26778

2

Wolfram    W

Kobalt    K

Chrom+nikiel+wanad    P

Zw. stężenie węgla    C (na końcu znaku stali szybkotnących) 1. Stale narzędziowe stopowe do pracy na zimno:

Stale przeznaczone na narzędzia do obróbki materiału w stanie zimnym, zarówno do obróbki skrawaniem jak i obróbki plastycznej. Narzędzie może się nagrzewać podczas pracy tylko nieznacznie tj. do temp. 200°C ponieważ ulegają mięknieniu.

Wykonuje się również z tej stali części przyrządów i narzędzi pomiarowych, które powinny wykazywać dużą odporność na ścieranie i małe odkształcenia podczas hartowania.

W zależności od obróbki cieplnej i zastosowania można rozróżnić:

-    Stale do hartowania w wodzie zawierające dużą ilość węgla z dodatkiem wolframu, chromu lub wanadu, przeznaczone głównie na narzędzia tnące np. NW1.

-    Stale do hartowania w oleju o dużej zawartości węgla i chromu albo manganu, charakteryzuje je mała odkształcalność przy hartowaniu, duża odporność na ścieranie (NC4, NC10, NMV). Służą do wykonywania wykrojników, pierścieni do przeciągania, narzędzi skrawających.

-    Stale na narzędzia pneumatyczne o niskiej zawartości węgla z powodu wymaganej dużej odporności na uderzenia (NZ2). Ponadto muszą się charakteryzować odpornością na zmęczenie, dostateczne twarde i jednocześnie odpowiednio ciągliwe.

-    Stale na matryce pracujące na zimno (NC4, NV)

-    Stal na piły (NCV1)

Obróbka cieplna tych stali polega głównie na hartowaniu i niskiemu odpuszczaniu, jedynie stale średniowęglowe i od których jest wymagana duża ciągliwość odpuszcza się w temperaturze do 400^500°G Powierzchnia narzędzi wykonywanych z tych stali w czasie obróbki cieplnej powinna być zabezpieczona przed utlenianiem i odwęglaniem. Dlatego są one obrabiane w atmosferach ochronnych lub kąpielach solnych.

2 Stale narzędziowe do pracy na gorąco:

Z tego typu stali wykonuje się narzędzia kształtujące materiał w stanie nagrzanym do temperatury, w której staje się plastyczny albo płynny (np. matryce, tłoczniki, formy do odlewania). Z tego też powodu nie wymaga się od tych narzędzi dużej twardości i odporności na ścieranie. Pracują w zakresie temperatur 250-r700°G przy czym w najniższych temperaturach pracują narzędzia kuźnicze a w najwyższych formy do odlewania ciśnieniowego. Muszą natomiast wykazywać wysoką wytrzymałość, dobrą ciągliwość, stabilność struktury oraz odporność na zmęczenie cieplne i twardość przy wyższych temperaturach. Zmęczenie cieplne prowadzące do pęknięć jest bowiem główną przyczyną zużywania się tych narzędzi. Obróbka cieplna polega na hartowaniu w wysokiej temperaturze (1000°C) oraz wysokiemu odpuszczaniu na ogół do temperatury jaka jest przewidziana w pracy jako górna granica. Aby zabezpieczyć narzędzia przed odwęglaniem i utlenianiem, nagrzewanie i wygrzewanie w wysokich temperaturach odbywa się w atmosferach ochronnych. Stale te mają niską zawartość węgla (0,25-r0,60%). Głównymi dodatkami są wolfram, molibden, wanad, chrom i niekiedy krzem, nikiel, kobalt.