8476758811

Przekrój podłużny 1 : 640.

5 — 6. Bazylika św- Stanisława w Wilnie. Plany in-wcntaryzacyjne, wyk. przez prof. Juljusza Kłosa.

Przekrój poprzeczny 1 : 640

Nacisk na grunt jest bardzo niejednostajny i waha się przeciętnie od i,oo do 2,80 kg/cm². Dzięki mimośrodowym obciążeniom, nacisk na grunt niektóremi fundamentami n. p. pod zewnętrzną ścianą kaplic południowych, zmienia się od 0,48 — do 2,04 kg/cm².

Fundamenty naogół są w dobrym stanie. Zaprawa wapienna, przygotowana na grubym piasku, jest przeważnie bardzo mocna, cegły dość dobre, w niewielu tylko wypadkach, przy gorszem wypaleniu, uległy zlasowaniu w zewnętrznej zawilgocanej części. Ruszty i pale w głębi szerokości fundamentów są przeważnie zdrowe, tylko niektóre na zewnętrznej krawędzi, widocznie bardziej narażone na wysychanie przy opadaniu i niskim stanie wody gruntowej, są częściowo nadgniłe i słabe. Ściany i filary są potężnych wymiarów, wykonane z cegły na dobrej zaprawie wapiennej ;nie są jeszcze dokładnie zbadane, ściana zachodnia grb. 2,80 mtr., najbardziej zagrożona, wykazuje od wewnątrz układ cegieł gotycki, od zewnątrz zaś barokowy; składa się więc prawdopodobnie z paru warstw, co zostanie dokładnie zbadane przy wzmocnieniu fundamentów, które projektowane jest odpowiednio tak, aby ująć ścianę niezależnie od tego, czy jest jednolita, czy taż składa się z paru domurowanych do siebie ścian.

Naprężenia w ścianach i filarach są znaczne. W filarach nawy głównej ściskanie dochodzi do 21,9 kg/cm², a rozciąganie do 12,3 kg/cm²; ściany gotyckie naprężone są do 7,06—11,24. Kolumny portyku i galcrji Gucewicza— 10,64 kg/cm² do 1,5 kg/cm². Tak duże naprężenia wywołane są przez mimośrodowe działanie sił, spowodowane parciem poziomym sklepień b. ciężkich, bo znacznej grubości, np. sklepienie żaglowe wykonane nad nawami jest 31 cm grubości, sklepienie łączące portyk ze ścianą zachodnią frontową — 51 cm. Konstrukcja dachu, również dająca parcie poziome, została już należycie usztywniona i związana. Wprowadzenie ściągów, w formie ram sztywnych, na poddaszu, po wykonaniu przyczyni się znacznie do bardziej osiowego układu sił i będzie w stanie naprę żenią tc zredukować do wielkości nie przekraczającej 7 do 10 kg/cm², jakie to naprężenie dla starych murów w tym stanic jest zupełnie dopuszczalne.

Sieć rys i pęknięć pokazaną jest na rysunkach. Widzimy całe wiązki rys w części zachodniej nad chórem, które wyraźnie wskazują, że osiadanie portyku i ściany zachodniej rozerwało ściany i sklepienia. Kolumny portyku odchylają się od pionu na 7 cm; ten sam wymiar wskazują ścięte zamki płatwi dachowych, a blok fundamentowy, na którym spoczywają, osiadł na 4 cm, które wyraźnie odmierzyć można na przesunięciu W' sklepieniu kanału odwadnia jącego.

Galcrjc północna i zachodnia, osiadając, spowodowały pęki rys w sklepieniach nad kaplicami, a po założeniu ściągów w roku 1872 nawet odchylęnic się filarów nawy głównej i pęknięcia łęków i sklepień. Przesunięcie poziome około 4 cm wyraźnie zauważyć można było na rozsunięciach jent wiązania dachowego.

Parcie poziome sklepień i osiadanie fundamentów posadowio-

171