25753

praktycznym wykorzystaniem polityki do celów imperialistycznych. Arystokratyczna republika, z dominującą pozycją magistratury, zaostrzała stopniowo apetyty wielkich nobilów, co miało niestety destrukcyjny charakter (zagrożenie dla starożytnych cnót). W Rzymie za podstawową filozofie przyjęto stoicyzm, z jego racjonalizmem, kultem kosmicznego ładu, idei gwarantującej szczęście cnoty. Pociągał ich również swoisty kosmopolityzm stoików. Rzymianie mieli poczucie misji dziejowej, uważali swój ustrój (połączenie monarchii, arystokracji i demokracji) za najwspanialszy, będący źródłem rzymskich sukcesów - znamienne były tu poglądy Polibiusza, który uważał, że ustrój mieszany jest najmniej narażony na degenerację. W okresie kryzysu republiki koncepcja Polibiusza została zachwiana - stąd w późniejszym okresie pojawiły się tendencje monarchistyczne, które wymusiły nowe doktrynalne uzasadnienie nowej formy rządów.

a Cicero: był to najwybitniejszy pisarz polityczny Rzymu, żyjący w I w. p.n.e., z pochodzenia ekwita, należał do przedstawicieli tzw. nowej arystokracji. Był wybitnym politykiem i znawcą prawa, autor licznych prac, m.in. wielkich traktatów „O państwie, O prawach, O powinnościach". W swoich poglądach łączył wiele filozofii greckich i hellenistycznych.

•    poglądy Cycerona:

•    państwo to wytwór naturalnych skłonności ludzi do życia w zbiorowości (węzeł państwa i prawa)

•    państwo opiera się na sprawiedliwości (motyw stoicyzmu). Sprawiedliwość to przestrzeganie prawa naturalnego (nie stanowionego),

•    był wrogiem pospólstwa (przeciwny egalitaryzmowi gospodarczemu, bał się rewolucji biedoty, był też przeciwnikiem demokracji, którą traktował jako rządy motłochu)

•    podobnie jak Polibiusz Cicero również opowiadał się za ustrojem mieszanym (monarchia + arystokracja + demokracja)

•    uważał, że trwałość takiego ustroju związana jest nieodzownie ze zgodą stanów („Concordia Ordinum")

•    w czasach, w których przyszło żyć Cyceronowi, jego model państwa nie miał szans urzeczywistnienia, toteż zmodyfikował nieco swoje poglądy (rozważał możliwość powierzenia stem rządów wybitnej jednostce - wiązał się z tym nurt elitarnego solidaryzmu)

a ideologia Rzymu cesarskiego

Ideologia ta nieodzownie wiązała się z jedynowładztwem, zaproponowanym przez Cycerona. Zasada pryncypatu została definitywnie ugruntowana przez Oktawiana Augusta (27 r. p.n.e.).

•    cechy jedynowładztwa:

•    skumulowanie władzy w jednym ręku

•    władza monarchy dożywotnia