25771

Przesłanki odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę

■    Z tytułu LEX AQUILIA

o Wydana w roku 287 przed Chr. o Pierwsze plebis scitum o mocy ustawy

o łączyła odpowiedzialność z przesłankami powstania szkody (umniejszeniem majątku) oraz związkiem przyczynowym między powstaniem szkody a zachowaniem sprawcy

o Przewidywała odpowiedzialność odszkodowawczą:

■    za zabicie lub zranienie cudzego zwierzęcia czworonożnego lub niewolnika

■    za szkody powstałe w wyniku bezprawnego złamania, spalenia lub rozbicia cudzej rzeczy

■    nieuzasadnione umorzenie cudzej wierzytelności

o do pociągnięcia do odpowiedzialności konieczne było działanie pozytywne

■    określała obiektywne przesłanki wyrządzenia szkody i tylko na nich opierała odpowiedzialność odszkodowawczą

o szybko ujawniła słabości praktyczne

■    nie dawała podstawy do uwzględnienia, czy sprawca chciał wyrządzić szkodę lub czy mógł przewidzieć jej konsekwencje

■    bardzo wąskie rozumienie związku przyczynowego opartego o działanie pozytywne, pozostawiało bezkarnym z tytułu tej ustawy pozostanie bezczynnym

o poszerzanie zakresu ochrony następowało w drodze interpretacji ustawy

■    dodanie zaniechania (np. zagłodzenie cudzego zwierzęcia)

■    podciągnięcie pod odpowiedzialność z ustawy umożliwienia dokonania czynu zabronionego innemu podmiotowi

■    zamiast pojęcia bezprawności, wprowadzono pojęcie winy (culpa)

•    w pojęciu winy akwiliańskicj mieściły się zarówno przypadki celowego działania (dolus) jak i sytuacje niedbałości (culpa)

■    odpowiedzialność była wyłączona za działanie w stanie wyższej konieczności lub w obronie własnej

o przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej za czyn niedozwolony w oparciu o przesłanki szkody, związku przyczynowego i winy są do dzisiaj obecne w kodyfikacjach

■    przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu niewykonania umowy na przykładzie kontraktów bona fidei

o powstanie szkody

o związek przyczynowy między szkodą a działaniem dłużnika umownego o przesłanka odpowiedzialności za winę (culpa)

■    sprawca postępował sprzecznie z dobrą wiarą

•    działanie skierowane na celowe wyrządzenie szkody kontrahentowi (dolus)

•    brak staranności o poprawne wykonanie umowy

o wynikało z myśli, że pożądane, poprawne zachowanie nie ogranicza się do zaniechania podstępu