31392

bilansie narażenia.

Skutki zdrowotne zanieczyszczenia powietrza pomieszczeń

Obecnie wciąż rośnie liczba ludzi na świecie. którzy doświadczają pogorszenia stanu zdrowia w efekcie przebywania w pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych. Towarzyszy temu całe spektrum objawów - od złego samopoczucia do poważnych, niekiedy nawet śmiertelnych chorób. Choroby pojawiające się w następstwie przebywania w nadmiernie zanieczyszczonym środowisku wewnętrznym nazywa się chorobami związanymi z budynkiem (BRI - Building Related lllness), spośród których najbardziej powszechnymi są z pewnością zatrucie tlenkiem węgla i astma, a także stosunkowo niedawno zbadana tzw. choroba legionistów (wywoływana zakażeniem bakterią Legionella) oraz gorączka „klimatyzacyjna" (humidifier fever). Do grupy chorób związanych z budynkiem należy także zaliczyć choroby nowotworowe będące następstwem narażenia na takie substancje rakotwórcze, jak dym tytoniowy czy też radon i produkty jego rozpadu. Znacznie mniej poważną w skutkach zdrowotnych, lecz bardzo uciążliwą i często występującą chorobą jest tzw. syndrom chorego budynku (5BS - Sick Building Syndrome), który charakteryzuje się zespołem niespecyficznych objawów oraz zróżnicowanymi, jak dotąd niezbyt dobrze poznanymi problemami zdrowotnymi. Objawy zdrowotne syndromu chorego budynku można podzielić następująco:

0 objawy ogólne (ból głowy, nienaturalne zmęczenie, przygnębienie, zawroty głowy),

0 podrażnienie błon śluzowych (suchość lub podrażnienie oczu, nosa, gardła),

0 objawy skórne (przesuszenie, zaczerwienienie, złuszczanie naskórka - na twarzy, rękach, uszach).

Przykładową częstotliwość występowania różnych objawów SBS w krajach skandynawskich zawiera tabela 2. Jak widać, omawiane objawy częściej występują w pomieszczeniach biurowych niż w mieszkaniach i wyraźnie częściej są odnotowywane przez kobiety niż przez mężczyzn. Należy zwrócić, uwagę, że najmniejsza częstość objawów w -pomieszczeniach biurowych wynosi 5% dla mężczyzn i 15 % dla kobiet.

Ob|aw\		Częstość wystę		powanta (%l
Rodzaj	Natężenie	Pomieszczenia biurowe		Mieszkania
		męzczyżm	kobiety	mężczyźni	kobiety
Objawy ogólne	średnio minimum	15-20 5	25-35 15	8-12	15-20
Podrażnienia błon śluzowych	średnio minimum	15-20 5	25-35 15	6-10	10-15
Objawy skórne	średnio minimum	10-15 5	25-35 15	5	10

Tabela 2. Średnia częstość występowania objawów SBS w pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych.

Strategie poprawy jakości powietrza pomieszczeń

Aby zmniejszyć występujące narażenie należałoby zmniejszyć stężenie (C), lub czas (t) przebywania w analizowanym pomieszczeniu. W pomieszczeniach nieprodukcyjnych skrócenie czasu narażenia jest zwykle nierealne, chociaż w niektórych przypadkach można doradzać osobom szczególnie wrażliwym, na występujące, specyficzne zanieczyszczenie zmianę pracy (biura) szkoły, przedszkola czy też mieszkania. Praktycznie, najczęściej pozostaje opracowanie programu zmniejszenia występujących stężeń. Jest to z reguły także niełatwe, ponieważ trudno jest redukować względnie niskie (co nie oznacza, że bezpieczne !) stężenia. Trzeba mieć na uwadze fakt że poziomy występujących stężeń, nawet gdy kilkakrotnie przekraczają stężenia dopuszczalne dla powietrza atmosferycznego, to są zwykle o jeden albo dwa rzędy mniejsze od odpowiednich wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) na stanowiskach pracy.

Jak wiadomo, stężenie (C) jest ilorazem

C =N/V

gdzie (N) oznacza iloraz lub masę konkretnego zanieczyszczenia zawieszonego w powietrzu objętości (V). Zatem aby obniżyć stężenie należy zmniejszyć N lub zwiększyć V. Redukcję N można osiągnąć przede