Modele podstawowe wg zasady organizacji (mechanizacja progresywna) - zachowania przystosowawcze:
1. Model ekwifinalności (regulacje pierwotne) - tendencja do osiągnięcia charakterystycznego stanu końcowego z wychodzeniem od różnych stanów początkowych i dążenie do celu różnymi drogami, oparta na dynamicznej interakcji w systemie otwartym osiągającym stan stabilności
2. Model sprzężenia zwrotnego (regulacje wtórne) - homeostatyczne utrzymywanie stanu charakterystycznego lub dążenie do celu, oparte na okrężnych łańcuchach przyczynowych i mechanizmach nadających zwrotnie informację co do odchyleń od stanu, który trzeba utrzymać lub celu, który trzeba osiągnąć
3. „projekt dla mózgu" - przekroczywszy stan krytyczny, system zaczyna zachowywać się w nowy sposób -adaptacja na podstawie prób i błędów - system wypróbowuje różne sposoby i środki, a w końcu usadawia się w takim miejscu, w którym nie wchodzi już w konflikty z wartościami krytycznymi otoczenia.
Wszystkie te modele są celowe.
Analiza systemowa według Piotra Sztompki Analiza systemowa jako etap tworzenia teorii
1. Analiza systemowa - konstruowanie szczególnego modelu pojęciowego badanych zjawisk, czyli modelu systemowego
2. Model pojęciowy dostarcza ramy odniesienia, języka, w którym teoria może być sformułowania, ale sama nic nie wyjaśnia.
Rewolucja systemowa XX w.:
1. Różnorodne dziedziny rzeczywistości interpretuje się jako wewnętrznie zintegrowane, wyróżniające się od otoczenia i kierujące się swoistymi prawidłowościami całości
2. Rozważając poszczególne elementy, zjawiska czy procesy, zwraca się uwagę nie tyle na ich cechy absolutne, ale na ich cechy relacjonalne- powiązania z innymi elementami, miejsce i rolę w szerszych całościach - na ich strukturę (interesują nas relacje między elementami, a nie pojedyncze elementy).
(rys. ogólny model systemowy)
System to:
1. zbiór rozróżnialnych elementów,
2. powiązanych ze sobą różnorodnymi zależnościami, które łącznie tworzą jego strukturę, wyróżniający się od otoczenia za pośrednictwem uchwytnej granicy,
3. ale ulegający oddziaływaniom, płynącym z otoczenia poprzez określone wejścia
4. i oddziaływający na otoczenie poprzez określone wyjścia,
5. przy czym charakter tych oddziaływań na wyjścia jest wyznaczony przez oddziaływania na wejściach, zmodyfikowane przez procesy konwersji wewnątrzsystemowej
6. a charakter oddziaływań na wejściach jest modyfikowany za pośrednictwem sprzężenia zwrotnego przez oddziaływania na wyjściach.
Element systemu społecznego -> co jest ostateczny składnikiem systemu - dwojaka odpowiedź: 1. stanowisko realistyczne - tzw. system konkretny, członkowski
Systemy społeczne Strona 2