28559

3.Charakter ustrojowy wieców w dobie monarchii patrymonialnej.

Więc byt naczelnym organem wtadzy w małym państwie plemiennym. W opolu wolni mężowie zbierali się na wiecu, na którym decydowali o sprawach ogólnych. Decyzje wiecu były przygotowywane przez starszyznę - „lepszych mężów. Wiec był elementem publicznoprawnym państwa. Była to forma udziału ludności w sprawach publicznych oraz będąca wyrazem uprawnień społeczeństwa - elekcje władców w obrębie dynastii panującej, w sprawach ważniejszych powoływano dawnym zwyczajem na wiec wolną ludność miast i okolicy. Wiec poprzedzała narada możnych - „starszych miasta”. Przygotowywała wnioski w sprawach mających być przemożeniem wiecu. Zwoływano ludność potem by uzyskać jej aprobatę i aktywne poparcie proponowanych uchwał. Początkowo był on środkiem sprawowania władzy.

Centralną postacią na nim był król, zaś zasadniczą rolę odgrywała oligarchiczna grupa komesów i baronów. Więc był też forum sądowym na którym sądzono najważniejsze sprawy. Książęta korzystali też z niego by uzyskać aprobatę dla prezentowanych decyzji. W XII w. Normalną formą udziału możnowładztwa w rządach stały się periodyczne zjazdy biskupa i komesów dla których zachowała się nazwa wiecy (z łac. Colloquium). Odmienne od dawnych tłumnych zgromadzeń, wiece urzędnicze stały się wyrazem roli politycznej możnowładztwa. Wiece takie można podzielić na dwie grupy:

1) . międzydzielnicowe wiece urzędnicze - połączenie dw/óch lub więcej wieców dzielnicowych wraz z ich książętami. Dotyczył spraw wspólnych dla dwóch lub kilku dzielnic. Gdy parę dzielnic łączyło się pod władzą jednego księcia, wiece utrzymywały się w każdej ziemi z osobna. Występowały też wówczas wiece wspólne, koordynujące politykę dzielnic znajdujących się pod rządami danego księcia.

2)    dzielnicowy wiec urzędniczy - odbywał się zwykle co roku. W Małopolsce w XIII w. Nawet częściej. Zakres jego działania nie był taki sam i ulegał zmianom. W porozumieniu z wiecem panującym dokonywał podziału dzielnicy między spadkobierców lub desygnował władcę. Bez zgody wiecu książę nie nakładał podatku, nie ustanawiał nowych praw, nie zaczynał wojny, nie zawierał traktatu ani małżeństwa. Bez udziału księcia na wiecu decydowano o prawie oporu, dokonywano elekcji.

Za zgodą i z udziałem wiecu książę wydawał przywileje i lokacje. Wiec współdziałał w decyzjach o nadawaniu urzędów, co w I29lr. Wacław li potwierdził w przywileju. Duże znaczenie miała jego działalność sądownicza. W 1306 i 1310 pojawiły się urzędnicze wiece ogólnopaństwawe. Były zapowiedzią sejmu walnego. Najbardziej znane były uznające przywileje Kościoła - synad w Łęczycy (1180) i wiec w Borzykowie (1210). Najwyższą instytucją był sąd monarszy. Występował jako sąd dworski lub sąd wiecowy (in colloąuio). Więc na nim mogła odbyć się elekcja potwierdzająca gdy wiec akceptował osobę desygnowanego księcia lub elekcja uroczystości solennej, gdy wiec sam decydował o osobie następcy.