DSCe81

NEUROPSYCHOLOGIA

Mniej więcej po tygodniu od przyjęcia do szpitala specjalistka od patologii mowy opisała niespecyficzne zaburzenia mowy i problemy językowe pacjentki, najbardziej odpowiadające patologii przy uszkodzeniu piata czołowego, kiedy zachowane są główne ośrodki mowy. Powiedziała jednak, że nie może wykluczyć elementu funkcjonalnego. Do najważniejszych objawów, jakie stwierdziła, należały perseweracje, słaba samokontrola, trudności w uczeniu się nowego materiału, ograniczenie fluencji słownej z niewłaściwymi odpowiedziami oraz parafazje werbalne.

Dla neurologa ten przypadek był zagadkowy, zwrócił się więc z prośbą o konsultację do Zakładu Neuropsychologii. Zobaczywszy rysunki pacjentki, m.in. odtworzone z pamięci figury Reya wykonane dwa dni po przyjęciu (ryc. 10.3) i zapoznawszy się z historią choroby, neuropsycholog zaproponował przeprowadzenie testów, z których pierwszym był Test Sortowania na podstawie Barwy lub Kształtu, zadanie niezmiernie proste, lecz użyteczne.

Nagrane na taśmie wideo badanie pokazano konsultującemu neuropsychologowi, który zwrócił uwagę na obecność wszystkich cech jakościowych, jakie wykazują w tym teście pacjenci z patologią płata czołowego. Pacjentka ta ujawniła również ubóstwo wypowiedzi w Teście Fluencji Słownej oraz cechy zachowania, charakterystyczne w takich zadaniach dla chorych z uszkodzeniami lewego płata czołowego lub obydwu płatów czołowych. Potwierdziło to wyniki wcześniejszego badania przeprowadzonego przez specjalistkę od patologii mowy. Inne zadania czułe na patologię płatów czołowych, takie jak Test Labiryntów Porteusa, pacjentka także wykonała źle. Figura Reya była znowu zdezorganizowana (ryc. 10.4). Orzeczenie brzmiało, że pacjentka ma znacznego stopnia patologię płatów czołowych z wyraźnymi objawami uszkodzenia lewej półkuli. Mogło to wyjaśnić wyniki wszystkich badań testowych, a także obraz kliniczny chorej. Liczne obserwacje jakościowe nie potwierdziły odrębnej lub dodatkowej diagnozy zaburzenia funkcjonalnego.

Równocześnie z badaniem neuropsycho-logicznym powtórzono tomografię komputerową, która wykazała zawał w okolicy czołowej lewej półkuli (ryc. 10.5). Przyczyny widocznego osłabienia ręki po „niewłaściwej” stronie, to znaczy po tej samej stronie, co uszkodzenie, nigdy nie wyjaśniono. Takie osłabienie wycofało się po tygodniu.

Ponieważ w dużej części diagnostycznych badań neuropsychologicznych kładzie się nacisk na pomiary ilościowe, bardzo potrzebne są takie artykuły, jak publikacja Goldberga i Costy (1986), która zawiera bogaty opis cech jakościowych, charakterystycznych dla zmian patologicznych o różnej lokalizacji. Niewątpliwie najskuteczniejszą metodą zapoznawania studentów z tego rodzaju materiałem są nagrania wideo, lecz takich nagrań jest niestety bardzo mało.

Przypadek 2: SA

40-letni pacjent, mający wykształcenie wyższe w dziedzinie nauk ścisłych, przez kilka lat z powodzeniem pracował naukowo przy realizacji projektów badawczych, a następnie był zatrudniony w administracji, gdzie miał opinię osoby zdolnej i sprawnej. Kiedy jednak jego stanowisko zredukowano jako zbędne w okresie recesji ekonomicznej, został bez pracy i nadal był bezrobotny, kiedy w rok później przyjęto go na badanie.

Zona i ojciec opisali zmiany w jego osobowości, jakie zaszły w tym czasie. Zaczął unikać kontaktów z innymi ludźmi, stał się zamknięty w sobie i bardzo niekomunikatywny. Znacznie się to różniło od jego poprzedniego usposobienia, bo dawniej był otwarty i towarzyski.

W dwóch odrębnych badaniach psychiatrycznych nie stwierdzono żadnego typowego zaburzenia. Próba leczenia środkami prze-ciwdcpresyjnymi nie przyniosła zmiany stanu pacjenta. Skierowano go wtedy do neurolo-

Ml

■M

DIAGNOZA NEUROPSYCHOLOGICZNA

ł.

Rycina 10.3. Przypadek WN. A - kopia; B - reprodukcja Figury Reya z pamięci, wykonane dwa dni po przyjęciu (kolejność rysowania określają linie ciągłe, po których następują coraz bardziej przerywane)