36453

Św. Stanisław le Szczepanowa (nr. ok. 1030 w Szczepanówie, zni. 11 kwietnia 1079 w Krakowie)

♦Na naukę został oddany został do szkoły katedralnej w Krakowie, gdzie zwrócił uwagę ówczesnego biskupa krakowskiego Lamberta Suły, który po święceniach kapłańskich zatrzymał go przy sobie.

♦Najprawdopodobniej odbył też studia zagraniczne, kształcąc się w teologii w Belgii.

♦Stamsław założył, jak się przypuszcza. Rocznik Krakowski, czyli rodzaj kroniki katedralnej, w której notował ważniejsze wydarzenia z życia krakowskiej diecezji

♦W roku 1071 został konsekrowany na biskupa krakowskiego.

♦Był gorliwym misjonarzem ziemi małopolskiej, troskliwym dla ubogich, wdów i sierot.

♦ Konflikt z Bolesławem Śmiałym

Wersja pozostawiona przez Wincentego Kadhibka mówi. że stanął w obronie niewiernych żon rycerzy walczących na wyprawie kijowskiej, które król rozkazał okrutnie ukarać, mimo iż ich mężowie im przebaczyli. Stamsław zagroził królowi klątwom, tak wiec Bolesław Śmiały zabił biskupa uderzeniem miecza w tył głowy, a jego ciało poćwiartował na dziedzińcu klasztornym. Wersja ta jednak ze względu na moralizatorski charakter kroniki Kadhibka. a także to. że rówiueż był biskupem i napisał swoją kronikę w czasie panowania potomków Władysława Hermana jest mało wiarygodna.

Gall .Anonim, piszący swą Kronikę trzydzieści kilka lat po śmierci biskupa Stanisława, przedstawił fakt zatargu między Bolesławem Szczodrym a Stanisławem, który zadecydował o chwale pierwszego, a tragicznym końcu drugiego. Nie są znane dokładne przyczyny sporu, jaki powstał pomiędzy nim a królem. Najprawdopodobmej dobrze znał przyczyny konfliktu, lecz w swoim dziele nie rozwinął owego wątku Przypuszcza się. że nie mógł tego zrobić, ze względu na panowanie w owym czasie syna Władysława Hermana, który był członkiem opozycji, antykrólewskiej. Relacja Galla Anonima pozostaje do dziś jedynym ówczesnym źródłem pisanym. Od Galla dowiadujemy się, że biskup dopuścił się zdrady, za którą król wydał go na śmierć przez obcięcie członków. Gall negatywnie ocenił zarówno postępowaiue biskupa, jak i reakcję króla.

Wincent z Kielczy Żywot Św. Stanisławo powstał w lalach 1257-1261 na zamówieiue władz kościelnych, już po kanonizacji św. Stanisława (1253). Punktem kulminacyjnym opowieści jest konflikt biskupa z królem Bolesławem Śmiałym, który stanął w obronie pokrzywdzonego przez władcę ludu. Przebieg dramatycznych wydarzeń zakończony męczeńską śmiercią św. Stanisława.

Wizerunek Św. Stamsława. jako wzoru idealnego biskupa zgodnie z programem kościebiym: cnotliwy, skromny, miłosierny, uczciwość, troska o Kościół, dar)' otrzymane od Boga. Brakowało zamień świętości i czynienia cudów.

Wizerunek władcy, poprzez zaprezentowanie genealogii państwa polskiego, jej dawnej świetlności i godnych naśladowania władców. Bolesław wykazywał cnoty rycerskiej jednak był dumny, lekkomyślny, swawolny i okrutny. Król zostaje znienawidzony przez ojczyznę i zmuszony do ucieczki (zginął samobójczą śmiercią bądź został otruty)

W drugiej redakcji żywotów pojawiła się przedmowa będąca świadectwem okoliczności powstania jak i o osobie autora (przyczyny powstania, topos skromności). Biografia świętego pozostałą tu bez zmian, jednak istiueje uuie ujęcie tematu: żywot świętego z wplecionym tłem dziejów państwa.

W swym dziele Wincenty z Kielczy wyraził ideę, która odegrała znaczącą rolę w kształtowaniu się polskiej świadomości państwowej: utrata przez władców polskich królewskiej godności i polityczny upadek państwa były jego zdaniem konsekwencją zbrodni popełnionej przez króla Bolesława; podobiue jednak jak porąbane ciało świętego Stanisława zrosło się cudownie, tak też dzięki jego kanonizacji nastąpi ponowne zjednoczeme królestwa polskiego i odzyskame jego dawnej świetności której symbolem są przechowywane w katedrze wawelskiej królewskie insygnia. Proroctwo to miało się spełnić kilkadziesiąt lat później, za rządów króla Władysława Łokietka.

Utwór posiada budowę trójdzielną, zgodną z konwencją gatunku: przedstawia kolejno życie świętego (vitae). jego męczeiistwo (passio) oraz dzieje relikwii i cudów przy jego grobie.

Wyraźnie zapożyczenia z :

•Kronik Wincentego Kadhibka Kroniki Galla Anonima - Bulli Papieskiej (kanonizacja Stanisława) Złotych Legend Jakuba da Yoragine. Żywotów św. Dominika Piotra Fenanci