2 (373)

Akta Rady Nieustającej (1775-1788) — J. Stojanowski, Archeion t. 4, 1928 r.

Rada Nieustająca utworzona w 1775 roku w wyniku obrad sejmu deputacyjnego (1773-1775).

W jej skład wchodził król oraz 36 konsyliarzy ( po połowie z sejmu i senatu). Dzieliła się na 5 departamentów: interesów cudzoziemskich, policji, wojskowy, sprawiedliwości, skarbowy.

Na czele kancelarii ogólnej obsługującej Radę stał Sekretarz R.N., do pomocy miał 2 pisarzy.

Do urzędników Rady zaliczali się ponadto: archiwista (kolejno byli nimi: Rembieliński, Wodziński i Jasiński) i instygator.

Skład urzędników poszczególnych departamentów w 1775 r.: departament interesów cudzoziemskich - 3 sekretarzy, 1 adjunkt do języka niemieckiego, 3 decyfrantów, 3 kopistów;

inne departamenty zatrudniały po 2 sekretarzy, 1 kanceliście i po 2 kopistów, dodatkowymi urzędnikami Rady byli powoływani dorywczo: 3 tłumacze, 2 aplikanci i 2 dworzanie.

W 1784 roku w departamencie interesów cudzoziemskich pracowało 20 osób.

Kancelaria ogólna i kancelarie departamentów prowadziły swoje odrębne registratury.

Na akta Rady Nieustającej składają się:

aneksy, czyli pisma, które weszły do kancelarii R.N. (prośby, memoriały, raporty, sprawozdania, zażalenia, wykazy itd.);

oryginalne protokoły posiedzeń Rady (protokoły potocznej;

protokoły ekspedycji publicznych (pism wychodzących z kancelarii Rady, czyli tzw. protokoły

listów potocznych);

kopiarze przytoczonych protokołów; ■

rejestry (sporządzane według lat w porządku alfabetycznym, w odpowiednich rubrykach wpisane są: daty pism, królka icłftreść, strona protokołu potocznego, numer ekspedycji w protokole ekspedycji, numer aneksu. Tutaj należy zaliczyć również tzw. Materie dotyczące departamentów. Są to spisy sporząjjłzone jak wyżej, tylko ułożone według-departamentów.

Protokoły posiedzeń i ekspedycji prowadzono osobno dla posiedzeń plenarnych Rady, jak i poszczególnych departamentów. W protokołach posiedzeń zapisywano czynności na posiedzeniach i rezolucje na nich powzięte. W protokołach ekspedycji wpisywano w całości teksty pism wychodzących z kancelarii danego departamentu.

Różnica w protokołach posiedzeń Rady i poszczególnych departamentów polegała na tym, że w protokołach posiedzeń Rady rzadko wpisywano treść jej uchwał w całości. Zazwyczaj była to krótka informacja o powzięciu danej uchwały i odsyłacz do protokołu ekspedycji z podanym częstokroć numerem aneksu.

Często uchwały (zdania) departamentów były ostatecznie zatwierdzane przez Radę, stąd występują one w formie jak gdyby I redakcji w protokole posiedzeń departamentu oraz w protokole ekspedycji i Rady.

Zapewne było regułą prowadzenie równocześnie z oryginałami protokołów potocznych i ekspedycji ich kopiarzy.

Akta Departamentu Interesów Cudzoziemskich

1.    protokoły posiedzeń departamentu

2.    korespondencja deparetamentu spraw cudzoziemskich z posłami państw obcych, korespndencja z posłami polskimi zagranicą (księgi)