5484453726

ROZW0J PRASOZNAWSTWA 1965—1981 27

zajmują mniej więcej po 50% pozycji; oprócz nich znajdują się tu przecież: czasopismo organizacji dziennikarskiej — Prasa Polska i wydawnictwa biuletynowe ZG RSW „Prasa-Książka-Ruch”, a więc spokrewnione blisko z interesującą nas tu dyscypliną. W sumie kategoria „instytucje pozostałe” promuje 37,7% pozycji.

Ciekawszych informacji o polskich badaniach prasoznawczych w latach 1965—1981 dostarczają kolejne zestawienia. Tabela 2 ukazuje ilościowy rozwój publikacji ze względu na medium jako temat publikacji.

Najbardziej charakterystycznym rysem jest tutaj dominacja badań nad prasą — dziennikarstwem drukowanym które zajmuje aż 78% pozycji. W pewnym sensie (ale tylko w pewnym sensie) dominacja ta jest pozorna i jest zdeterminowana uwarunkowaniami natury genetycznej. Dziennikarstwo drukowane — w porównaniu z dziennikarstwem audiowizualnym — jest zjawiskiem pierwotnym (liczącym na gruncie polskim ponad 320 lat)^{1 2}, a więc ono delimituje istotny charakter innych form publicznego komunikowania. Stąd też przy omawianiu ogólnych aspektów dziennikarstwa w ogóle, najczęściej przedmiotem egzemplifikacji jest prasa drukowana.

Są też i inne względy natury obiektywnej — oczywiste trudności z badaniem bardzo ulotnych form komunikowania masowego, jakim jest dziennikarstwo audiowizualne. Najłatwiej może ono być badane w instytutach wyspecjalizowanych, którym w naszym przypadku jest Ośrodek Badania Opinii Publicznej i Studiów Programowych. I faktycznie on te badania „monopolizuje” ³.

Wreszcie względy natury tradycyjnej — wyrażające się w preferowaniu badań historycznych, o czym przekonuje nas kolejna tabela 3 ilustrująca rozwój ilościowy publikacji ze względu na szczegółową problematykę badawczą °.

Dominacja badań historycznych (43%) jest oczywiście w dużym stopniu uzależniona od uwarunkowań genetycznych, o których wcześniej była mowa. Ale są również inne powody. Chcąc je dokładniej wyjaśnić trzeba by przeprowadzić szczegółową analizę jakościową polskiego piśmiennictwa historycznoprasowego i jednocześnie wyraźnie sprecyzować dokładny zakres znaczeniowy pojęcia „historia prasy”. W tym miejscu mogę tylko wyrazić przypuszczenie, że

1

   Ponadprzeciętny wzrost badań nad radiem i tv w 1972 r. jest zjawiskiem akcydentalnym i został wyjaśniony w przyp. 4.

2

   Równie odległą tradycję w Polsce posiadają badania nad prasą drukowaną, sięgają one XVIII w. (por. S. Dziki: Badania nad prasą w Polsce, Encyklopedia wiedzy o prasie, s. 27 /i dalsze), stąd też ta tradycja wykształciła własną „szkołę”, która znalazła licznych kontynuatorów.

3

   Z tabeli 1 wynika, iż OBOPiSP „promował” 616 pozycji, zaś badań nad radiem i telewizją w Polsce w latach 1965—1981 było 768 — 11,2% (zob. tabelę 2).

• W przeprowadzonej tu analizie dla wyznaczenia szczegółowej tematyki badawczej wykorzystano system klasyfikacyjny stosowany w PBAWSMK (z utrzymaniem podziału w każdej grupie tematycznej na: A. opracowania ogólne, o charakterze teoretyczno-metodologicznym, i B. opracowania szczegółowe). Schemat ten wynika z przedstawionej przez Irenę Tetelowską koncepcji określania przedmiotu nauki o środkach masowego przekazu (por. Zeszyty Prasoznawcze 1965 nr 1 s. 3—16).