36256

Na pytanie, czym jest miłość, poeta odpowiada, że nie zrodziła jej „Wenus łaskawa", „lecz lwica na pustyni krwawa”, „Tygrys {...]/ Na Kaukazie szalonym karmiła ją mlekiem”. W takim ujęciu miłość to siła żywiołu, której moc podkreślana jest dodatkowo za pomocą powracającej metaforyki ognia.

Z uczuciem tym nie kojatzą się łagodne uroki spokoju, bezpieczeństwa, ufności, przeciwnie -miłość rozwija się w cierpieniach, w drżeniu i oczekiwaniu przemieszanym z nadzieją, wśród licznych przeciwieństw losu.

Zimorowic w swoim utwoize przede wszystkim jednak analizuje przeżycia, uczucia. Nie opisuje dziejów miłości dwojga kochanków, nie próbuje odtworzyć świata zewnętrznego, skupia się natomiast na świecie emocji, doznań. Z zapowiedzi tytułowej i weselnej sytuacji obrzędowej pozostał jedynie klimat, uogólniona metaforyka.

Postaci panien i młodzieńców nie są przypisane do jakiejś wyraźnej grupy etnicznej, społecznej i kulturowej, bohaterowie wydają się być „zawieszeni” poza i ponad realiami, tak bowiem są zatopieni w grze miłosnych uczuć i emocji. Nawet ich imiona są wynikiem kreacjonizmu autora (Helenora, Licydyna, Haniel, Halcydis itd.), nawiązują one tylko do wzoru imion starożytnych, włoskich, niskich, ale zostały przez poetę wymyślone.

W świecie poetyckiej fikcji świat izeczywisty stanowi jedynie inspirację.

Roksolanki to utwór wybitny również w sferze formy, cechuje go wielorakość nastroju lirycznego i form monologu, zróżnicowana tonacja wypowiedzi, bogactwo obrazowania i języka poetyckiego.

Poeta sięga po symbolikę i metaforykę o bardzo różnym rodowodzie. Cykl swój nasycił przede wszystkim symbolami poezji starożymej (Muza, Kupido, strzała z luku, Wenera)

Towarzyszą im jednak powszechne symbole o charakterze ludowym (para ptaków, wianeczek różany, wianek rozmarynowy) czy religijnym (ołtarz, światłość i ciemność). Gra znaczeń oparta na ludowej semantyce znaczeń erotycznych jabłuszka. Poeta uniezwykla potoczną metaforykę zmieniając jabłko w pomarańczę. Bardziej skomplikowaną konstrukcję symboliczną tworzy natomiast, opisując serce latające pod obłokami, ustrzelone spojrzeniem dziewczyny, a później uwiązane na smyczy w alkierzu i traktowane w sposób okrutny. Odwołuje się tu do potocznego motywu poetyckiego damy igrającej z pieskiem i do średniowiecznej paraleli miłosnej cierpiącego i milczącego sługi, zakochany zostaje ponadto porównany z żywym drzewem przebijanym prętem żelaznym.

Widać wyraźnie, że Zimorowic korzystał z wielu źródeł, świetnie był rozeznany w kunsztownej liryce antycznej, renesansowej, a także barkowej, lubiącej ostre kontrasty i alegoryczne obrazy, czerpał także z liryki popularnej i ludowej. Ważne jest to, że stać go jednak było na przekształcanie zastanych wzorców, poeta zmagał się z nimi, dążył do ich przystosowania, odświeżenia wytartych wyrazów i nadania im nowej siły.

Roksolanki - sielanka

Mistrzem, którego Szymonowie w Sielankach naśladował najczęściej, był Teokryt, twórca sielanki jako gatunku literackiego. Fragmenty niektórych jego idyll tłumaczył i parafrazował. Podobnie traktował bukoliki Wergiliusza. Wzorując się na obu autorach, budował sielankową scenerię, kształtował partie liryczne i epickie, organizował dialogi pieśniowe, pełniące szczególnie doniosłe funkcje. Raz po raz pobrzmiewają w Sielankach echa liryki Jana Kochanowskiego, zdumiewają udane próby naśladowania jej szerokiej skali uczuć, bogatego słownictwa poetyckiego.

Szymonowie jawi się w Sielankach jako uważny obserwator swoich czasów, znawca realiów życia społecznego (Żeńcy), miłośnik ojczystego krajobrazu i folkloru, rodzimych obyczajów (opis wesela w sielance Kołacze; por. też Czaty). W całym zbiorze występuje jako nauczyciel i krytyk negatywnych stron życia obyczajowego (Baby, Kiermasz), wyzysku i ucisku chłopstwa