26817

•    Bierna naturalna - przechodzenie przeciwciał matki o płodu przez łożysko lub do noworodka z siarą przez przewód pokarmowy (nie działają jeszcze enzymy pokarmowe).

•    Czynna naturalna - po przebyciu choroby zakaźnej; duża trwałość; wytwarza się podczas choroby i prowadzi do wyzdrowienia; ospa wietrzna, odra - odporność na całe życie.

Czynna sztuczna - po immunizacji szczepionkami; zarazek żywy, w pełni zjadliwy, ale w małej dawce, niedostatecznej do wywołania choroby - rzadko stosowane; zarazek żywy o małej zjadliwości - atenuowany lub modyfikowany przez zmianę powinowactwa do tkanek (przy gruźlicy BCG); zarazek zabity ogrzewaniem lub związkami chemicznymi (przeciw durowi brzusznemu, plamistemu); metabolity bakterii, np. anatoksyny (egzotoksyny połączone z formaliną, bez właściwości toksycznych, ale są immunogenne; zapobieganie tężcowi). W przewlekłych zakażeniach o tendencji nawrotowej stosuje się autoszczepionki z drobnoustroju wyizolowanego od chorego (dobre wyniki przy gronkowcach, gdy są ropnie). Zawiesina zabita, o koncentracji wzrastającej, podawana co 2-3 dni, by pobudzić osobnika do odpowiedzi, wzmóc produkcje przeciwciał. Często u psów przy przewlekłych ropniach.