3014

Konstytucję 3 maja. Na wodza przyszłego powstania przewidywali księcia Józefa Poniatowskiego. Elektorat tego typu to szlachta posesjonaci ( posiada ziemię ), zamożniejsze mieszczaństwo. 2 frakcja - lewica była zapatrzona we wzorce rewolucji francuskiej. Chcieli rozprawić się z winnymi Targowicy, ze sprawcami II rozbioru z królem na czele , chcieli pozbawić bogatych połowy majątku z przeznaczeniem na cele publiczne , zreformować stosunki włościańskie , zmusić wszystkich do udziału w powstaniu , na przywódcę upatrywali H. Kołłątaja lub generała Józefa Zajączka. Ich elektorat to grupy budżetowe związane z państwem, a więc: urzędnicy, oficerowie , było tam trochę młodzieży no i pewna grupa wolnych zawodów ( adwokaci, literaci ). Chcieli oni powstania natychmiast i przeciw wszystkim zaborcom.

Przebieg insurekcji i jej uwarunkowania.

Jeszcze w grudniu 1793 r. Kościuszko przebywał na terenie woj. krakowskiego i stwierdził, że pod względem militarnym wszelkie wystąpienie jest bez szans. W samym sprzysiężeniu dochodziło do zatargu między obu frakcjami. Prawica chciała odczekać , lewica od zaraz. Na sprzysiężenie spadły tym czasem aresztowania , ale o dziwo dotknęły one bardziej przedstawicieli umiarkowania i ugody niż radykałów. Samo powstanie wybuchło właściwie w sposób nieplanowany. 12.1 II. 1794 r. brygadier Madaliński zagrożony redukcją swojego oddziału rozpoczął marsz z Ostrołęki w kierunku na Kraków. To przyspieszyło wybuch insurekcji. Ze względu na to, że oddziały rosyjskie by powstrzymać Madalińskiego opuściły Kraków. 24.III.1794 r. przybył tam Kościuszko i ogłosił akt powstania obejmując jednocześnie najwyższą władzę dyktatorską jako naczelnik sił zbrojnych.

24.III.1794 r. Kościuszko złożył przysięgę na rynku i zapowiedział:

utworzenie Rady Najwyższej Narodowej jako rządu powstania , zapowiadał powołanie sądów kryminalnych dla sądzenia zdrajców, powoływał do broni wszystkich obywateli od 18 do 28 roku życia. Kościuszko odwoływał się do całego narodu rozumianego, jako wszystkie stany społeczne , a więc również i chłopów.Po raz pierwszy więc usiłowano walkę o niepodległość państwa połączyć z reformami dającymi chłopu poczucie obywatelstwa.

4. IV. 1794 r. doszło do słynnej bitwy pod Racławicami. Ważna jest symbolika Racławic:naczelnika w krakowskiej sukmanie, chłopa, który "żywi i broni ojczyzny", symbolika kosynierów zdobywających armaty,Bartosza Głowackiego. Hasłem insurekcji była : "wolność, całość, niepodległość." (insurekcja -cały naród - wszystkie stany). Bitwa militarnie rzecz biorąc była bez znaczenia , ale propagandowo i moralnie o kolosalnym wydźwięku propagandowym. Wszystko zależało od tego, jak zachowa się Warszawa. Na początku kwietnia przybył do Warszawy jeden z najzdolniejszych spiskowców - Tomasz Maruszewski, udało mu się odbudować organizację spiskową , która objęła znaczne grupy społeczne m.in. cechy mieszczańskie z Kilińskim i Sierakowskim. Organem naczelnym stała się Rada Cywilna. Spisek objął również oficerów polskich stacjonujących w garnizonie warszawskim. 17.IV. rozpoczęła się insurekcja w Warszawie. Walki trwały dwa dni, ale zakończyły się zwycięstwem powstańców. Co prawda spiskiem kierowali ludzie o poglądach lewicowych , jednak na prezydenta miasta Warszawy ( po zwycięstwie ) wysunięto Ignacego Wysogotę Zakrzewskiego - nie był to człowiek lewicy, ale cieszył się dużą popularnością. Tymczasem Zakrzewski zręcznie pozbył się lewicy, czyli związku rewolucyjnego. Zakrzewski zgłosił akces woj. mazowieckiego do powstania. Ludzie związani z Zakrzewskim weszli do prowizoiycznego rządu - Rady Zastępczej Tymczasowej-organu władzy w Warszawie. Tymczasem powstanie rozszerzyło się na Litwę i Żmudź 22 - 23.IV., przywódcą powstania w Wilnie został Jakub Jasiński-polski Jakobin. W Wilnie też surowo rozprawiano

2