• układ sterowania - nastawia arytmometr na wykonanie odpowiedniej operacji, podaje w tym celu adresy argumentów operacji i określa czas jej trwania oraz co zrobić z wynikiem i co zrobić po zakończeniu, synchronizuje pracą wszystkich układów; 1) rozkaz pobierany z pamięci (adres przekazywany do rejestru adresów RA, może być zmianiona w modyfikatorze a adres następnego rozkazu przygotowywany jest w liczniku rozkazów RA zwiększanym oprócz rozkazów skokowych o 1 ), 2) przechodzi przez rejestr pośredniczący (BU) i trafia do głównego w układzie - rejestru rozkazów (RR), 3) deszyfracja, 4) trafia do innych układów jednostki centralnej;
• system wejścia wyjścia - umożliwia wymianę informacji pomiędzy pamięcią a urządzeniami zewnętrznymi poprzez po zapoczątkowane przez jednostkę centralną kanały we-wy (zbudowane z podkanałów: urządzeń do przesyłania danych, zawierających własną pamięć służącą do przechowywania adresów, informacji o stanie podkanału oraz informacji sterujących)',
° przesyłanie informacji może odbywać się dwoma sposobami: selektorowym (monopol na dostęp do kanału, nie można zacząć nowej instrukcji we-wy, jeden podkanał) i multiplekserowym (operacje podzielone na krótkie odcinki czasu, można zainicjować operację na nowym urządzeniu, wiele podkanałów);
« operacje we-wy (operacje wprowadzania, wyprowadzania i zakończenia przesyłania danych) są sterowane przez: instrukcje na poziomie programu interpretowane przez j.c., komendy na poziomie kanałów i urządzeń zewn., polecenia na poziomie jednostki sterującej danym urządzeniem zewn.; (instrukcje i komendy zawarte są w tzw. słowie sterującym kanału i pobierane są z pamięci);
kanały przesyłania informacji są połączone z urządzeniem zewnętrznym poprzez jednolity (ze względu na przewody jak i parametrów elektronicznych i mechanicznych) system połączeń zwany łączem standardowym; umożliwia to elastyczne tworzenie komputerowych konfiguracji dostosowanych do potrzeb użytkownika
urządzenia zewnętrzne:
• pamięci zewnętrzne - nazywane masowymi ze względu na nieograniczoną pojemność (przy wymiennym nośniku) służą do przechowywania danych, które w danym momencie nie są przetwarzane (można dzięki temu racjonalnie i efektywnie wykorzystać ograniczoną w swej pojemności pamięć operacyjną). Ze względu na rodzaj nośnika, mamy: pamięci na taśmach magnetycznych, na dyskach magnetycznych (twardych i elastycznych) i na dyskach optycznych.
Każda jednostka pamięci zbudowana jest z trzech podstawowych
modułów:
1) jednostki napędowej, której zadaniem jest przesuwanie taśmy lub
wprawianie w ruch wirowy pakietu dyskowego,
2) głowic czytająco-piszących wraz z układem sterowania,
3) nośnika danych (medium) (/ i 2 łącznie nazywane są jednostką
transportową lub stacją pamięci).
• urządzenia wejścia / wyjścia - to urządzenia jednokierunkowe (1 i 2) oraz zwrotne (3) dzielące się w poniższy sposób: