1 Wyraźnych klauzul derogacyjnych, zawartych w przepisach wprowadzających nowe akty prawne
2 Upływu czasu, który z góry został oznaczony w akcie ustanawiającym normy
3 Wejścia w życie później ustanowionych norm, które regulują takie same sytuacjie
4 W skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego
5 W skutek desuctudo
6 Norma przestaje obowiązywać, gdy staje się na skutek zmiany systemu prawnego lub stosunków faktycznych trwale niestosowalna.
II. Prawo intertemporalne
1. uwagi ogólne
Prawo intertemporalne zawiera reguły, które wskazują, jakim modyfikacją ulega zakres obowiązywania, i tym samym zastosowania dawnych norm prawnych ze względu na ustanowienie nowych norm prawnych
2. zasada nie retroakcji
Według ogólnej zasady wypowiedzianej wart. 3 KC normy prawne nie mają mocy wstecznej. Opiera się ona na założeniu, że prawo w zasadzie powinno wpływać na zachowanie ludzi w przyszłości, i że nie należy zmieniać sytuacji prawnej podmiotu ustalonej pod rządem dawnej ustawy.
Według zasady lex retro non agit skutki zdarzeń prawnych, jakie miały miejsce pod rządem dawnej ustawy, określa się na podstawie dawnej ustawy, ale tylko do czasu wejścia w życie nowej ustawy.
W myśl art. 3 KC zasady nie retroakcji nie stosuje się, gdy wskazuje na to:
1 Brzemiennie ustawy
2 Cel ustawy, to znaczy gdy na wsteczne jej działanie wskazuje nie brzemiennie, a rezultat funkcjonalnej wykładni
3. kolizje norm nieobjętych zasadą nie retroakcji
a) przede wszystkim postulat ochrony praw nabytych każe przyjąć, że sam fakt uchylenia normy, która wyznaczała określony typ stosunku prawnego, nie powoduje w zgaśnięcia konkretnych stosunków prawnych i nie ogranicza zastosowania do nich normy dotychczasowej
b) jeżeli norma późniejsza inaczej niż norma wcześniejsza reguluje treść stosunku prawnego, wtedy o zasięgu czasowym obowiązywania tych norm decyduje rodzaj regulowane stosunku prawnego
Panujący w polskiej teorii prawa cywilnego pogląd rozróżnia w tym względzie stosunki prawne:
1 Których treść regulowana jest samodzielnie, to jest w oderwaniu od stanów faktycznych, powodujących ich powstanie
2 Których treść regulują przepisy prawne nierozdzielne ze stanem faktycznym, powodującym ich powstanie