nawałnica o katastrofalnej sile
powódź, sójki, szpaki, i to, co podobnie występuje, albo wkroczenie wroga jeśli wino skwaśnieje, gdy plony zostaną zniszczone przez robaki lub chwasty osunięcie ziemi spowodowałoby utratę całości plonów
• czasami ryzyko ponosi właściciel (vis maior)
• czasami dzierżawca (neglegentia)
• problem prawny: kogo obciąża ryzyko i kiedy
• najemca (conductor)- umowa nieważna
• locator- zobowiązany do wywiązania się z umowy
D.19.2.21
• responsa z listów (odpowiedź)
• umowa o dzierżawienie i umowa o sprzedaż
• conductor nie może zapłacić całej ceny a chce od razu zacząć korzystać, czynsz nie jest ratą (umowa dzierżawy na np 3 lata, ale conductor oddal po 2)
• umowa dzierżawy (locatio conductio) - kontrakt konscnsualny czynsz (merces)- płacony suksesywnie w pieniądzach
przedmiotem umowy tylko rzeczy niezużywalene, grunty z reguły na 5 lat (może przejść na dziedzica), sytuacja nieurodzaju: można obniżyć czynsz, ale potem wyrównać (remisso mercedis)
• locator chciałby pobierać koszty, ale to już nie jego grut (powołuje się na bona fides-bierze pod uwagę obydwie umowy)
• locator nie powinnien wykorzystywać bona fides
G.3.140 (90)
• stan faktyczny: Titus osobą trzecią, w późniejszym terminie wyceni rzecz
• problem prawny: czy cena jest ustalona (a musi być, jest nieodłącznym elementem umowy kupno-sprzedaż)
• gdy już było świadczone, sprzedane- skarga z bezpodstawnego wzbogacenia
• Justynian- rozwiązanie pośrednie osoba 3 oznaczyła cenę- umowa ważna osoba 3 nie oznaczyła ceny- umowa nieważna
D.24.1.5.5. (Ulpian, księga trzydziesta druga komentarza do dzieł Sabinusa) (95) Julianus powiada, że sprzedaż dokonana za zaniżoną cenę jest nieważna. Natomiast Neratius (którego opinii Pomponius nie odrzuca) uważa, że sprzedaż dokonana w celu darowizny między mężem a żoną jest nieważna, jeżeli mąż nie miał zamiaru sprzedania, a dlatego wymienił sprzedaż, by dokonać darowizny. W istocie bowiem, gdy z zamiarem sprzedania obiżył dla niej cenę, sprzedaż wprawdzie jest ważna, lecz obniżenie ceny jest nieważne w takim stopniu, wjakim żona stała się bogatsza. Na przykład, jeżeli rzecz warta piętnaście poszła za pięć, a teraz warta jest dziesięć, należy dopłacić pięć, ponieważ wydaje się, że o tyle stała się bogatsza
D.45.1.105 (87)
Przyjąłem przyrzeczenia w formie stypulacji, że zostanie mi wydany niewolnik Dama albo Erot. Gdy ty chciałeś mi dać Damę, ja nie przyjąłem i popadłem w zwłokę. Dama