36431

-    autor zaznacza, iż z pewnością starzy mają dobre chęci i pragną dobra ogółu, jednak są styrani pracą i wiekiem, ślepi na nowe, świeże pomysły i potrzeby - grzeszą nie przez złe intencje, a przez naturalną niemoc

-    starzy posiadają wadę nałogu przewodniczenia innym, co czyni ich nieużytecznymi, szkodliwymi (ten, który przewodniczy innym powinien starać się o to, aby wywołać jak najwięcej sił umysłowych, pobudzenie do pracy, nauki, potrzeb i żądań)

FELIKS EHRENFEUCHT - O PRAWDZIE W LITERATURZE

MYŚL - istota ducha ludzkiego, zasadniczy charakter wiedzy, motor ruchu, siła parcia na

drodze ulepszeń życia; ludzkość - piastunka siły myśli, uczucia i woli

Literatura - wyraz oświaty, obyczajów i życia narodu; literatura to wszystko to, co się pisze w

duchu postępu, kształcenia ludzkości, rozwoju myśli, poniesienia stopnia inteligencji,

podniesienia pojęć moralno-społecznych, rozbudzenia ducha społeczeństwo

Myśl autora - cliarakter myśli autora, jego dążności i forma literacka stanowią o kierunku

jego utworów

-    pojedynczy pisarz jest objęty wraz z dziełami swymi całością, czyli grupą pisarzy, inaczej szkołą

Cel literatury - pożytek; poezja, powieść i dramat powinny się zajmować życiem, samo życie jest wszak pięknem

Pożytek nie ubliża pięknu, może je raczej uszlachetniać

Autor krytykuje literatów, którzy unikają w swoicłi utworach przedstawień rzeczywistości, bo „to nie wypada”, a skupiają się jedynie na pięknie, nierzeczywistym pięknie

-    należy badać i rozbierać życie, wyciągać z niego wnioski, uczyć i kształcić - cele literatury

-    skończyły się czasy arlekinów i błaznów zabawiających panów na dworach, dziś cywilizacja i literatura kroczą ścieżką postępu

Utwór literacki - powinien przedstawiać życie w imię pożytku społecznego, w imię dobra ogólnego; powinien streszczać wybitniejsze odcienie życia pojedynczego lub zbiorowego, uwydatnienie ich charakteru, ich logiki

Poeta - wszechstronnie wykształcony intelektualnie, zaznajomiony z naukami społecznymi, znający ludzi i charaktery, posiadający siłę obserwacji, łatwość pojmowania, bystrość, dowcip i twórczość - to składa się na talent autorski Powieść - jej głównym cłiarakterem ma być życie, prawda

Postęp - dźwignia moralna, należy przyjmować reformy, postępować wedle przekonań, nie hamować postępu

ELIZA ORZESZKOWA - LISTY O LITERATURZE

-    bałwochwalstwo rozkazujące ślepo i niemo uderzać czołem przed istniejącymi na ziemi zjawiskami lub powagami, zrzekające się wszelkiej wolnej myśli ludzkiej, mieszkać może tylko w pustych głowach i zimnych sercach

-    dzisiejszym poetom brakuje miłości i wiedzy - mało kochają, bo mało rozumieją i mało rozumieją, bo mało kochają - zamknięte koło

-    obecna poezja złorzeczy dzisiejszemu społeczeństwu, społeczeństwo z niechęcią i niedowierzaniem spogląda na tegoczesną poezję (wina za taki stan rzeczy leży po stronie poetów, nie społeczeństwa)

-    poezja wyklina naukę wtedy, gdy ludzkość ukochała naukę i w niej ujrzała najpewniejszy środek do uszlachetnienia i uszczęśliwienia

-    obecna poezja stała się komunałem

-    trzeba, aby nowożytni poeci sercem i myślą złączyli się z nowożytną ludzkością