27453

Mimo takiego rozwiązania funkcjonowało wiele luk wypełnionych poprzez interpretacją lex Aquilia rozszerzająco i poprzez podobieństwa sytuacji omawianych do sytuacji wskazanych w ustawie, skargę można przyznać w odniesieniu tylko do sytuacji wskazanych w ustawie, w pozostałych przypadkach była potrzeba udzielenia ochrony prawnej actio utiles lexaquilie przez pretora, doprowadziło to do wykształcenia się pojęcia odpowiedzialności akwiliańskiej w recypowanym prawie rzymskim

•    wykształcenie generalnej klauzuli deliktowej (weszła w KN), która jest wykorzystaniem na gruncie prawa prywatnego ustawy lex Aquilia,

•    culpa aquiliana - odpowiedzialność winna być zgodna z zasadami sprawiedliwości, jakie sytuacje możemy zakwalifikować do zawinionych: działanie w zamiarze uszkodzenia/zniszczenia danej rzeczy; nie ma uniwersalnej formuły winy jako naganności czynu niedozwolonego, rozstrzyganie było kazuistyczne opierające się o jakieś zachowanie/umiejętności/inne uwarunkowania

•    okoliczności wyłączające winę akwiliańską: obrona konieczna - dopuszczalne jest odpowiedzenie siłą na siłę uszkodzenie w efekcie obrony koniecznej wyłączało odpowiedzialność w przypadku bezpodstawnego ataku; stan wyższej konieczność - brak bezprawności w przypadku działania zmierzającego do usunięcia zagrożenia, gdy nie można tego dokonać inaczej i strata jest współmierna do chronionego dobra; legalne użycie przemocy - np w przypadku egzekucji dóbr; sporty walki - nie będzie bezprawności jeśli walka odbywała się zgodnie z zasadami i dla zdobycia chwały

Naruszenie dóbr osobistychfzniewaga (iniuria)

•    dobra osobiste nie maja wymiaru majątkowego/pieniężnego

•    katalog dóbr osobistych, chroniony jest nie majątek a osoba człowieka wolnego

•    ustawa XII Tablic: ciężkie zranienie człowieka wolnego, lżejsze zranienie człowieka wolnego, spoliczkowanie (we wszystkich przypadkach jest to ingerencja fizyczna)

•    uzupełnienie poprzez 4 edykty pretorskie wprowadzających odpowiedzialność za znieważenie dobrego imienia, molestowanie, potwierdzeniem kierunku poprzez definicję Labeona: iniuria to każde świadome, dokonane słowem lub czynem naruszenie dóbr osobistych innej osoby

•    praktyka prawna poddała się próbie usystematyzowania swojego dorobku w zakresie ochrony na edykcie iniuria, czego efektem jest triada dóbr chronionych: ciało (corpus), godność (dignitas), dobre imię (fama)

•    podział na iniurię bezpośrednią - naruszenie dóbr osobistych tego który występuje ze skargą oraz iniurię pośrednią - naruszenie dóbr osobistych dzieci/współmałżonka i innych osób podległych władzy agnacyjnej

•    prawne konsekwencje naruszenia dóbr osobistych - w ustawie XII Tablic poza prawem talionu ustanawiano sztywne kwoty pieniężne -> prowadzenie oszacowania kwoty zadośćuczynienia (dotknięty deliktem określał kwotę którą weryfikował sąd bądź była ona określana przez urzędnika - pretora), pomysłem dodanym do estimatio jest wprowadzenie odpowiedzialności karnej według lex Cornelia czyli wymierzenie dotkliwości sprawcy ale nie odszkodowania poszkodowanemu, pomysł ten w prawie Justyniańskim powielony obowiązywał do XVIII stulecie, co ostatecznie wywołało kontrowersje i doprowadziło do wybrania drogi odpowiedzialności karnej i odejścia od ingerowania w prawo prywatne wraz z koncepcją wybaczenia a nie żądania odszkodowania przy odrzuceniu komercjalizacji człowieka (usunięcie w ten sposób dorobku prawa rzymskiego które wraca jako ochrona osobowości)