28353

POWSTAWANIE MOCZU:

-    krew dopływająca do kłębiszków naczyniowych, zanieczyszczona zbędnymi produktami przemiany matem, poddawana jest filtracji

-    mocz pierwotny, który wówczas powstaje dega obróbce polegającej na resorpcji (zwrotnemu wchłanianiu) oraz sekrecjl (wydzielaniu) określonych substancji

-    końcowym produktem jest mocz ostateczny usuwany drogami moczowymi na zewnątrz

MECHANIZM POWSTAWANIA MOCZU:

-    w procesie filtracji wykorzystywany jest prosty mechanizm

-    tętnkzka doprowadzająca krew do kłębka naczyniowego jest nieco szersza niz tętniczka odprowadzająca

-    dopływająca krew napiera na ściany naczyń włosowatych

-    w kłębuszku naczyniowym powstaje nadciśnienie hydrostatyczne, powodujące wyciskanie płynnych składników krwi do światła torebki nefronu

-    powstający w torebce nefronu mocz pierwotny ma skład chemiczny podobny do osocza krwi

-    z przepływającego przez kanalik nerkowy moczu pierwotnego resorbowana jest woda. niektóre jony. aminokwasy i glukoza

-    szczególną rolę odgrywa tu długa pętla nefronu pozwalająca znacznie zwiększać stężenie moczu

-    do światła kanalika nerkowego wydzielane są między innymi jony wodorowe, barwniki oraz niektóre leki przyjmowane w czasie choroby

-    ponieważ sam mocznik nie ulega resorpcji. jego stężenie w moczu ostatecznym bardzo wyraźnie wzrasta SPRAWNOŚĆ FILTRACjl

-    w ciągu minuty przez nerki przepływa około ldm* krwi (20% rzutu minutowego serca), z tego 15% ulega przefiltrowaniu do światła nefronów

-    przeciętnie podczas doby w nerkach powstaje ponad 200 dm^! moczu pierwotnego

-    pozwala to na kilkunastokrotne przefiltrowanie całej wody i soli mineralnych zawartych w organizmie

-    wydajność resorpcji przekracza 99%, dzięki czemu w ciągudoby powstaje zaledwie 1,5-2 dm3 silnie stężonego moczu ostatecznego

-    mocz powstaje w nerkach przez całą dobę

-    proces jx>dlega kontroli układu nerwowego (ośrodek wydalania moczu znajdtąe się w części krzyżowej rdzenia kręgowego), a przede wszystkim dokrewnego

WYTWARZANIE HIPERTONICZNEGO MOCZU

-    w nerkach człowieka i innych ssaków wykorzystuje się do tego mechanizm wzmacniaczy przeciwprądowych i wymienników przeć Iwprądowych

-    wzmacniaczami przeciwprądowymi są ramiona pętli nefronów (mocz płynie w nich w przeciwnych kierunkach)

-    w ramieniu zstępującym pętli woda wydostaje się na skutek osmozy, przez co przesącz kanalikowy ulega zagęszczeniu

-    woda opuszcza ramię zstępujące pętli nefronu, nie może natomiast wrócić do ramienia wstępującego (jest ono prawie nieprzepuszczalne dla wody)

-    jednocześnie komórki ramienia wstępującego pętli aktywnie transportują Jony sodu do przestrzoni okołokanalikowcj (płynący do góry mocz oddaje sód. który zwiększa stężenie płynu tkankowego, powodując, ze mocz. płynący ramieniem zstępującym „w dół" oddaje wodę)

-    podtrzymywanie działania wzmacniaczy przeciwprądowych wymaga nieustannego odbierania wody i części jonów Na+

• zadanie to spełniają naczynia krwionośne oplatające pętle nefronów (naczynia te tworzą wymienniki przeciwprądowe - odbierające wodę i jony sodu)

CHOROBY NEREK

a)    kamienie nerkowe

-    grudki zawierające m.in. szczawiany wapnia oraz fosforan wapnia (nierozpuszczalne w wodzie)

-    rosnące kamienie moczowe mogą przemieszczać się do pęcherzyka moczowego, wywołując niezwykle bolesne ataki kamicy nerkowej.

-    kamienie nerkowe mogą w nim niekiedy osiągnąć rozmiary piłeczki tenisowej i wręcz blokować wypływ moczu z pęcherzyka moczowego

-    kamienie można usuwać operacyjnie - mechanicznie za pomocą wprowadzonego przez cewkę moczową cystoskopu albo stosiąąc wysokoenergetyczne ultradźwięki

b)    moczówka prosta

-    choroba objawiająca się nadmiernym wydalaniem moczu

-    powstaje przy niedoborze jednego z hormonów

c)    sztuczna dializa pozaotrzownowa

-    pozaustrojowe oczyszczania krwi w urządzeniu zwanym sztuczną nerką