28533

24. Skład i kompetencje Rady Nieustającej 1775.

Przed elekcją 1764r. wysuwano projekt utworzenia rządu centralnego, który miał pokierować całością zarządu krajem. W pierwszych latach panowania St. Augusta rolę taką spełniały konfederacje króla z ministrami, w praktyce z koła „familii". Materiały przygotowywano i starano się egzekwować w Gabinecie Królewskim. W wyniku kompromisu pomiędzy różnymi koncepcjami doszło na sejmie w I775r. do ustanowienia Rady Nieustającej. Złożona z ludzi różnego pokoju i o różnej orientacji przeszła zmienno ewolucję. Stała się ona w dużej mierze insturmentem polityki króla w dobie współpracy Zamku z ambasadą rosyjską w latach 1775-1789. Rozwinęła pożyteczną działalność w zakresie administracji, była atakowana przez koła patriotyczne co doprowadziło do jej zniesienia na początku obrad Sejmu Czteroletniego. Określano ją też jako „zdradę Nieustającą''. Według ustawy z 1775r. król utracił znaczną większość uprawnień kierowniczych, które przeszły na Radę i jej departamenty. Do króla należało formalnie przewodniczenie Radzie z prawem dwóch głosów w razie równości zdań. RN w liczbie 36 członków powoływał sejm co dwa lata. w połowie mieli to być reprezentanci senatu, w połowie ogółu szlachty. Każdy sejm wybierać miał 1/3 spośród z dawnych członków by zapewnić ciągłość działania. Spośród z szlachty, miał być powoływany marszałek Rady. który mógł odebrać królowi przewodniczenie Radzie. Oprócz zebrań plenarnych o charakterze uchwałodawczym prace toczyły się w 5 departamentach złożonych z 4 - 8 członków Interesów Cudzoziemskich, Policji czyli Dobrego Porządku, Wojskowym, Sprawiedliwości i Skarbowym. Decyzje zapadały większością głosów. Dep. Wojskowy wpłynął na zwiększenie wojska. Choć    nie udało się osiągnąć

zaplanowanej w 1775r. liczby 30 tys. Razem z kancelarią Wojskową króla uczynił wiele w zakresie werbunku i modernizacji armii. Wojsko miało charakter kadrowy. Dep. Sprawiedliwości uczynił wiele dla uporządkowania sądownictwa, szczególnie przez przygotowanie decyzji Rady w zakresie przestrzegania i interpretacji obowiązującego prawa. W I776r. przyznano Radzie Uprawnienia w ustalaniu, praktyce i rozwijaniu prawa. Wydała ona drukiem parę tomów rezolucji wiążących organy państwowe. Dep. Spraw, miał prawo rozstrzygania w ostatniej instancji spraw na korupcję sądów i w razie potrzeby występowania do Rady Nieustającej o zwołanie sądu sejmowego. Na drodze ustawowej jak i praktyki ustaliły się zasady sejmowej kontroli Rady Nieustającej i komisji zwanych wielkimi lub rządowymi wraz z KEN. Powoływane każdorazowo deputacje sprawdzały rachunki i zamknięcia budżetowe, składały sprawozdanie sejmowi. On mógł pociągnąć przedstawicieli administracji do odp karnej przed Sądem Sejmowym.