jak np. przekonanie, że porzucenie picia alkoholu poprawi zdrowie. Te pizekonanie jest niezbędne do poizucenia nałogu i jego wytworzenie jest głównym celem terapii.

Oczekiwaiua dotyczące skuteczności (ODS):

Reprezentują pizekonania, że zachowanie można zmienić za pomocą własnej silnej woli. Zmiana zachowania jest zależna od zdolności radzenia sobie ze stresem i nudą oraz mobilizacji własnych zasobów. Poczucie skuteczności w'pływa na intencję zmiany ryzykownych zachowań, na wysiłek włożony w osiągniecie tego celu i wytrwałość w dążeniu do mego. Poczucie skuteczności stało się szeroko stosowanych konstruktem teoretycznym w modelach nałogów' i powrotu do nich. Sposób w jaki ludzie radzą sobie ze szkodliwymi zachowaniami zależy częściowa od pizekonania. że działają z własnej woli i że posiadają niezbędne sprawności do odzyskania kontroli.

Oba rodzaje oczekiwali odgrywają biorą udział w podejmowaniu zachowań zdrowotnych zmianie zachowań szkodliwych oraz w trwałości tych zmian.

OD W szczególnie ważne w^r formułowaniu intencji, mniej ważne w kontroli działania ODS ogrywają decydującą rolę przy intencjach i kontroli. ]

Motywacja do podejmowania zachowań zdrowotnych zależy nie tylko od spostrzeganego zagrożenia, przeszkód, lecz również od oczekiwali co do własnej skuteczności.

Bandura wykazał, że zmiana zachowania dokonuję się przez zmianę przekonali co do tego. czy posiada zdolność do działania, tak by osiągnąć pożądany rezultat. Pizekonaiue o własnej skuteczności można uzyskać przez:

a.    Bezpośrednie lub doskonalące doświadczenie

b.    Pośrednie lub zastępcze doświadczenie

c.    Werbalną perswazję lub symboliczne doświadczenie

Wielkość tego pizekonania odnosi się do posiadanej przez jednostkę estymacji jej najlepszego możliwego wykonani zachowaiua

Siła odnosi się do ufności, z jaką jednostka traktuje swoje oceny.

Ogólność odnosi się do stopnia specyficzności sytuacji, w których zachow^ranie mogłoby zostać wykonane z powodzeniem.

Pomiar poczucia własnej skuteczności dotyczy jego siły. poiueważ okazała się ona najważniejszym aspektem.

Poczucie własnej skuteczności (PWS) pozwala przewidzieć intencje i działania w różnych obszarach ludzkiej aktywności. Jest ważnym zasobem w radzeniu sobie ze stresem. Z kolei spostrzeganie własnej skuteczności ze stresorami w^rpływa na funkcje immunologiczne. Badani o wysokim PWS tolerują wyższy ból. Wykazano wpływ PWS na ciśnienie krwi. puls i poziom surowicy ketocholaminowej w sytuacjach zagrażających. PWS pozytywnie wpływa na zamiar podjęcia zachowań zdrowotnych oraz rzeczywiste zachowaiua.

Wpływ własnej skuteczności na zachowania zdrowotne przekracza wpływ jakiejkolwiek iiuiej pojedynczej zmieimej. Własna skuteczność określa działanie osobistych zasobów w syt. Stresowych i