2663

Personalizm jest jednym z ważniejszych kierunków we współczesnej filozofii, jak również radykalnym nurtem w naukach o wychowaniu. Afirmuje on bowiem każdy podmiot, który jest zaangażowany w proces socjalizacji, kształcenia i wychowania - jako osobę. Nazwa personalizm obejmuje wszystkie prądy i nurty w teoriach pedagogicznych, które ukazują osobę jako istotę autonomiczną, jej godność i rozumność.

„ Osoba ludzka posiada w sobie walor niepowtarzalny i nadrzędny wobec wszystkich wartości materialnych, struktur ekonomicznych czy społeczno politycznych”¹.

Personalizm uznaje, że jednostka ludzka jest substancjalnym podmiotem. W tym sensie jednostka jest częścią porządku społecznego. Jednakże uznanie indywidualności nie jest tym samym co zgoda na indywidualizm.

Indywidualizm jest postawą, która izoluje osobę w ramach atomistycznego konstruktu teoretycznego. „Indywidualizm skierowuje ludzi przeciwko sobie, pojmując relacje społeczne jako wypełnioną napięciem przestrzeń rewindykacji i ograniczania praw. Indywidualizm jest przeciwieństwem solidarności; jest to skoncentrowana na sobie postawa, która całe życie pojmuje jako wewnętrznie skierowane ku podmiotowi. Można jednak uznawać jednostki za ontologiczną podstawę porządku społecznego nie popadając w indywidualizm. Osoba cieszy się wolnością działania, ale nie posiada nieograniczonej wolności do działania niemoralnego. Osoby są wolne o tyle, o ile są zdolne do wybierania dobra”².

Myśl personalistyczna odwołuje się do rozumienia celu w powiązaniu z całym życiem osobowym człowieka, co oznacza, iż naczelnym celem powinno być dobro, które jest aktem afirmacji osoby dla jej własnej wartości (godności). Osoba bowiem przez swą godność jest celem dla siebie.

Według Karola Wojtyły „wcielenie Jezusa Chrystusa nadało ludzkiej naturze wyjątkowy status, ponieważ została ona przyjęta przez osobę Syna Bożego. Każda więc osoba jest kimś wyjątkowym i niepowtarzalnym. Chrystus objawia nie tylko zbawczą wolę Boga, ale jest zarazem objawieniem człowieka - tego, kim człowiek jest na mocy aktu stworzenia, oraz kim jest z racji Ukrzyżowania, Zmartwychwstania i Wniebowstąpienia Syna Bożego Jezusa Chrystusa. W tym sensie Jezus jest objawieniem tego, czym człowieczeństwo jest teraz -jedynym w swoim rodzaju odbiciem bytu Bożego. Twierdzenie, że ludzie są obdarzeni tak niezwykłą godnością, ma ogromne znaczenie. Wyznacza ono właściwe miejsce człowieka na świecie. Mówi o wielkości człowieka, którą otrzymał on od Boga. Pomimo swej upadłej i

1

   B.Śliwerski, „ Współczesne teorie i nurty wychowania" , Kraków 2003. s.64.

2

   K.Wojtyła, „Człowiek jest osobę" w: „ Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne" , Lublin 1994, s.320.