41153

Okres I - od debiutu pisarskiego w 1889 do mniej więcej 1898 - okres dominacji miniatur, nowel, szkiców, opowiadań, obrazków zebranych w zbiorach: Rozdziobią nas kruki i wrony... (1895), Opowiadania (1895),Utwory powieściowe (1898). Dzieła większego formatu: Syzyfowe prace (1897), dramat Grzech (1897) - ostry i demaskatorski realizm o naturalistycznym zacięciu, obserwacja spoi., bezkompromisowość moralna w pokazywaniu brzydoty okrucieństwa życia, patriotyzm. Już w I okresie pewność pióra, dojrzałość.

Okres II (1898 - 1910) - wielkie powieści: Ludzie bezdomni (1899)Popioły (1904), Dzieje grzechu (1908), oprócz tego też: Aryman mści się (rapsod epicki) (1904), Powieść o Udałym Walgierzu (1906) baśń, Duma o hetmanie (1908). Dramaty: niesceniczna Róża (1909) i tragedia Sułkowski (1910). Wreszcie drobiazki: Echa leśne, Słowo o bandosie, Sen o rycerskiej szpadzie, Godzina.

Charakteiystyczną cecha tego okresu jest wyraźne załamanie ideowej i artystycznej równowagi. Zwiększenie nacisku tendencji naturalistycznych kosztem realizmu. Powściągliwość uczuciowa chartka. Dla I okresu słabnie. Pojawia się skłonność do posługiwania się nastrojową symboliką (rozdarta sosna, róża). Ustala się typ bohatera, autorskiego sobowtóra, który wyraża ideę dziła. Wszechwładne panowanie utopii (cudowna maszyna z Róży, Majdan lir. Bodzaty z Dziejów grzechu). - fant. Projekcje marzeń autora o powszechnym braterstwie ludzi i zwycięstwie wolności.

Okres 111(1910 - 1919) - przewaga wielkich form powieściowych: Uroda życia i Wierna rzeka (1912),, trylogia Wałka z szatanem (Nawracanie Judasza, Zamieć, Charitas). Poemat Wisła i fragm.. powieściowy Wszystko i nic (niedokończone dopełnienie Popiołów). Utwory publicystyczne: Początek świata pacy, Projekt Akademii Literatury Polskiej, Organizacja inteligencji zawodowej. Dociekliwość realistycznego spojrzenia, bohater „pozytywny” nadal dominujący, wszechobecna utopia.

Okres IV to schyłek życia(1919 - 1925), tylko jedna powieść: Przedwiośnie (1924), kilka opowiadań zebranych w tomie Pomyłki (1923), Puszcza jodłowa - pooemat, 4 dramaty (Uciekła mi przepióreczka, Turoń, Biała rękawiczka, Ponad śnieg bielszym się stanę...,). Publicystyka i krytyka lit.

III GENEZA I ŹRÓDŁA OPOWIADAŃ

-    intymne i osobiste podłoże

-    własne doświadczenia (lokalizacja miejsc akcji- strony z dziecięcych lat)

-    żywe tradycje patriotyczne w rodzinie Żeromskich (przodkowie często walczyli - inspiracja)

-    w szkole S. Ż. przeciwstawiał się rusyfikacji (szczeg. nasilona pod rządami generała -gubernatora Józefa Hurki i kuratora Aleksandra Apuchtina)

-    sprawa chłopska - uwłaszczenie- zła syt. chłopów, Żeromski mógł obserwować antynomie społeczne, odczuwał silną więź z chłopami

-    podczas pobytu w Warszawie szczeg. rolę odegrało czasopismo „Głos”- organ tajnej, emigracyjnej Ligi Polskiej. Żeromski jako nowelista zadebiutował na łamach „Głosu”

-    najdonioślejsze znaczenie miał jednak kilkuletni pobyt w Raperswilu: blisko Zurychu -ośrodek emigracji polskiej. Ż. poznał dorobek Wielkiej Emigracji Polskiej

-    intymne doświadczenia własnego życia - życie uczuciowe, związek z Heleną Radziszewską, pierwsza dojrzała miłość- trójkąt małżeński

-    fala laicyzmu i materializmu idąca przez całą Europę zawadziła też o Kielce, Ż. uległ jej, jak wszyscy

IV TEMATYKA OPOWIADAŃ

2