116811

daną doskonałość) najwięcej: na przykład tym więcej jest coś ciepłe, im bliżej znajduje się tego, co jest najwęcej ciepłe. Istnieje więc coś, co jest najwęcej prawdziwe, dobre szlachetne, a tym samym co jest najwięcej bytem, bo jak mówi Arystoteles co jest w najwyższym stopniu prawdziwe, jest zarazem bytem najwyższego stopnia.

Co więcej: Cokolwiek w obrębie danej wartości ziszcza w sobie w najwyższym stopniu tę wartość, jest zarazem przyczyną tego wszystkiego, co ma cząstkę tej wartości i jest w jej obrębie; na przykład ogień, który przecież jest w najwyższym stopniu gorący, jest. jak tamże powiedziano, przyczyną wszystkich rzeczy gorących. Istnieje węc coś, co dla wszystkich bytów jest przyczyną: istnienia, dobra i wszelkiej doskonałości; i to urfaśnie zwie się: Bóg.

Piątą drogą wskazuje fakt kierowiictwa rzeczami na świecie. Widzimy bowiem, jak rzeczy pozbawone (wszelkiego] poznania, mianowicie dała naturalne, działają celowo. Objawia się to w tym, że zawsze lub bardzo często działają jednakowo, a działają po to, by dopiąć tego, co dla nich najlepsze. Jasne węc, że nie dochodzą do celu mocą przypadku, ale w sposób zamierzony. Otóż rzeczy pozbawione (wszelkiego] poznania o tyle dążą do celu, o ile są kierowane ku niemu przez kogoś obdarzonego zdolnośdą poznania i myślenia, tak jak strzała przez łucznika. A więc istnieje ktoś myślący, kto kietuje wszystkimi naturalnymi rzeczami ku celów - i jego to zwiemy Bogiem.

PYTANIA

1.    Jakie cechy świata stanowią przesłanki dowodów Tomasza?

2.    Czy Tomasz, wnioskując z właściwości przyrody o istnieniu Boga. ma do niej i jej poznawania taki sam stosunek jak Platon i Augustyn?

2.    Czy w świetle współczesnej wiedzy do utrzymania jest teza, że cokolwiek jest w ruchu musi być poruszane przez coś innego?

3.    Czy rzeczywiście jest rzeczą niemożliwą nieskończony łańcuch przyczyn i skutków?

Źródło: Świat, Człowiek i wartości. Wybór tekstów filozoficznych dla szkół średnich, oprać. Z. Czarnecki, Warszawa 1988.