- użytki ekologiczne
- zespoły przyrodniczo - krajobrazowe
2004r. - ustawa Natura 2000
Formy ochrony przyrody (Polska):
23 parki narodowe 1463 rezerwaty pizyrody 121 parków krajobrazowych 386 obszarów chronionego krajobrazu 967 - Natura 2000 104 stanowiska dokumentacyjne 6877 użytki ekologiczne 318 zespoły przyrodniczo - krajobrazowe Otuliny parków krajobrazowych Pomniki przyrody Otuliny parków narodowych Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej
Międzynarodowe formy:
- 1 obiekt z listy UNESCO (Puszcza Białowieska)
- 13 obszarów chronionych w ramach konwencji Ramsar (obszary wodno - błotne)
(bagna biebrzańskie, stawy mielnickie, ujście Warty, Słowiński PN, Narwiański PN)
- 10 rezerwatów biosfery UNESCO (program Człowiek i Biosfera)
- typowe dla danych stref ekosystemy - Parki Narodowe: Bory Tucholskie, Słowiński, Białowieski, Kampinoski, Tatrzański. Karpaty wsch., Karkonoski (Czechy) oraz Jezioro Luknajno,
Rezerwat przyrody Jezioro tuknajno
Park Narodowy Ujście Warty
Rezerwat przyrody Jezioro Karaś
Rezerwat przyrody Jezioro Sredrwu Wysp
Rezerwat przyrody Śwsdwie
Biebrzański Park Narodowy
Słowiński Park Narodowy
Stawy Mlickie w Parku Krąp brąz owym Dolina Baryczy
Narwiański Park Narodowy
Poleski Park Narodowy
Wipersta Park Narodowy
Rezerwat przyrody Jezioro DruZno
Su bal pejs kie torfowiska w Karkonoskim Parku
10 REZERWATÓW BIOSFERY UNESCO - obszary, które gromadzą najcenniejsze ekosystemy przyrodnicze (w danych obszarach) Bory Tucholskie Słowiński PN Jezioro Lukajno Puszcza Białowieska Kampinoski PN Poleski PN Karkonoski PN Babiogórski PN Tatrzański PN Karpaty Wschodnie
3 strefy:
- centralna - ścisła ochrona -przejściowa - wysoka ochrona
- buforowa - ochrona o niskim reżimie