33801

- 2 -

dni po podpisaniu protokołu budapesztańskiego z 28 stycznia 1991 r. o rozwiązaniu tej organizacji.

Początkowa ogólna niechęć wobec nowej inicjatywy integracji regionalnej zasadniczo wynikała z dwóch przyczyn. Z jednej strony zainteresowane kraje wyniosły złe doświadczenia ze współpracy rozwijanej przed rokiem 1989. Z drugiej strony uważały, że wiązanie się z Polska, której gospodarkę oceniano jako najbardziej zdestabilizowaną w regionie, nie może przynieść pozytywnych impulsów dla ich gospodarek. Dla Polski argumentem za tworzeniem strefy było przede wszystkim to, że wszystkie kraje w regionie, liberalizując swoje gospodarki wobec rynku krajów członkowskich Wspólnot Europejskich, nie powinny liberalizować między sobą wzajemnych stosunków wyłącznie na podstawie rozwiązań globalnych (GATT/WTO) oraz bilateralnych.

Prezydent Vaclav Havel nie widział możliwości i potrzeby bliższej współpracy w regionie. Polskę plasował w ugrupowaniu bałtyckim, natomiast Czechosłowację w strefie dunajsko-adriatyckiej. Ponadto przeciw zbliżeniu z Polską przemawiały jeszcze dwa wydarzenia z historii wzajemnych stosunków, które na ówczesnym etapie nie zostały zatarte powstaniem wspólnych interesów: zajęcie przez Polskę Zaolzia w 1938 r. oraz udział polskiego wojska w interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 r.

Trudności w realizacji inicjatywy regionalnej nie zraziły Polski. Przedstawiając w Sejmie (26 kwietnia 1990 r.) priorytety polskiej polityki, minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski wymienił na trzecim miejscu potrzebę utworzenia ugrupowania polsko-czechosłowacko-węgierskiego. Powiedział on w swoim wystąpieniu: „Tutaj interesuje nas powiązanie nowe, przyszłe - w szczególności integracja w trójkącie Czechosłowacja -Polska - Węgry (...) jesteśmy tu otwarci na różne związki. Tym bardziej, że nasze położenie jest samo w sobie zaprzeczeniem izolacji".

Od kwietnia do października 1990 r. nie nastąpiło zbliżenie stanowisk trzech krajów regionu. Jesienią 1990 r. Polska przesłała do konsultacji dwóm pozostałym krajom projekt współpracy przygotowany przez Sejm, co doprowadziło do spotkania trzech ministrów spraw zagranicznych.

Procedura tworzenia strefy

15 lutego 1992 r. prezydenci trzech państw podpisali w Wyszehradzie, symbolicznym mieście zjazdów królów polskich, czeskich i węgierskich, deklarację

0    współpracy. Za najważniejsze osiągnięcia spotkania należy uznać: 1) porozumienie w sprawie wspólnych celów, którymi są uzyskanie pełnej niezależności, rozwój demokracji

1    gospodarki rynkowej, prowadzące do ogólnoeuropejskiej integracji, 2) deklarację w sprawie współpracy gospodarczej, kulturalnej, informacyjnej oraz w dziedzinie ochrony praw mniejszości narodowych; 3) zharmonizowanie działań z instytucjami europejskimi, prowadzenie konsultacji w sprawach bezpieczeństwa oraz rozwój telekomunikacji z Europą Zachodnią. Szczyt zapoczątkował okres intensywnych przygotowań i konsultacji między trzema krajami. Trudności, jakie powstały na drodze do urzeczywistnienia tej inicjatywy.